bilem mentem nondùm adeptus est, propter privilegia militum sapientium jura pertractare : et in tam tenera ætate ex tali licentiâ parentibus fortè suis, vel aliis propinquis nocere, propriam substantiam extraneis relinquendo. 1. ult. C. eod. I. 4. C. eod. 1. 3. ff. de manum. test. C. civ. 901, s.

TITULUS 11. - De acquirendá vel omittenda hæreditate.

1. Qui totam hæreditatem acquirere potest, his pro parte eam scindendo adire non potest. Sed et si quis ex pluribus partibus in ejusdem hæreditate institutus sit, non potest quasdam partes repudiare, quasdam agnoscere. l. 1. et 2. Vel omnia admittantur, vel omnia repudientur. I. 20. C. de jure delib.

Si ex asse hæres destinaverit partem habere hæreditatis, videtur in assem pro hærede gessisse. l. 10. C. civ. 774, s.

2. Quamdiù prior hæres institutus hæreditatem adire potest, substitutus non potest. 1. 3. 1. 69.

3. Nolle adire hæreditatem non videtur, qui non potest adire.1.4. 4. Mutum nec non surdum, etiam ita natos, pro hærede gerere, et obligari hæreditati posse, constat. l. 5.

Eum qui lege bonis interdicitur, hæredem institutum posse adire hæreditatem constat. d. 1. §. 1. C. civ. 509.

5. In omni successione, qui ei hæres exstitit, qui Titio hæres fuit, Titio quoque hæres videtur esse. Nec potest Titii omittere hæreditatem. I. 7. §. 2. Hæres hæredis testatoris est hæres, 1. ult. C. de hæred. inst. I. 194. ff. de reg. jur. C. civ. 739, s.

6. Hæreditas quin obliget nos æri alieno, etiamsi non sit solvendo, plus quàm manifestum est. l. 8. C. civ. 870, s.

7. Is qui hæres institutus est, vel is cui legitima hæreditas delata est, repudiatione hæreditatem amittit. I. 13.

Recusari hæreditas non tantùm verbis, sed etiam re potest : et alio quovis indicio voluntatis. I. 95. C. civ. 784, s; pr. 997.

8. Hæres institutus, idemque legitimus, si quasi institutus repudiaverit quasi legitimus non amittit hæreditatem. I. 17. §. 1. V. 1. Tit. Si quis omn. caus, test.

9. Is potest repudiare qui et acquirere potest. 1. 18.

10. Qui hæreditatem adire, vel bonorum possessionem petere volet, certus esse debet, defunctum esse testatorem. 1. 19.

Neminem pro hærede gerere posse, vivo co cujus in bonis gerendum sit, Labeo ait. l. 27. C. civ. 718.

11. Pro hærede gerere videtur is, qui aliquid facit quasi hæres. Et generaliter Julianus scribit, eum demùm pro hærede gerere, qui aliquid quasi hæres gerit: pro hærede autem gerere, non esse facti quàm animi: nam hoc animo esse debet, ut velit esse hæres cæterùm si quid pietatis (causâ fecit), si quid custodiæ causâ fecit, si quid quasi non hæres egit, sed quasi alio jure dominus, apparet non videri pro hærede gessisse. 1. 20.

Gerit pro hærede qui animo agnoscit successionem, licèt nihil attingat hæreditarium. 1. 88. C. civ. 778, s.

12. Et ideò solent testari liberi, qui necessarii existunt, non animo hæredis se gerere, quæ gerunt, sed aut pietatis aut custodiæ causâ, aut pro suo : ut putà patrem, sepelivit vel justa ei fecit: si animo hæredis, pro hærede gessit. Enim verò, si pietatis causâ hoc fecit, non videtur hoc pro hærede gessisse. l. 20. §. 1. Aut si non ut hæres, sed ut custodiat, aut putavit sua, aut dùm deliberat, quid fecit, consulens, ut salvæ sint res hæreditariæ, si fortè ei non placuerit pro hærede gerere, apparet non videri pro hærede gessisse. d. §. 1.

Non hoc, an tenuerit quis res hæreditarias, necne, (sine voluntate acquirendæ sibi hæreditatis) quærendum est, sed an admiserit hæreditatem, vel bonorum possessionem. 1. 4. C. undè legit. et undè cogn. C. civ. 778, s.

13. Tunc pro hærede geri dicendum esse ait ( Papinianus), quoties accipit, quod citra nomen et jus hæredis accipere non poterat. 1. 20. §. 4. inf.

Cùm debitum paternum te exsolvisse alleges: pro portione hæreditariâ agnovisse te hæreditatem defuncti non ambigitur. 1. 2. C. de jur. delib. C. civ. 778, s.

14. Ut quis pro hærede gerendo obstringat se hæreditati, scire debet, quâ ex causâ hæreditas ad eum pertineat. Veluti adgnatus proximus justo testamento scriptus hæres, antequàm tabulæ proferantur, cùm existimaret intestato patremfamilias mortuum, quamvis omnia pro domino fecerit, hæres tamen non erit. Et idem juris erit, si non justo testamento hæres scriptus, prolatis tabulis, cùm putaret justum esse, quamvis omnia pro domino administraverit, hæreditatem tamen non acquiret. 1. 22. 15. In repudiandâ hæreditate, vel legato certus esse debet de sno jure, is qui repudiat. 1. 23.

16. Fuit quæstionis, an pro hærede gerere videatur, qui pretium hæreditatis omittendæ causâ capit? Et obtinuit hunc pro hærede non gerere qui ideò accepit ne hæres sit in edictum tamen prætoris incidere. l. 24. v. 1. Si quis om. caus. test. l. 2. C. civ. 780.

17. Hæres in omne jus mortui, non tantùm singularum rerum dominium succedit : cùm et ea quæ in nominibus sint, ad hæredem transeant. 1. 37. C. civ. 724.

18. Quamdiù potest ex testamento adiri hæreditas, ab intestato non defertur. 1. 39:

In plurium hæredum gradibus hoc servandum est, ut si testamentum proferatur, priùs à scriptis incipiatur : deindè transitus fiat ad eos ad quos legitima hæreditas pertinet. I. 70.

19. Cùm quæstùs et compendii societas initur, quidquid ex

operis suis socius acquisierit, in medium conferet, sibi autem hæreditatem quisque acquirit. 1. 45. §. 2. C. civ. 1836, s.

20. Qui semel aliquâ parte hæres exstiterit, deficientium partes etiam invitus excipit, id est, tacitè ei deficientium partes etiam invito adcrescunt. 1. 35. §. 1.

Si quis hæres institutus ex parte, mox Titio substitutus, antequàm ex causâ substitutionis ei deferatur hæreditas, pro hærede gesserit, erit hæres ex causâ quoque substitutionis : quoniam invito quoque ei adcrescit portio. 1. 35. eod. C. civ. 786, 1044.

21. Hæres quandoquè adeundo hæreditatem, jam tunc à morte successisse defuncto intelligitur. I. 54. V. 1. de reg. jur. l. 138. et l. 193. C. civ. 777

22. Minoribus viginti quinque annis si temerè damnosam hæreditatem parentis appetierint, ex generali edicto quod est de minoribus viginti quinque annis succurrit (proconsul), cùm et si extranei damnosam hæreditatem adierint, ex eâ parte edicti in integrum eos restituit. l. 57. §. 1. C. civ. 776.

23. Si minor annis, posteaquam ex parte hæres exstitit, in integrum restitutus est, D. Severus constituit, ut ejus partis onus cohæres suscipere non cogatur: sed bonorum possessio creditoribus detur. l. 61.

24. Si quis suus se dicit retinere hæreditatem nolle, aliquid autem ex hæreditate amoverit, abstinendi beneficium non habebit. 1. 71. §. 4. C. civ. 792.

25. Hæc verba edicti ad eum pertinent, qui antè quid amovit, deindè se abstinet: cæterùm si antè se abstinuit, deindè tunc amovit, aut videamus an edicto locus sit? magisque est ut putem, istic Sabini sententiam admittendam, scilicet, ut furti potiùs actione creditoribus teneatur. Etenim qui semel se abstinuit, quemadmodùm ex post delicto obligatur. L. 71. §. ult. p. 380. 26. Duo fratres fuerant, bona communia habuerant : eorum alter intestato mortuus, suum hæredem non reliquerat, frater qui supererat nolebat ei hæres esse: consulebat, num ob eam rem quod communibus, cùm sciret eum mortuum esse, usus esset, hæreditati se alligasset. Respondit, nisi eo consilio usus esset, quod vellet se hæredem esse, non astringi. Itaque cavere debet, ne qua in re plus suâ parte dominationem interponeret. 1.-8. 27. Toties videtur hæres institutus etiam in causâ substitutionis adisse, quoties acquirere sibi possit: nam si mortuus esset, ad hæredem non transferret substitutionem. 1. 81. V. s. de jure delib. n. 6.

28. In novissimo autem articulo ubi propriè caduca fiebant secundùm quod prædiximus, etiam clausis tabulis tam existere hæredes quàm posse adire, sive ex parte sint, sive ex asse instituti, censemus, et dies legatorum et fideicommissorum (secun

dùm quod prædiximus) à morte defuncti cedere. Hæreditatem etenim, nisi fuerit adita, transmitti, nec concedebant veteres, nec nos patimur: exceptis videlicet liberorum personis, de quibus Theodosiana lex super hujusmodi casibus introducta loquitur his nihilominùs quæ super his qui deliberantes ab hâc luce migrant, à nobis constituta sunt, in suo robore mansuris. 1. un. §. 5. C. de ead. toll. I. 7. C. de jure delib. V. s. de jure delib. n. 6. ex. 1. 19. C. de jure delib.

Per hanc jubemus sanctionem in posterum ( valituram) filios seu filias, nepotes aut neptes, pronepotes aut proneptes, à patre vel matre, avo vel avia, proavo vel proavia scriptos hæredes, licèt non sint invicem substituti, seu cum extraneis, seu soli sint instituti, et antè apertas tabulas defuncti (sive se noverint scriptos hæredes, sive ignoraverint) in liberos suos cujuscunque sint sexûs vel gradûs, derelictam sibi hæreditariam portionem posse transmittere: memoratasque personas (si tamen hæredi-tatem non recusant) nullâ hujusmodi præscriptione sibi obstante, eam tanquam debitam vindicare. Quod scilicet etiam super legatis seu fideicommissis à patre vel à matre, avo vel aviâ, proavo vel proaviâ derelictis, locum habet. Siquidem perindignum est fortuitas ob causas, vel casus humanos, nepotes aut neptes, pronepotes aut proneptes, avita vel proavita successione fraudari : aliosque adversùs avitum vel proavitum desiderium vel institutum, insperato legati commodo vel hæreditatis gaudere. Habeant verò solatium tristitiæ suæ, quibus est meritò consulen dum. 1. un. C. de his qui antè apert. tab. V. 1. Tit. quand. dies leg. ced. C. civ. 777, 781.

29. Si totam an partem, ex quâ quis hæres institutus est, tacitè rogatus sit restituere, apparet nihil ei debere accrescere : quia rem non videtur habere. Ì. 83.

30. Si metûs causà adeat aliquis hæreditatem, fiet, ut quia invitus hæres existat, detur abstinendi facultas. 1. 85. C. civ.1111, s. 31. Pannonius avitus cùm in Ciliciâ procuraret, hæres institutus, antè vitâ decesserat, quàm hæredem se institutum cognosceret : quia bonorum possessionem, quam procurator ejus petierat, hæredes Aviti ratam habere non potuerunt, ex personâ defuncti restitutionem in integrum implorabant, quæ Avito jure non competit, quia intra diem aditionis Avitus obisset. Divum tamen Pium contrà restituisse Mæcianus libro quæstionum refert in eo, qui legationis causâ Romæ erat, et filium, qui matris delatam possessionem absens amiserat, sine respectu ejus distinctionis restitutionem (locum) habere quod et hic humanitatis gratiâ obtinendum est. l. 86. V. s. n. 28. C. civ. 789, 2262.

:

32. Eum bonis paternis se miscere convenit, qui remoto familiæ vinculo, pro hærede gerere videretur: et ideò filius, qui tanquam ex bonis matris cujus hæreditatem suscepit agrum ad

hæreditatem patris pertinentem, ut maternum ignorans possedit, abstinendi consilium, quod in bonis patris tenuit, amisisse non videtur. 1. 87.

33. Sicut major viginti quinque annis, antequàm adeat delatam repudians successionem, post quærere non potest: ita quæsitam renuntiando nihil agit, sed jus quod habuit retinet. I. 4. C. de rep. vel abst. hæred.

Si major viginti quinque annis hæreditatem fratris tui repudiasti, nulla sibi facultas ejus adeundæ relinquitur. I. 7. C. de dolo. C. civ. 783.

34. Quamvis hæres institutus hæreditatem vendiderit, tamen legata et fideicommissa ab eo peti possunt ; et quod eo nomine datum fuerit, venditor ab emptore, vel fidejussoribus ejus petere poterit. 1. 2. C. de legat. C. civ. 780.

35. Gerit pro hærede, qui animo agnoscit successionem, licèt nihil attingat hæreditarium, undè et si domum pignori datam sicut hæreditariam retinuit, cujus possessio qualis qualis fuit in hæreditate, pro hærede gerere videtur : idemque est; et si alienam rem ut hæreditariam, possedisset. l. 88, C. civ. 778, s. TITULUS III. Testamenta quemadmodùm aperiantur, inspiciantur, et describantur.

1. Tabularum testamenti instrumentum non est unius hominis, hoc est hæredis, sed universorum, quibus quid illic adscriptum est: quin potiùs publicum est instrumentum. 1. 2.

2. Cùm ab initio aperiendæ sint tabulæ, prætoris id officium est, ut cogat signatores convenire, et sigilla sua recognoscere, vel negare se signasse. Publicè enim expedit, suprema hominum judicia exitum habere. Sed si major pars signatorum fuerit inventa, poterit ipsis intervenientibus resignari testamentum, et recitari. 1. 4. 5. 6. C. civ. 1007; pr. 916, s.

TITULUS IV.

Si quis omissá causá testamenti, ab intestato, vel alio modo possideat hæreditatem.

1. Prætor voluntates defunctorum tuetur, et eorum calliditati occurrit, qui omissâ causâ testamenti, ab intestato hæreditatem partemve ejus possident, ad hoc ut eos circumveniant, quibus quid ex judicio defuncti deberi potuit, si non ab intestato possideretur hæreditas: et in eos actionem pollicetur. l. 1.

Toties igitur edictum prætoris locum habebit, quoties aut quasi hæres legitimus possidet, aut quia bonorum possessionem accipit ab intestato, aut si fortè quasi prædo possideat hæreditatem, fingens sibi aliquem titulum ab intestato possessionis: quocunque enim modo hæreditatem lucri facturus quis sit, legata præstabit. d. 1. §. 9. in fin.

Si Proculiana patri vestro, cujus estis hæredes testamento quid reliquit, et scripti jure secundùm ejus judicium, vel omissâ causâ testamenti successerunt ab intestato, aditus competens judex,