1

PROGRAMMA VAN HET JAAR 1798.

RESES MAGNIFICUS, ADMINISTRATEURS EN DIRECTEURS VAN HET BATAAFSCH GENOOTSCHAP DER PROEFONDERVINDELIJKE WIJSBEGEERTE TE ROTTERDAM, het ook dit Jaar ongeraden geoordeeld hebbende een Algemeene Vergadering te houden, meenden echter de belangen des Genootschaps zoo veel mogelijk te moeten bevorderen, en befloten ten dien einde op den voet van de twee voorige Jaaren een Vereenigde Vergade. ring te beleggen, waar in zij, gezamentlijk met de Leden in deze Stadt woon. agtig, het oordeel konden uitbrengen over de ingekomene Prijs-Verhandelingen.

In deze Vergadering, gehouden op Saturdag den 11 Aug. 1798, is dan, na dat de Prefident Directeur LAMBERTUS BICKER, Med. Doct. enz. verflag gedaan had van de Verrichtingen des Genootschaps zedert de Vereenigde Vergadering des voorledenen Jaars 1797, het volgende befluit bepaald:

I. Dat het Antwoord op Vraag 37.

Welke zijn de bekwaamfte middelen en werktuigen om in de Rivier de nieuwe Maas den verderen aanwas der Plaaten, even boven en beneden Rotterdam 5 op eene min kostbaare wijze te voorkomen, dezelve te doen verminderen, en, 200 ver moge.. lijk is, wegtenemen?

ontvangen onder het Opfchrift:

Geeft rede, geeft natuur, geeft de bevinding raad,

Die raad die is vol nut die raad die weert veel kwand;

geene verdiensten bezit, welke hetzelve eenigzins naar den Prijs zouden kunnen doen dingen, weshalven deze Vraag nog blijft voorgesteld, zonder tijdbepaaling, met uitlooving van eenen dubbelen Gouden Eereprijs.

II. Dat het Antwoord op Vraag 45,

Welke mogen de redenen zijn, waarom men, niettegenstaande den zoo aanmerkelijk vermeerderden prijs van het zwaare Eikenhout, en bijzonder der Molen - Asfen, in het algemeen voortgaat dezelve uit één fuk te gebruiken; daar in eenige weinige Molens, in de nabuurfchap dezer Stad ftaande, federt verfcheidene jaaren, Asfen zijn gebruikt, die uit vier aan een gekoppelde stukken worden samengefteld, en deze in het gebruik goed moeten bevonden worden, dewijl dezelve bij aanhoudenheid in die Molens worden gebezigd, en daar de Asfen, uit vier stukken te famengesteld, zoo aanmerkelijk minder kostbaar dan die uit één stuk, en mogelijk wel zoo duurzaam en: minder een tegenvalling onderhevig moeten zijn? En zou men daarenboven hier te· Lande, in naarvolging van het gene men in Engeland doet, met voordeel in onze Molens gebruik van gegotene Yzeren Asfen kunnen maaken ?

ontvangen onder het Opfchrift:

Met vereende Krachten;

de Vraag, vooral wat het eerfte gedeelte, de zaamgeftelde Molen - Asfer namelijk betreft, vrij wel beantwoort en kenmerken draagt van vereenigde Theoretische en Practifche kundigheden; terwijl het tweede gedeelte, nopens. de gegotene ijzere Asfen, min voldoende is verhandeld', wordende daarin geene vergelijking van de voor- of nadeelen derzelven, als ook geene opgave van zamenstelling, of berekening van evenredigheid van zwaarte en dikte gevonden: 't welk dan ook de reden is, dat het gemelde Antwoord met den Gouden Eerprijs niet kan bekroond worden. Daar echter aan den anderen, kant het goede, dat daarin gevonden wordt, belooning en aanmoediging verdient,,

dient, is befloten aan den Schrijver aantebieden eene Zilvere Medaille op den ftempel des Genootschaps geflagen, bijaldien hij binnen den tijd van zes weeken zijn naam aan het Genootschap wil bekend maaken.

III. Dat de nadere Memorie door den Schrijver der Verhandeling in Antwoord op Vraag 55,

Om een gewoonen Wind - Watermolen zoodanig met een stel groote Pompen in de plaats van andere Waterwerktuigen te voorzien, dat daar mede naar alle graaden van Windkracht eene daar aan geëvenredigde hoeveelheid waters worde opgebragt. Daar bij voegende eene behoorlijke begrooting der daartoe noodige onkosten, en eene vergelijking daar van met die van een gewoonen toeftel voor Schepraden, Vijzels, Trommels enz. van een gelijk. vermogen.

ontvangen onder het Opfchrift:

Bataaffche lust tot Neerlands hulp;

waarvan reeds in 't Programma van 1796 gewag gemaakt is., cn van wiens Modellen de Directeurs des Genootschaps op zijne uitnoodiging infpectie genomen hadden in 't begin van 1797, blijkens het Programma van dat Jaar, van die waarde wordt geoordeeld, dat men hem, uit aanmerking van zijn ge. nomen moeite en aangewenden ijver, aanbiedt een Zilvere Medaille, op des Genootschaps ftempel geflagen, bijaldien hij zig binnen den tijd van zes wee. ken aan hetzelve bekend maakt met toezegging van den gewoonen Gouden Eereprijs, bijaldien nadere met zijne Modellen te neemene proeven de uitkomst toonen met zijne opgave overeenteftemmen.

Ook biedt het Genootschap een dergelijke Zilvere Medaille aan, ter aan. moediging van het vernuft en de werkzaamheid van den Schrijver der kleine Verhandeling, in Antwoord op dezelfde Vraage, ingezonden onder het Op fchrift:

Geen Kunften hebben ooit het hoofd omhoog gestoken,

1

Of 't een of ander heeft in d'aanvang 'er aan ontbroken;

gepaard met een Model, bijalden hij mede binnen den tijd van zes weeken zijn naam aan 't Genootschap ontdekt.

IV. Dat het Antwoord op Vraag 59,

Daar in het algemeen erkend wordt, dat de afneeming en verlaaging , onzer Zeeftranden het behoud der aanpaalende Zeeweeringen niet alleen zeer ,, kostbaar, maar ook ten hoogften gevaarlijk maaken, zoo wordt gevraagd:

22