acquisitæ sunt debitori, quibus prætor moveri possit. 1. 7. Qui bonis suis cessit, si modicum aliquid post bona sua vendita acquisivit; iterùm bona ejus non veneunt. Undè ergò modum hunc æstimabimus? utrùm ex quantitate ejus quod acquisitum est, an verò ex qualitate? et putem ex quantitate id æstimandum esse ejus, quod quæsiit: dummodò illud sciamus, si quid misericordiæ causâ ei fuerit relictum, putà menstruum, vel annuum alimentorum nomine, non oportere propter hoc bona ejus iteratò venumdari: nec enim fraudandus est alimentis quotidianis. Idem et si ususfructus ei sit concessus vel legatus, ex quo tantùm percipitur, quantùm ei alimentorum nomine satis est. l. 6. C. civ. 1270; pr. 898, s. co. 566, s. 5. Sabinus et Cassius putabant, eum qui bonis cessit, ne quidem ab aliis, quibus debet, posse inquietari. 1. 4. §. 1. C. civ. 1268; co. 568, s. 6. Qui cedit bonis antequàm debitum agnoscat, condemnetur, vel in jus confiteatur, audiri non debet. 1. 8. pr. 901; co. 571. 7. Qui bonis cesserint, nisi solidum creditor receperit, non sunt liberati. In eo enim tantummodò hoc beneficium eis prodest, ne judicati detrahantur in carcerem. I. 1. C. qui bon. ced. poss. Si quid (ei qui bonis cessit) posteà pinguiùs accesserit, hoc iterùm, usque ad modum debiti, posse à creditoribus legitimo modo avelli. 1. 7. inf. C. eod. C. civ. 1270; pr. 902; co. 568. 8. Præter miserabile cessionis auxilium, quinquennales interdùm induciæ debitoribus indulgentur. 1. ult. C. eod. 9. Jusjurandum per adoranda præbeat eloquia (qui bonis cedit) quod nullam rerum causá occasionem, aut aurum reliquum habeat, unde æris alieni supplementum faciat. Prætereà, si qua ipsi jura lex vel ex hæreditate, vel cognatorum donatione in rebus mobilibus præstet, in quarum possessione nondùm constitutus sit, competere tamen ipsi videantur, possintque creditores vel partem ex iis, vel etiam totum colligere, extrà tamen res uxoris, si quidem reverà ad illam pertineant, hoc fiat. Nov. 135. c. 1. pr. 898, s; co. 569, s. TITULUS IV. Quibus ex causis in possessionem eatur. 1. Is qui miscuit se (hæreditati) contrahere videtur. 1. 4. Etiam impubes. 1. 3. in fine. C. civ. 777, s. 2. Si diù incertum sit hæres exstaturus nec ne sit, causâ cognità permitti oportebit bona rei servandæ causâ possideri. Et si ita res urgeat, vel conditio, bonum etiam hoc erit concedendum, ut curator constituatur, unus ex creditoribus. 1. 8. et l. 9. C. civ. 393. TITULUS V. De rebus auctoritate judicis possidendis, vel vendendis. 1. Hæreditarium æs alienum intelligitur etiam id de quo cum defuncto agi non poterit: veluti, quod is cùm moreretur daturum se promisisset: item quod is qui pro defuncto fidejussit, post mortem ejus solvit. I. 7. 2. Quæsitum est, utrùm ita demùm privilegium habet funerariâ, si is cujus bona veneunt funeratus sit, an etiamsi proponas alium esse funeratum? Et hoc jure utimur, ut quicunque sit funeratus, (id est, sive is cujus de bonis agitur, sive quid is debuit, quod reddere eum, si viveret, funerariâ actione cogi oporteret) privilegio locus sit. l. 17. C. civ. 2101, 2104. 3. Si sponsa dedit dotem, et nuptiis renuntiatum est, tametsi ipsa dotem condicit, tamen æquum est hanc ad privilegium admitti, licèt nullum matrimonium contractum est. Idem puto dicendum, etiam si minor duodecim annis in domum quasi uxor deducta sit licèt nondùm uxor sit. Interest enim reipublicæ, et hanc solidum consequi, ut ætate permittente nubere possit. l. 17. §. 1. et l. 18. V. I. 74. ff. de jur. dot. 4. Divus Marcus ita edixit, creditor qui ob restitutionem ædificiorum crediderit, in pecunid quæ credita erit, privilegium exigendi habebit. Quod ad eum quoque pertinet, qui redemptori, domino mandante, pecuniam subministravit. l. 24. §. 1. C. civ. 2103. 5. In bonis mensularii vendendis, post privilegia potiorem corum causam esse placuit, qui pecunias apud mensam fidem publicam secuti, deposuerunt. Sed enim qui depositis nummis usuras à mensulariis acceperunt, à cæteris creditoribus non separantur : et meritò, aliud est enim credere, aliud deponere. Si tamen nummi exstent, vindicari eos posse puto à depositariis : et futurum eum qui vindicat, ante privilegia. l. 24. §. 2. V. s. I. 7. §. 2. depos. co. 576, s. 6. Eorum ratio prior est creditorum, quorum pecunia ad creditores privilegiarios pervenit. Pervenisse autem quemadmodùm accipimus, utrùm si statim profecta est ab inferioribus ad privilegiarios: an verò et si per debitoris personam? Hoc est, si antè ei numerata sit, et sic debitoris facta, creditori privilegiario numerata (est): quod quidem potest benignè dici, si modò non post aliquod intervallum id factum sit. I. 24. §. 3. 7. Qui in navem exstruendam, vel instruendam credidit, vel etiam emendam, privilegium habet. 1. 26. 8. Fufidius refert statuas in publico positas, bonis distractis ejus cujus in honorem positæ sunt, non esse emptoris bonorum ejus. Sed aut publicas, si ornandi municipii causâ positæ sint aut ejus cujus in honorem positæ sint. Et nullo modo eas detrahi posse. 1. 29. C. civ. 537. 9. Privilegia non ex tempore æstimantur, sed ex causâ, et si ejusdem tituli fuerunt, concurrunt : licèt diversitates temporis in his fuerint. 1. 32. C. civ. 2095. s. 10. Si pupillus ex contractu suo non defendatur, ideòque bona ejus creditores possidere cœperint, diminutio ex his bonis fieri debet, vescendi pupilli causâ. 1. 33. Pupillus si non defendatur, in possessione creditoribus con stitutis, minoribus ex his, usque ad pubertatem alimenta præstanda sunt. 1. ult. TITULUS VI. De separationibus. - 1. Sciendum est separationem solere impetrari decreto prætoris. Solet autem separatio permitti creditoribus ex his causis : ut putà, debitorem quis Seium habuit, hic decessit, hæres ejus exstitit Titius, hic non est solvendo, patitur bonorum venditionem: creditores Seii dicunt bona Seii sufficere sibi: creditores Titii contentos esse debere bonis Titii: et sic quasi duorum fieri bonorum venditionem. Fieri enim potest, ut Seius quidem solvendo fuerit, potueritque (satis) creditoribus suis vel ita semel, et si non in assem, in aliquid tamen satisfacere : admissis autem commixtisque creditoribus Titii: minùs sint consecuturi : quia ille non est solvendo : aut minùs consequantur, quia plures sunt. Hic est igitur æquissimum creditores Seii desiderantes separationem audiri, impetrareque à prætore, ut separatim quantùm cujusque, creditoribus præstetur. 1. 1. d. l. §. i. Est jurisdictionis tenor promptissimus, indemnitatisque reme-dium edicto prætoris creditoribus hæreditariis demonstratum, ut quoties separationem bonorum postulant, causâ cognità impetrent. 1. 2. C. de bon. auct. jud. possid. C. civ. 877, 878. 2. Sciendum est, etiamsi obligata res esse proponatur ab hærede jure pignoris vel hypotheca, attamen si hæreditaria fuit, jure separationis, hypothecario creditori potiorem esse eum qui separationem impetravit. l. 1. §. 3. 3. Etiam adversùs fiscum, et municipes impetraretur separatio. §. 4. l. 1. 4. Si primus secundum hæredem scripserit, secundus tertium, et tertii bona veneant, qui creditores possint separationem impetrare? Et putem, si quidem primi creditores petant, utiquè audiendos et adversùs secundi, et adversùs tertii creditores. Si verò secundi creditores petant, adversùs tertii utiquè eos impetrare posse. l. 1. §. 8. 5. Illud sciendum est, eos demùm creditores posse impetrare separationem, qui non novandi animo ab hærede stipulati sunt. Cæterùm, si eum hoc animo secuti sunt, amiserunt separationis commodum. Quippè cùm secuti sunt nomen hæredis, nec possunt jam se ab eo separare, qui quodammodo eum elegerunt. 1. 1. §. 10. d. I. §. 11. et §. 15. V. I. 2. C. de bon. auth. jud. possid. C. civ. 879. 6. Prætereà sciendum est, postquàm bona hæreditaria bonis hæredis mixta sunt, non posse impetrari separationem. Confusis enim bonis et unitis, separatio impetrari non poterit. Quid ergò, si prædia exstent, vel mancipia, vel pecora, vel aliud quod separari potest? Hic utiquè poterit impetrari separatio. l. 1. §. 12. 7. Debitor fidejussori hæres exstitit, ejusque bona venierunt : quamvis obligatio fidejussionis extincta sit, nihilominùs separatio impetrabitur, petente eo cui fidejussor fuerat obligatus: sive solus sit hæreditarius creditor, sive plures. Neque enim ratio juris (quæ) causam fidejussionis propter principalem obligationem, quæ major fuit, exclusit, damno debet adficere creditorem, qui sibi diligenter prospexerat. Quid ergò, si bonis fidejussoris separatis, solidum ex hæreditate stipulator consequi non possit? Utrùm portio cum cæteris hæredis creditoribus ei quærenda erit, an contentus esse debebit bonis quæ separari maluit? Sed cùm stipulator iste non aditâ fidejussoris à reo hæreditate bonis fidejussoris venditis, in residuum promisceri debitoris creditoribus potuerit, ratio non patitur eum in proposito submoveri. 1. 3. d. l. §. 1. 8. Creditoribus quibus ex die, vel sub conditione debetur, et propter hoc nondùm pecuniam petere possunt, æquè separatio dabitur. Quoniam et ipsis cautione communi consuletur. 1. 4. 9. Quoties hæredis bona solvendo non sunt, non solùm creditores testatoris, sed etiam eos quibus legatum fuerit impetrare bonorum separationem æquum est. Ita ut cùm in creditoribus solidum acquisitum fuerit, legatariis vel solidum, vel portio quæratur. 1.6. TITULUS VII. De curatore bonis dando. 1. De curatore constituendo hoc jure utimur, ut prætor adeatur, isque curatorem curatoresque constituat, ex consensu majoris partis creditorum. 1. 2. C. civ. 812, s. 2. Quæ per eum eosve qui ita creatus creative essent, acta, facta, gestaque sunt, rata habebuntur : eisque actiones, et in eos utiles competunt. I. 2. §. 1. C. civ. 1165, s. 3. Si plures autem constituantur curatores, Celsus ait, in solidum eos agere, et conveniri, non pro portionibus. Quod si per regiones fuerint constituti curatores, unus fortè rei italicæ, alius in provincià, puto regiones cos suas conservare debere. 1. 2. §. 2. Si plures ejusdem bonorum curatores facti sunt, in quem corum vult actor in solidum ei datur actio, tanquàm quivis eorum in solidum aget. 1. 3. 4. Nec omnimodò creditorem esse oportet eum qui curator constituitur: sed possunt et non creditores. 1. 2. S. 4. TITULUS VIII. -Quæ in fraudem creditorum facta sunt, ut restituantur. 1. Ait prætor, quæ fraudationis causá gesta erunt, cum eo qui fraudem non ignoraverit, de his curatori bonorum, vel ei cui de ea re actionem dare oportebit actionem dabo. Idque etiam adversùs ipsum qui fraudem fecit servabo. Necessariò prætor hoc edictum proposuit. Quo edicto consulit creditoribus, revocando ea quæcunque in fraudem eorum alienata sunt. l. 1. d. I. §. 1. que 2. Quæ fraudationis causá gesta erunt. Hæc verba generalia sunt, et continent in se omnem omninò in fraudem factam vel alienationem, vel quemcunque contractum. Quodcunque igitur fraudis causâ factum est, videtur his verbis revocari, qualecunfuerit. Nam latè ista verba patent, sive ergò rem alienavit, sive acceptilatione vel pacto aliquem liberavit, idem erit probandum. Et si pignora liberet, vel quem alium in fraudem creditorum præponat, vel ei præbuit exceptionem, sive se obligavit fraudandorum creditorum causâ, sive numeravit pecuniam, vel quodcunque aliud fecit in fraudem creditorum, palàm est edictum locum habere. l. 1. §. 2. 1. 2. et l. 3. V. s. l. 9. §. 5. de jurej. Omnes debitores qui in fraudem creditorum liberantur, per hanc actionem revocantur in pristinam obligationem. 1. 17. h. tit. Hac in factum actione non solùm dominia revocantur, verùm etiam actiones restaurantur. Ea propter competit hæc actio et adversùs eos, qui res non possident, ut restituant, et adversùs eos quibus actio competit, ut actione cedant. Proindè si interposuerit quis personam Titii, ut ei fraudator res tradat, actione mandati cedere debet. 1. 14. h. tit. 3. Gesta fraudationis causâ accipere debemus, non solùm ea quæ contrahens gesserit aliquis, verùm etiam si fortè datâ operâ ad judicium non adfuit, vel litem mori patiatur, vel à debitore non petit ut tempore liberetur, aut usumfructum vel servitutem amittit. Et qui aliquid fecit, ut desinat habere quod habet, ad hoc edictum pertinet. l. 3. §. 1. et 2. 4. In fraudem facere videri etiam eum qui non facit quod debet facere, intelligendum est : id est, si non utatur servitutibus. Sed etsi rem suam pro derelicto habuerit, ut quis eam suam faciat. 1. 4. et 5. 5. Apud Labeonem scriptum est, eum qui suum recipiat, nullam videri fraudem facere. Hoc est, eum, qui quod sibi debetur, receperat. Eum enim quem præses invitum solvere cogat, impunè non solvere iniquum esse. 1. 6. §. 6. Sciendum, Julianum scribere, eoque nos jure uti, ut qui debitam pecuniam recepit, antequàm bona debitoris possideantur, quamvis sciens prudensque solvendo non esse, recipiat, non timere hoc edictum, sibi enim vigilavit. d. 1. 6. §. 7. Vigilavi, meliorem meam conditionem feci. Jus civile vigilantibus scriptum est. Ideò (quoque) non revocatur id quod percepit, 1. 24. in f. Alii creditores suæ negligentiæ expensum ferre debent. d. 1. 24. 6. Qui verò post bona possessa debitum suum recepit, hunc in portionem vocandum, exæquandamque cæteris creditoribus. Neque enim debuit præripere cæteris post bona possessa, cùm jam par conditio omnium creditorum facta esset. d. 1. 6. §. 7. inf. Si debitorem meum, et complurium creditorum consecutus |