focant. bus ferratifque nodis hoftem vulneri non paten tem cadendo defatigabant, ac maximè cap itibus afflidæ,quos iau perturbauerant, ruere cogebantur. Tunc ire præcipites, labi recliues, fefedilibus, fel. mineces vacillare,aut moribundi *fedilibus atti las intelligit, neri, permixta equorum clade impliciti iacequas ephip. pia Græci re, qui reperto fauciandi loco pafsim equitem effræni dolore fundebant. Ad vnum interfe&is omnibus, tuis integris, horrorem armorum ad miraculum victoriæ tranftulerunt, quòd qui inuulnerabiles habebantur, fine tuorum vulneribus interiffent. Antoninus imper.in toga praftans, & non iners nec futilis bello, quum aduerfum Parthos armis exper rerur, vifis cataphrat tis, adeo totus in metum venit,vt vltrò ad regem conciliatrices pacis literas daret: quas quum rex immodicus animi refpuiffet, infolentia quidem barbari debellata eft, fed patefa&um eft in his tantam'ineffe violentiam, vt ea vincendus armis fideret, & fuperaturus timeret. Quid ego referam poft tantam & tam grauem pugnam, quòd apud Brixiam magnus quidam & acer equitatus effet, faga quàm vifu aftutior,& primo impetu tuo pulfus, Veronam vfque contendit ad præfidia maiora? Neque id dedecori fuit, quòd excufati fugiunt qui tibi cedunt : contingat quinimmò timiditati miferæ res oftentanda fuga que habuerit dignitatem. Ipfe autem Verona freta manibus, copiis quas in vnum aduentus tui formido conduxerat, quum multorum iam cladem accepiffet, fata eft parumper metu cun&tatior, non ratione fidelior, muris fe ab impetu vindicat. Aderat quidem Ruricius, experientifsimus belli, & tyrannicorum ducum columen, per tota admodum mænia magna vis hominum, & apud Brixiam plerique iam frati. Vt in corpore, quú aliqua pars ægra eft, valetudo omnis contaminari folet: fic illius multitudinis portio malo affeЯa totum exercitum timoris contagio difsiparat. Quam faciles lapfus infirmitas habet, quum eam intempeftiua mouit audacia, cùm fæpe aliâs, tum maximè in illa obfidione perfpe&tum eft. Claufi impetum faciunt, & qui fe aliquandiu latendo à morte defenderant, facta pugnandi caufa pœnas eruptionis temerariæ pepende runt, idémque Ruricius magna fuorum clade reie&us in mania, fpe iam laffa, & adhuc mente vefana, quum fe Veronam proripuiffet, nouos eodem egit exercitus, & præcipitante iam die bellum non detre&auit, pugnæ auidior quàm falutis. Sed eum exitus magis quàm merita fefellerunt : nam furorem mors domuit, quem non potuerat confiderati ratio, nec vi&i formido fanare. Onox illa æternis feculis monumentífque mandanda, quum fpiris tenebrífque congreffus fortunæ totum liceret, tu tamen imp. (non intutior tempore quàm à deo te&ior) fæuifsimo hofti multus inftares,& libertate cadis exultans, donum noctis duceres quòd pugnantem nemo feruaret: per infeftas acies interritus vadis,denfiffima quæque prorumpis,deiicis,proteris:mortis decus perdunt quos ignoratus affligis, nifi quòd'te ipfa vis tua cogit agnofci. Nihil enim te permouent tubarum fra&tæ voces, horrendus militum clamor, permiffa cafibus vulnera, illæ fi alpetmir, cominus gladii, cadentium graues gemitus, arma latè ftrepentia, & in vnum quendam fonisum diuerfi fragoris a&ta confufio, quòd hæc e * al.congrekis mnia aut virtus negligit, aut ira non fentit. Nor ipfa, iuftifsima bellantibus caufa terroris, vehementiorem te agendis ftragibus fecerat. Quod folum enim virtutis tuæ impedimentum eft, miferationem tenebræ non habent: vt intelligi li ceat, quátum illo in bello vis tua perfecerit,pietate non retenta, & maieftate fecura. Prælio vix multa no&e confe&o, feffus cædibus, anhelus ex bello,cruore oblitus,fed hoftili,ad obfidionis vigilias recurrebas. O fortuna, ô præpotens Roma, quam tu vnquam gratiam pro tantis his laboribus referes?nifi quòd indulgentifsimus princeps,tanquam hoc ipfum tibi debeat, eo chariorem habet, quo maiore labore feruauit. Et quoniam me ad vrbis commemorationem fors quædam intulit, non rerum ordo deduxit, neque reuocare orationem fas eft, quò iamdudum contenta veniebat: prætereo te Aquileia,te Mutina, cæteráfque regiones, quibus propter infequutas incredibilium bonorum commoditates gratifsi ma fuit ipfius oppugnationis iniuria. Senferunt enim tranflatis ad fortifsimum principem fortunarum fuarum gubernaculis, quàm facilè omnia ad falubrem curfum redirent,quæ ita deferebantur, vt mox aut malorum omnium fcopulis illiderentur, aut miferiarum vadis adhærefcerent: prætereo inquam, & hæc & alia complura, quorum eft & figillatim onerofa moles, & omnium fimul aceruus onerofior. Nam quæ didu&a ferre nequeas,his cógregatis fubire, fpei importunio ris eft quàm fiducia promptioris. Recuperata igitur Italia,bic primus fuit liberandæ vrbis gradus, & ad vi&oriam facilis acceffus, quòd illum femper excedendæ vrbis vifceribus inhærétem, ex affuetis latebris vis diuinitatis excufsit. In quo quidem tantum momenti fuit ad perficiendæ rei facilitatem, vt non tam gloriandum fit virutituæ, præftantifsime imp. quòd eum viceris, quam gratulandum felicitati quòd ad pugnam potius euocare. Non enim cafu, non fiducia fa- al.euocaris Bum putemus vt vltrò etiam exercitum educeet aduerfum eum cuius aduentus ftridorem ifum perhorrefceret, nifi animum iam metu euium infeftior dem, & pereundi maturitas Opinor lege perpuliffet. Quod ita ratio disponendi exercitus du dæmon ocuit illum mente perdita implicatóque con lio, * * quum eum pugnæ locum caperet, vt interlufa fuga moriendi necefsitatem imponeret, uum fpem viacriæ non haberet. Quid quòd mperatori noftro optandum largiter fuit, qui oc vno maximè offenditur, fi certamen lubrium faciat fpes prompta fugiendi? Relaxaerit acies, aut frons impulfa titubauerit, fiducia manuum ad pedes migrat. Non amas imp. bel,nifi feruentem hoftem in gradu fuo præcifa ga teneat, vt aut ferro concidat, aut miferatioeferuetur. Apud Tyberim igitur fuos inftruit fic ripa locatos, vt vltimorum veftigia prægio quodam euenturæ cladis vnda fatalis aleret: ita verò multitudine fuppeditante, vt vlà quàm vifus agi poffet extenta acies pertine t, non quo frons imbecilla tra&u inualido dueretur fed tanta fubfidiorum atque ordinum onfirmatione, vt acies non porre&ior quàm rouftior murum vtrinque præberet,quòd eam nee conftipatio contraxiffer, nec longitudo tenuarat. Prætermittam hoc loco, Conftantine maxime, difponendi militis tui miram incredibilémquc Culus aduć. tus, duo ge nitimi func. Legendum victoris. rationem: hoc enim perfequi vellem, quem tenuiffet locum cœleftis exercitus, dicam : quanquam non illos arbitror ftetiffe nifi tecum: diffidillimam enim pugnæ partem tibi deligis, & tanquam pro fortunæ gradu modus virtutum debeatur, ita inter duos non vis principatu magis excellere quàm labore. Cumulatifsimum quidem principis munus eft, fi manu etiam ceffet, non ceffafle concilio: fed tu non fegnior gerere quàm iubere, fimul exercitus tuos monito regis, opere iuuas,incendis exemplo. Quod hic etiam facis promptius quàm in cæteris præliis, quòd in præfenti erat tam ampla pugnæ merces, quàm pugnator illuftris, & ftatim Roma *vicoriis. Cuius rei quum imaginem cepi, dicturus horrefco, Inuadis primus aciem, folus irrompis, obumbrant euntem telorum irriti ia&tus, fonat i&ibus vmbo,* fecurus his quos quum traMalim lege re,fecurus ab balis hafta deiecit, infultans * ferus preterit:ful this. get nobilis galea, & corufca luce gemmarum dis uinum verticem monftrat:auro clypeus, auro arma collucent. O quantam vim pofsides virtus, in hoc habitu plus terroris præferas quàm decoris: Secuti hune ardorem fortifsimi milites, & dignos fe du&u eius imperióque teftati, fic viritim laborauerunt, quafi fumma res fingu. lorum manu teneretur. Non commemorabo hic tecas continuis ftragibus ripas, non oppletum aceruis corporum Tyberim, & inter congeftas altè cadauerum moles ægro nixu ac viz eluЯantibus gurgitibus exeuntem,quódque illum ipfom syrannum non mors virilis fed fuga turpis prodidit,& dignum ignauiæ & fæuitiæ exitu Auctus fanguinei necauerunt. Perftringi hæc fatis eft, quòd Ferus,id eft, Equus. quæ |