cuit vt confulis voce fub titulo gratiarum agendarum,beni principes quæ facerent recognofcerent:mali,quæ facere deberent. Id nunc co magis folenne ac neceffarium eft, quòd parens no fter privaras gratiarum a&tiones cohibet & comprimit: interceffurus etiam publicis,fi permitte ret fibi vetare quod fenatus juberet. Vtrunque, Cafar Augufte moderatè,& quòd alibi tibi gratias agi non finis, & quòd hic finis. non enim à teipfo tibi honor ifte fed ab agentibus habetur. Cedis affe&ibus noftris, nec nobis munera tua prædicare, fed audire tibi neceffe eft. Sæpe ego mecum, P. C. tacitus agitaui quale, quantúmque effe oporteret cuius ditione nurúque maria, teræ,pax,bella "regerentur:quom interea fingenti gerantur: formantique mihi principem, qué æquata diis immortalibus poteftas deceret, nunquam voto faltem concipere füccurrit fimilé huic quem videmus. Enituit aliquis in belle, fed obfoleuit Emicuit in pace: alium toga, fed no & arma honeftarútt reuerentiam ille terrore, alius amorem huma- humilitate nitate captauit: ille quæfitam domi gloriam, in publico, hie in publico partam,domi perdidit: poftremò adhuc nemo extitit cuius virtutes nulfo vitiorum confinio læderentur. At principi noAtro quanta concordia, quantúfque concentus o mnium laudum,omnífque glorie contigit, vt nihil feueritati eius hilaritate,nihil grauitati fimplicitate, nihil maieftati humanitate” detrahatur. Jam firmitas,iam proceritas corporis,ia honor capitis, & dignitas oris,ad hoc, ætatis inde flexa maturitas, nec fine quodara munere deûm "feftinatis fene&utis infignibus ad augenda ma- feftinantic jeftatem ornata cafaries, one longè latéque Dad, iij

detrahitur.

adoptio

principem oftentant? Talem effe oportuit quem non bella ciuilia, nec armis oppreffa refpubl.fed pax & adoptatio, & tãdem exorata terris numina dediffent. An fas erat nihil differre inter imperatorem quem homines & quem dii fecifCæfar Augu- fent? quorum quidem in te* Celar iudicium & e iudicum fauor,tunc ftatim quum ad exercitum proficifce

& f.

cnotuit.

illam

deum 'certum,vt d.

nuratione

reris, & quidé inufitatò “enituit. Nam cæteros principes aut largus cruor hoftiarum, aut finifter volatus auium confulentibus nuntiauit: tibi ascedenti de more Capitolium, quanquam non id agentium ciuium clamor, vt iam principi,occurrit. Siquidem omnis turba,quæ limen infederat, ad ingreffum tuum foribus reclufis,“iam quidem vt tunc arbitrabatur,* deum, cæterùm vt docuit euentus, te confalutauit imperatorem:nec aliter à cun is omen acceptum eft. Nam ipfe intelligere nolebas : recufabas enim imperare, recufaimperaturi: bas quod bene erat imperaturo:igitur cogendus fuifti. Cogi porro non poteras,nifi periculo patrix & mutatione reipubl.obftinatum enim tibi non fufcipere imperium, nifi feruandum fuiffet. Quare ego illum ipfum furorem, motúmque caftrenfem reor extitiffe, quia magna vi magnóq; terrore modeftia tua vincenda erat."At ficut ma ris cœlique temperiem turbines tempeftatéfque commendant,ita ad augenda pacis tuæ gratiam, illum tumultum præceffiffe crediderim. Haber · has vices conditio mortalium, vt aduerfa ex fecundis,ex aduerfis fecunda nofcantur. Occultat vtrorumque femina deus, & plerüque bonorum milorúmque caufe fub diuerfa fpecie latet. Magnum quidé illud feculo dedecus, magaum reipubl. vulnus impreffum eft.Imperator,& parens

Ac ficut

generis humani obfeffus, captus, inclufus : ablara mitiffimo feni feruandorum hominum poteAtas: ereptumque principi illud in principatu beatiffimum, quòd nihil cogitur. Si tamen hæc fola erat ratio quæ te publicæ falutis gubernacu lis admoueret,propè eft vt exclamem,tanti fuiffe. Corrupta eft disciplina caftrorum, vt tu corrector emendatórque contingeres : indu&um peffimum exemplum, vt optimum opponeretur: poftremò coa&tus princeps quos nollet occidere, vt daret principem qui cogi non poffet. Olim tu quidem adoptari merebare: fed nefciffemus quantum tibi deberet imperium, fi antè adoptatus effes. Expectatum eft tepus in quo liqueret tempus quo 1. non tã accepisse te beneficium quàm dediffe.Cófugit in finum tuum concuffa refpubl. ruénfque imperium fuper imperatorem, imperatoris tibi voce delatum eft. Imploratus adoptione, & accitus es. Vt olim duces magni à peregrinis externífque bellis ad opem patriæ ferendam reuocari folebant, ita filius ac parens vno codémque momento rem maximam inuicem præstitistis. Ille tibi imperium dedit,tu ili reddidifti. Solus ergo adhuc qui pro munere tanto paria accipiedo fecifti, immò vltrò danté obligafti. Cómunicato enim imperio folicitior, tu ille fecurior fa&us eft. O nouum atque inauditum ad principatum iter,non te propria cupiditas, proprius metus, fed aliena vtilitas, alienus timor principem fecit. Videaris licet quod eft ampliffimum confequutus inter homines:felicius tamen erat illud quod reliquifti, fub bono principe priuatus effe defiifti. Affumptus es in laborü curarúmque cofortium, nec te læta & profpera ftationis iftius

Dd. iii

que alius in

gratiam

fed afpera & dura ad capaffendam eam compu lerunt: fufcepifti imperium poftquam aliú fufcepti paenitebat. Nulla adoptati cum co qui adoptabat, cognatio, nulla neceffitudo,nifi quòd vterque optimus erat, dignúfque alter eligi, alter Non vt prius eligere. Itaque adoptatus es, % non vt prius aaliis alius, ne lius atque alius in gratiam vxoris; afciuit enim te filium non vitricus, fed princeps: codémque animo diuus Nerua pater tuus factus eft, quo erat omnium. Nec decet aliter filium aflumi, fi afumatur à principe. An fenatus populique Romani exercitus prouincias, focios tranfmiffurus vni,fuccefforem è finu vxoris accipias? fummæque poteftatis hæredem tantùm intra domum tuam quæras? non per totam ciuitatem circumferas oculos, & hunc tibi proximum, hunc coniun&ifsimum exiftimes, quem optimum quem dus fimillimum inueneris? Imperaturus omnibus eligi debet ex omnibus. non enim feruulis tuis dominum, vt pofsis effe contentus quafi neceffario hærede, fed principem ciuibus daturus imperator. Superbum iftud & regium,nifi adoptes eum quem confter imperaturum fuiffe, etiamfi non adoptaffes. Fecit hoc Nerua, nihil intereffe arbitratus, genueris an elegeris:fi perinde fine iudicio adoptentur liberi ac nafcuntur, nifi tamen quòd æquiore animo ferunt homines quem princeps parum feliciter genuit, quàm quem malè elegit. Sedulò ergo vitauit hunc cafum,nec iudicium hominum,fed deorum etiam in confilium affumpfit. Itaque non tua in cubiculo, fed in templo, nec ante genialem torum, fed ante puluinar louis optimi maximi,adoptio peracta eft : qua tandem non feruitus noftra,fed li.

indicio

bertas & falus & fecuritas fundabatur. Sibi enim dii gloriam illam vendicauerunt: horum opus, tantùm horum illud imperium, Nerua tamen minifter fuit: vterque qui adoptaret tam paruit quàm tu qui adoptabaris. Allata erat ex Pannonia laurea, id agentibus diis, vt inuicti imperatoris exortum victoriæ infigne decoraret:hane imperator Nerua in gremio Iouis collocarat, quum,repentè folito maior & anguftior, aduocata hominum concione deorúmque, te filium fibi,hoc eft vnicum auxiliu, fefsis rebus affumpfit. Inde quafi depofito imperio qua fecuritate, qua gloria lætus? nam quantulum refert deponas an partiaris imperiu,nifi quòd difficilius hoc eft,no fecus ac præfenti tibi innixus, tuis humeris fe patriámque fuftentas,tua iuuenta,tuo robore inualuit; ftatim cófedit omnis tumultus. No adoptionis opus iftud fuit,fed adoptati:atq; adeo temerè fecerat Nerua fi adoptaffet aliu. Oblitíne fumus vt nuper poft adoptionẽ nó defierit feditio, fed cœperit?irritametum iftud" iraru, & fax tilmultus fuiffet,nifi incidiffet in te. An dubium eft, vt dare non poffet imperium imperator qui re- dare poffet uerentiam amiferat? autoritate eius effe&tum eft imp. cui dabatur.Simul filius,fimul Cæfar,mox imperator, & confors tribunitia poteftatis, & omnia pariter, & ftatim fatus es,quæ proximè parens verus tatum in alterum filium cotulit. Magnum hoc tuæ moderationis indicium, quòd no folùm fucceffor imperii, fed particeps etiam fociúfque placuifti. Nam fucceffor,etiamfi nolis,habendus es: non es habendus focius,nifi velis. Credéntne pofteri, patritio & confulari, & triumphali patre genitum, quum fortifsimum, amplifsimum

rarum,