nihilominùs usus et casus eorum quadrantem quoque deminuit. 1. 58. §. 6. C. civ. 1058, s. 25. Dùm prætor, cognità causâ, per erorem, vel etiam ambitiosè juberet hæreditatem, ut ex fideicommisso restitui, etiam publicè interest restitui propter rerum judicatarum auctoritatem. Î. 65. §. 2. V. l. 11. ff. de just. et jure. 26. Si totam hæreditatem rogatus restituere tu spontè adieris, et sine deductione quartæ partis, restitueris: difficilè quidem cre deris per ignorantiam magis, non explendi fideicommissi causâ, hoc fecisse. Sed si probaveris, per errorem te quartam non retinuisse recuperare eam poteris. I. 68. §. 1. V. s. ad leg. falc. n. 46. ex lege. 9. et l. ult. C. ad leg. falcid. 27. Si temporalis actio in hæreditate relicta fuerit, tempus quo hæres experiri à te restitutam hæreditatem potuit, imputabitur ei cui restituta fuerit. 1. 70. §. ult. 28. Hæres ejus qui post mortem suam rogatus erat universam hæreditatem restituere, minimam quantitatem, quam solam in bonis fuisse dicebat, his quibus fideicommissum debeatur, restituit posteà repertis instrumentis, apparuit quadruplo ampliùs in hæreditate fuisse. Quæsitum est, an in reliquum fideicommissi nomine conveniri possit? Respondit, secundùm ea quæ proponerentur, si non transactum esset, posse. 1. 78. §. ult. TITULUS II. Quandò dies legatorum vel fideicommissorum cedat. 1. Mortuo patre, licèt vivo pupillo, dies legatorum à substituto datorum cedit. l. 1. I. 7. §. 3. et 4. 2. Si purè sit ususfructus legatus, vel usus, vel habitatio, neque eorum dies ante aditam hæreditatem cedit, neque petitio ad hæredem transit. Idem et si ex die sit ususfructus relictus. Nam cùm ad hæredem non transferatur, frustrà est, si antè quis diem ejus cedere dixerit. l. 3. et l. 4. C. civ. 1014. Ususfructus sui natura ad hæredes legatarii transmitti non patitur: quia neque à morte testatoris, neque ab aditâ hæreditate. quantùm ad transmissionem dies ejus cedit. 1. un. §. 6. C. de caduc. toll. v. inf. 1. 12. §. 3. n. 12. 3. Si cùm hæres, morietur, legetur, conditionale legatum est: deniquè vivo hærede defunctus legatarius ad hæredem non transfert. 1. 4. Tale legatum cùm morietur hæres dato, certum est debitum iri.) Et tamen ad hæredem legatarii non transit, si vivo hærede decedat. I. 13. in fin. V. s. de condit. et dem. l. 1. §. 2. et 1. 75. V inf. n. 6. ex l. un. C. de cad, toll. C. civ. 1041, 1179. 4. Si verò cùm ipse legatarius morietur, legeretur, ei certum est legatum ad hæredem transmitti. I. 4. §. 1. C. civ. 1041. 5. Si post diem legati cedentem legatarius decesserit, ad hæ redem suum transfert legatum. 1. 5. Cedere diem significat incipere deberi. 1. 213. ff. de verb. si Si Pontionilla ad eam ætatem pervenit, cui legatum vel fideicommissum relictum erat, petitiones ad hæredes transmisit licèt antè decesserit quàm consequeretur legatum vel fideicommissum. 1. 3. C. eod. C. civ. 1014, 1041. Si fideicommissum ab intestato fuerit sorori tuæ relictum codi cillis, et posteaquam dies fideicommissi cessit, ( rebus humanis, licèt) ignorans fideicommissum excesserit: actionem hujusmodi acquiri potuisse, dissimulare non poteris : salvâ scilicet ab intestato succedenti quartâ portione. 1. ult. C. eod. 6. Si purum legatum est, ex die mortis dies ejus cedit. Si verò post diem sunt legata relicta, simili modo, atque in puris dies cedit I. 5. §. 1 : Sancimus omnes habere licentiam à morte testatoris adire hæreditatem similique modo legatorum vel fideicommissorum purè vel in diem certam relictorum diem à morte testatoris cedere. 1. un. §. 1. inf. C. de caduc. toll. V. 1. l. 21. C. civ. 1014, 1041. 7. Si sub conditione sit legatum relictum, non priùs dies legati cedit, quàm conditio fuerit impleta: nequidem si ea sit conditio, quæ in potestate sit legatarii. I. 5. §. 2. Sin autem aliquid sub conditione relinquatur vel casuali, vel potestativâ, vel mixtâ quarum eventus ex fortunâ, vel ex honoratæ personæ voluntate, vel ex utroque pendeat, vel sub incerto die: exspectari oportet conditionis eventum, sub quâ fuerit derelictum, vel diem, ut tunc cedat, cùm vel conditio impleatur, veľ dies incertus exstiterit. Quod si in medio is qui ex testamento lucrum sortitus est, decedat: vel eo superstite conditio, defecerit hoc quod ideò non prævaluit, manere disponimus apud eos à quibus relictum est. 1. un. §. 7. C. de caduc toll. V. inf. l. 21. Ĉ. civ. 1040, 1041, 1068, s. 8. Si ea conditio fuit quam prætor remittit, statim dies cedit. Idemque et in impossibili conditione, quia pro puro hoc legatum habetur. 1. 5. §. 3. et 4. C. civ. 900, 1014. 9. Si qua conditio sit, quæ per legatarium non stat quo minus impleatur, sed aut per hæredem, aut per ejus personam, in cujus personâ jussus est parere conditioni, dies legati cedit, quoniam pro impletâ habetur: ut putà, si jussus sim hæredi decem dare, et ille accipere nolit. I. 5. §. 5. V. s. de condit. et demonstr. 1. 24. C. civ. 1178. 10. Si extrinsecùs suspendatur legatum, non ex ipso testamento, licèt antè decedat legatarius, ad hæredem transmisisse legatum dicimus veluti si rem dotalem maritus legaverit extero, et uxori aliquam pro dotali re pecuniam: deindè, deliberante uxore de electione dotis, decesserit legatarius atque legatum elegerit muker, ad hæredem transire legatum, dictum est : idque et Julianus respondit. Magis enim mora, quàm conditio legato injecta videtur. 1. 6. §. 1. II. Hæredis aditio moram legati quidem petitioni facit, cessioni diei non facit. Proindè sive purè institutus tardiùs adeat, sive sub conditione per conditionem impediatur, legatarius securus est, sed et si nondùm natus sit hæres iustitutus, similiter legatario non nocebit, eo quod dies legati ćessit. l. 7. d. 1. §. 1. et 2. C. civ. 795, s. 1014. 12. Cùm in annos singulos legatur, non unum legatum esse, sed plura constat. l. 10. Nec semel diem ejus cedere, sed per singulos annos. Sed utrùm initio cujusque anni, an verò finito anno cedat, quæstionis fuit? Et Labeo, Sabinus, et Celsus, et Julianus, in omnibus quæ in annos singulos relinquuntur, hoc probaverunt, ut initio cujusque anni hujus legati dies cederet. 1. 12. d. l. 5. §. 1. l. 1. C. eod. Idem Celsus scribit, quod et Julianus probat, hujus legati diem ex die mortis cedere, non ex quo adita est hæreditas. Et si fortè post multos annos adeatur hæreditas, omnium annorum legatario deberi. d. 1. 12. §. 3. 13. Si cùm præfinitione annorum legatum fuerit, veluti Titio dena usque ad annos decem: Julianus scribit interesse. Et si quidem alimentorum nomine legatum fuerit, plura esse legata, et futurorum annorum legatum legatarium mortuum ad hæredem non transmittere: si verò non pro alimentis legavit, sed in plures pensiones divisit exonerandi hæredis gratiâ, aut casu ait omnium annorum annum esse legatum, et intrà decennium decedentem legatarium, etiam futurorum annorum legatum ad hæredem suum transmittere. Quæ sententia vera est. l. 20. Cæterùm si pecuniam annuam pater alimentis filii destinasset, non dubiè personâ deficiente, causa præstandi videtur extincta. I. 26. in f. eod. 14. Si dies adposita legato non est, præsens debetur, aut confestim ad eum pertinet, cui datum est. Adjecta, quamvis longa sit, si certa est, veluti Cal. Januariis centesimis, dies quidem legati statim cedit, sed ante diem peti non potest. At si incerta, (quasi cùm pubes erit, cùm in familiam nupserit, cùm magistratúm inierit, cùm aliquid demùm, quod scribendo comprehendere sit commodum, fecerit) nisi tempus conditiove obtigit, neque res pertinere, neque dies legati cedere potest. l. 21. V. l. 213. ff. de verb. sign. V. S. 1. 5 §. 2. C. civ. 1014, 1040, S. 15. Si sub conditione, quâ te hæredem institui, sub eâ conditione Titio legatum sit, Pomponius putat, perindè hujus legati diem cedere, atque si purè relictum esset: quoniam certum esset hærede existente debitum iri. Neque enim per conditionem hæredum fieri incerta legata : nec multùm interesse tale legatum ab hoc, si hæres erit, dato. I. 21. §. 1. l. 22. §. 1. Id demùm legatum ad hæredem legatarii transit, quod certum sit debitum iri, si adeatur hæreditas. d. l. 22. §. 1. in fin. TITULUS II. Ut legatoruin seu fideicommissorum servandorum causa caveatur. 1. Legatorum nomine satisdare oportere prætor putavit, ut, quibus testator dari fierive voluit, his diebus detur vel fiat l. 1. Nec sine ratione hoc prætori visum est, sicuti hæres incumbit possessioni bonorum, ita legatarios quoque carere non debere bonis defuncti. Sed aut satisdabitur eis, aut si satis non datur, in possessionem bonorum venire prætor voluit. d. 1. §. 2. Idemque in fideicommissis quoque probandum est. d. l. 1. §. 10. 2. Jubemus, quoties pater vel mater, filio seu filiâ, filiis vel filiabus, exæquis vel inæquis partibus hæredibus institutis, invicem seu simpliciter quosdam ex his, aut quemdam rogaverit, qui prior sine liberis decesserit, portionem hæreditatis suæ, superstiti seu superstitibus restituere..... in supràdictis casibus fideicommissorum servandorum satisdationem cessare, si non specialiter eamdem satisdationem testator exigi disposuerit, et cùm pater vel mater secundis æstimant nuptiis non abstinendum. In his enim duobus casibus, id est, cùm testator specialiter satisdari voluerit, vel cùm secundis se pater vel mater matrimoniis junxerit, necesse est, ut eadem satisdatio pro legum ordine præbeatnr. 1. 6. C. ad Senatuscons. Trebell. d. 1. §. 1. Quæ hic omissa sunt est hoc. tit. habes. s. ad l. 18. §. 1. ad Senat. Trebell. 3. Deberi dicimus et quod die certâ præstari oportet, licèt dies nondùm venerit. 1. 9. C. civ. 1014, 1041. TITULUS IV.- Ut in possessionem legatorum vel fideicommissorum : servandorum causá esse liceat. 1. Si semel fuerit satisdatum, quæsitum est, an etiam rursùs cavendum sit si fortè dicatur, egenos fidejussores esse datos? et magis est, ut caveri non debeat. Hoc enim D. Pius rescripsit Pacuviæ Licianæ : ipsam enim facilitati suæ expensum ferre debere, quæ minùs fidejussores idoneos accepit. Neque enim oportet per singula momenta onerari eum, à quo satis petitur. Planè si nova causa allegetur, veluti quod fidejussor decesserit, aut etiam rem familiarem inopinato fortune impetu amiserit, æquum erit præstari cautionem. 1. 3. §. ult. et l. 4. C. civ. 2018, s. 2. Id quod ex fructibus percipitur primùm in usuras, mox si quid superfluum est, in sortem debet imputari. 1. 5. §. 21. C. civ. 724. LIBER TRIGESIMUS SEPTIMUS. TITULUS 1. De bonorum possessionibus. - 1. Bona hic (ut plerumquè solemus dicere) ita accipienda sunt, universitatis cujusque successionem, quâ succeditur in jus demortui, suscipiturque ejus rei commodum et incommodum : * nam sive solvendo sunt bona, sive non sunt, sive damnum ha bent, sive lucrum, sive in corporibus sunt, sive in actionibus : in hoc loco propriè bona appellabuntur. I. 3. C. civ. 724. 2. Bonorum possessionem ita rectè definiemus, jus persequendi retinendique patrimonii, sive rei, quæ cujusque, cùm moritur, fuit. I. 3. §. 2. 3. Edicto prætoris bonorum possessio his denegatur qui rei capitalis damnati sunt, neque in integrum restituti sunt. l. 13. C. civ. 725. TITULUS V. - De legatis præstandis, contrà tabulas bonorum possessione petitá. 1. Hic titulus æquitatem quamdam habet naturalem, et ad aliquid novam, ut qui judicia patris rescindunt per contrà tabulas bonorum possessionem, ex judicio ejus quibusdam personis legata et fideicommissa præstarent, hoc est, liberis et parentibus, uxori, nuruique dotis nomine legatum, l. 1. Rescisso ex causâ exhæredationis, vel præteritionis liberorum, vel parentum testamento, legata et fideicommissa præstantur. Nov. 115. C. 3. in f. et C. 4. in fin. C. civ. 913, s. 1001, 1046, 1047. 2. Si post testamentum factum, quo posthumorum suorum nullam mentionem testator fecit, filium filiamve suscepit, intestato vitâ functus est: cùm agnatione posthumi, vel posthumæ, cujus non meminit, testamentuni ruptum sit. Ex rupto autem testamento nihil deberi, neque peti posse, explorati juris est. 1. 1. C. de posthum. hæred. inst. TITULUS VI. — De collatione. 1. Hic titulus manifestam habet æquitatem. Cùm enim prætor ad bonorum possessionem contra tabulas emancipatos admittat, participesque faciat cum his qui sunt in potestate bonorum paternorum, consequens esse credit, ut sua quoque bona in medium conferant, qui appetaut paterna. I. 1. A parentibus data conferuntur sive testati decedant, sive intestati nisi prohibuerint collationem. Nov. 18. c. 6. V. l. 20. §. 1. c. de collat. C. civ. 843, s. : 2. De illis, quæ sine culpâ filii emancipati post mortem patris perierunt, quæritur ad cujus detrimentum ea pertinere debeant? Et plerique putant ea quæ sine dolo et culpâ perierint, ad collationis onus non pertinere. Et hoc ex illis verbis intelligendum est, quibus prætor viri boni arbitratu jubet conferri bona. Vir autem bonus non sit arbitraturus conferendum id, quod nec habet, nec dolo nec culpâ desiit habere. 1. 2. §. 2. C. civ. 855. 3. Sed etsi tantùm fortè in bonis paternis emancipatus remittat, quantùm ex collatione suus habere debet, dicendum est emancipatum satis contulisse videri. l. 1. §. 12. Eò minùs auferre. 1. 5. C. cod. conferre, aut minùs tantò accipere. Novel. 97. c. 6. 4. Nec castrense, nec quasi castrense peculium fratribus con |