Tov: nobis tamen nullum certamen, nulla con : tentio cum uterque pari jugo, non pro fe, fed pro caufa niteretur. Cujus & magnitudo, & utilitas vifa eft poftulare, ne tantum oneris fingulis actionibus fubiremus. Verebamur, ne nos dies, ne vox, ne latera deficerent: fi tot crimina, tot reos uno velut fasce complecteremur. Deinde ne judicum intentio multis nominibus multifque caufis non laffaretur modo, verum etiam confunderetur. Mox ne gratia fingulorum collata, atque permifta, pro fingulis quoque vires omnium acciperet: poftremo, ne potentiffimi viliffimo quoque quafi piaculari dato, alienis pœnis elaberentur. Etenim tum maxime favor, & ambitio dominatur, cum fub aliqua fpecie feveritatis delitefcere poteft. Erat in confilio Sertorianum illud exemplum, qui robuftiffimum & infirmiffimum militem juffit caudam equi: reliqua nofti. Nam nos quoque tam numerofum agmen reorum ita demum videbamus poffe fuperare, fi per fingulos carperetur. Placuit in primis ipfum Clafficum oftendere nocentem: hic aptiffimus ad focios ejus, & miniftros tranfitus erat, quia focii miniftrique probari, nifi illo nocente, non pote rant. Ex quibus, duos ftatim Claffico junximus, Bæbium Probum, & Fabium Hifpanum: utrumque gratia, Hifpanum etiam facundia validum. Et circa Clafficum quidem brevis, & expeditus labor: fua manu reliquerat fcriptum, quid ex quaque re, quid ex quaque caufa accepiffet. Miferat etiam epiftolas Romam ad amiculam quandam, jactantes & gloriofas, his quidem verbis, Io, io, liber ad te venio : jam feftertium quadragies redegi, parte vendita Baticorum. Circa Hifpanum & Probum multum fudoris. Horum antequam crimina ingrederer, neceffarium credidi elaborare, ut conftaret minifterium crimen effe. Quod nifi effeciffem, fruftra miniftros probaffem. Neque enim ita defendebantur, ut negarent, fed ut neceffitati veniam precarentur. Effe enim se provinciales, & ad omne Proconfulum imperium metu cogi. Solet dicere Claudius Reftitutus, qui mihi refpondit, vir exercitatus & vigilans, & quamlibet fubitis paratus, nunquam fibi tantum. caliginis, tantum perturbationis offufum, quam cum ea prærepta & extorta defenfioni fuæ cerneret, in quibus omnem fiduciam reponebat. Confilii noftri exitus fuit: bona Claffici, quæ habuiffet ante provinciam, placuit Senatui à reliquis feparari, illa filiæ, hæc fpoliatis relinqui. Additum eft, ut pecuniæ, quas creditoribus folverat, revocarentur. Hifpanus & Probus in quinquennium relegati. Adeo grave vifum eft, quod initio dubitabatur, an omnino crimen effet. Poft paucos dies Clavium Fuscum, Claffici generum, & Stilonium Prifcum, qui Tribunus cohortis fub Claffico fuerat, accufavimus, difpari eventu. Prifco in biennium Italia interdictum: abfolutus eft Fufcus. Actione tertia commodiffimum putavimus, plures congregare: ne fi longius effet extracta cognitio, fatietate & tædio quodam justitia cognofcentium feveritafque languefceret: alioqui supererant minores rei, data opera hunc in locum refervati: : excepta tamen Claffici uxore, quæ ficut implicita fufpicionibus, ita non fatis convinci probationibus vifa eft. Nam Claffici filia, quæ & ipfa inter reos erat, ne fufpicionibus quidem hærebat. Itaque cum ad nomen ejus in extrema actione veniffem (neque enim ut initio, fic etiam in fine verendum erat, ne per hoc totius accufationis auctoritas minueretur) honeftiffimum credidi non premere imme rentem: idque ipfum dixi & libere & varie. Nam modo legatos interrogabam, docuiffentne me aliquid, quod reprobari poffe confiderent? modo confilium à Senatu petebam, putaretne debere me, fi quam haberem in dicendo facultatem, in jugulum innocentis, quafi telum aliquod, intendere poftremo totum locum hoc fine conclufi, Dicet aliquis, Judicas ergo? Ego vero non judico. judicibus datum. Memini tamen me advocatum ex Hic numerofiffimæ cauffæ terminus fuit, quibufdam abfolutis, pluribus damnatis, atque etiam relegatis: aliis in tempus, aliis in perpetuum. Eodem Senatufconfulto induftria, fides, conftantia noftra pleniffimo teftimonio comprobata eft: dignum, solumque par pretium tanti laboris. Concipere animo potes, quam fimus fatigati, quibus toties agendum, toties altercandum, tam multi teftes interrogandi, fublevandi, refutandi. Jam illa, quam ardua, quam molefta tot reorum amicis fecreto rogantibus negare, adverfantibus palam obfiftere? Referam unum aliquod ex iis, quæ dixi. Cum mihi quidam è judicibus ipfis pro reo gratiofiffimo reclamarent, Non minus, inquam, hic : innocens erit, fi ego omnia dixero. Conjectabis ex hoc quantas contentiones, quantas etiam offenfas fubierimus, duntaxat ad breve tempus. Nam fides in præfentia eos, quibus refiftit, offendit: deinde ab illis ipfis fufpicitur, laudaturque. Non potui magis te in rem præfentem perducere. Dices, Non fuit tanti. Quid enim mihi cum tam longa epistola? Nolito ergo identidem quærere, quid Romæ geratur: & tamen memento effe non epiftolam longam, quæ tot dies, tot cognitiones, tot denique reos, causasque complexa fit. Quæ omnia videor mihi non minus breviter, quam diligenter perfecutus. Temere dixi, diligenter: fuccurrit quod præterieram, & quidem fero: fed quanquam præpoftere, reddetur. Facit hoc Homerus, multique illius exemplo. Eft alioqui perdecorum: à me tamen non ideo fiet. E teftibus quidam five iratus, quod evocatus effet invitus, five fubornatus ab aliquo reorum, ut accufationem exarmaret, Norbanum Licinianum legatum, & inquifitorem reum postulavit: tanquam in causa Castæ uxor hæc Claffici prævaricaretur. Eft lege cautum, ut reus ante peragatur, tunc de prævaricatore quæra |