stanie Kalifornji; znajduje,Introduction to cryptiogamic botany" (1857); ifornijski, szkoła rolnicza, Handbook of British Mosses" (1863); „Fungi, ch i ślepych, 5,000 miesz- their nature, ete" (wraz z Cooke'm, 1874). Berkhey Jan Lefrancq, van, przyrodnik, jeden z najwięcej wpływo-* 1729 w Lejdzie, † 1812, był lekarzem w AmIskich, człowiek wielkiej sterdamie, przyczem zajmował się historja natumiotów serca, * 1685 w Kil-ralną, a zwłaszcza anatomją. W r. 1773 został 3. Po ukończeniu uniwer-profesorem w Lejdzie. Zawikłany w sprawy poCostał 1707 członkiem tam-lityczne, zubożał zupełnie. Najważniejsze jego Trójcy, 1721 nadwornym dzieło jest: „Naturlijke historie van Holland" ka Irlandji, a 1733 bisku- (1769-79, zeszytów 11 z tablicami); „Naturlijke iczywszy znaczny majątek, historie van het rundvee in Holland" (6 zeszytów, ał się na wyspy Bermudz-1805-11). ałożyć misję, celem nawrókich mieszkańców. Chociaż wielu zwolenników, nie wistnić swego zamiaru dla n Berkheyden Jan, 1628 w Harlem, wyborny malarz krajobrazów i portretów; utonał w 1698 roku.-Jan młodszy brat Berkheyden Gerhard, ✶ r. Berkler, herb: w polu blekitnem stoi kozieł na belce zakończonej liljami. Nad tarczą korona szlachecka. Nadany 1775 r. Janowi Berklerowi. („Księga herbowa“ hr. J. Ostrowskiego). Berkler. musiło go do powrotu do oj-1643, † 1693, wsławił się jako maw Dublinie. B., upatrując larz architektoniczny. alizmie i empiryzmie przymoralności, poszedł w zuierunku i stał się twórcą hej filozofji, którego podstaThree dialogues between (Londyn, 1713); „Alciphron -opher" (1732); „Theorie of Berko, oficer wojsk polskich, ob. Berek. tise on the principle of the Berkowicz, v. Ostrzew odm., 1710). System B. następu- herb: w polu barwy niewiadomej ie istnieje zupełnie; przed-pień o trzech sękach z jednej i tylko idee naszego ducha, dwóch z drugiej strony. Nad helzenia wrażeń: twardości, ko- mem w koronie trzy pióra strusie, , etc., które mają swój byt a na ich tle karp złoty. („Księga innego ducha świadomości. herbowa" hr. J. Ostrowskiego). -ołuje w nas Bóg w pewnym Berkowicz Józef, syn Berka, ług B. stanowi to, co nazy-pułkownika, brał udział w tej sary. Najważniejszą zasługą mej kampanji r. 1809, w której e of vision," w której udo- ojciec jego poległ pod Kockiem, i brażenia, za pomocą wzroku porzuciwszy służbę wojskową po e, lecz kombinacją wrażeń r. 1815, został podleśnym lasów tykania. Całkowite wydanie rządowych w leśnictwie Brok, a od rafja przez Arbathnot'a wy- 1826 w leśnictwie Janów w powiecie Bielskim. R. 4, 1820, 43, oraz 1870 tamże 1830 służył w korpusie gen. Różyckiego, w stoZasady poznania" tłóma- pniu szefa szwadronu piątego pułku, a po ukońJezierski (1890). Por. Pen-czonej wojnie osiadł 1831 r. w Besançon we Franses oeuvres (1878); G. Lyon eji, następnie w Anglji, gdzie napisał powieść: léalistes anglais du XVIII“ „Stanislaus, or the polish lancer, in the suite of Napoleon, from the island of Elba," wydaną po jego śmierci przez rodzinę w Londynie w r. 1846. Pozostawił dwóch synów Leona i Józefa, oraz wdowę, która powróciła do Paryża i żyła w ubóstwie. Al. Kraushara biografja Berka i jego syna w Świecie z r. 1889. Karol Grantley Fitzhardinge, 800, 1881 w Long fleet, naBerkeley Castle," Sandron My life and recollections" którą obudził ku sobie nie-cznych; wydał kilka opisów Berkowicz. Berkowiec, waga rosyjska, zawierająca 10 mi Leech'a, oraz „Fact aga-pudów czyli 400 funtów, co czyni funtów nowoym mówi o stosunku zwierząt polskich 403,9, czyli 163,8 klg. B. litewski zawie ad, star. Palloda), miasto główne | został nadprezydentem prowincji Reńskiej, a w Mołdawji, nad rz. B., uchodzą- ministrem handlu i przemysłu w Prusiech 2 kościołów, liceum, młyny paro- tem stanowisku także się interesował stosun handel zbożem, 20,000 mieszk. robotniczemi i przeprowadził 1891 t. zw. „A nich było miastem wolnem. terschutzgesetz." W 1896 wskutek zmiany przydomek jednego z książąt ha- du ustąpił, a następcą jego został Brefeld ścisławicza (1162), od miasta Ber-podsekretarz ministerjum robót publicznych. schronił po nieudatnym zamachu * Karol, hrabia de, 1510, † 1578, i, był w armji Karola V, r. 1553 Longwy, a 1554 został gubernaW r. 1576 powstańcy wzięli go oku wypuszczony, został doradcą rjackiego. Por. Gachard: Corr. de illaume: Ch. de Berlaimont" w miasto w pruskiej regencji Arnsażąt Sayn-Wittgenstein, których mują tu obszar 225 klm. kw., sta1806 oddzielne księstwo. W B. 1726 przekład t. z. Biblji berleburj przypisami i wyciągami z dzieł Berlichingen Götz lub Gottfryd, von, wal grupa wysp, złożona z jednej więk-występując zawsze w obro nie ludu, wziął czynny u- Berlichingen Gö erman Aleksander, podróżopisarz, wo rycerskie, że w niczem się nie przyczyni dze, † 1883. Jako księgarz, oraz przerwania powszechnego pokoju; mimo to jedi laktor czasopism: Erjurter Stadt odbywszy jeszcze kilka wypraw, zmarł w b Thüringer Zeitung, reprezentował czynności. Z pozostałej autobiografji, uważa ajniejszą opozycję, a doznawszy słusznie za mistrzowski obraz ówczesnego ży i od surowej cenzury 1848, musiał społecznego, Goethe wziął treść do sławnego s zwajcarji, gdzie wydał: „Illustrir-go dramatu Götz von Berlichingen." Por. J (Lipsk, 1845); Schweizerkun-sen: „Gesch d. deutschen Volkes." 1859-64); „Die Alpen in Natur ern" (4 wydanie 1871, tłóm. na uski), oraz znaczną liczbę przeżniczych po Szwajcarji (6 wydasen, 1870), Paryżu (1867), połu(1869), półn.-zach. i południowych -70), Rzymie i środkowych Wło Berlicz Sas, pseudonim, Juljusza hr. Struty skiego. Berlicz, Berlić (według dawnej pisowni B lich), Ignacy i Andrzej, pisarze chorwaccy, Brlić. Berlier Teofil, 1761, † 1844 r.; wybra 1792 na deputowanego do konwencji francuski W procesie Ludwika XVI głosował za jego śmie ugust, baron, pszczelarz, 1818 cia. Za dyrektorjatu był członkiem Rady Pięci Langensalza, † 1877 w Mona-set, za cesarstwa wszedł do senatu i pozysk teologję, a objąwszy majątek oj- godność hrabiego. Po powrocie Burbonów, w gorliwie hodowlą pszczół. Ob- gnany z Francji jako królobójca, powrócił mi rozwinął teorję Dzierżona i kraju dopiero w r. 1830. Napisał dwa ważne dzi dników do badań nad życiem tła: Essai historique et chronologique sur l szeniami, które wprowadził, dał principaux évenements, qui se sont passés depu " ywania najwyższych władz i Paryżu największe mia52° 30′ 17′′ szer. półn. i 130 Greenwich, po obu stronach 3. zajmuje obszar 64,5 klm. Im. kw. pokryte jest wodą. egła w 1895 roku 1,677,304 79,998 kobiet). Co do wy420,833, katolików 155,365, eśc. 13,582, żydów 86,152. wynosi 9,8°C. Ogólna dłuh jest przeszło 700, wynosi rych zasługują na uwagę: den Linden") 1,004 m. dłunajpiękniejsza ze wszysta królewskim i bramą BranFriedrichstrasse, 3 klm. dłu zednią pod kątem prostym; Zamek królewski. dności w całości tego gmachu; królewski arsenal jst to olbrzymi gmach kwadratowy, zawieraja ey wielką liczbę broni i trofeów wojennych; zabu szych wymienimy kościół św. Krzyprzez Otzena. Z chwilą, kiedy B. Niemiec zjednoczonych, znaczelo niezmiernie, otrzymał mnóstwo budowli, tak, że dziś należy pod do najpierwszych miast w Euro70 wykończono wspaniały ratusz, 87,9 m. szeroki, z wieżą 74 m. wy1; dalej wybudowano w ostatnich h banku państwa, galerję narodową, ych gmachów rządowych, budyni szpitalnych, oraz niedawno wyumentalny nowy gmach parlamenów przywatnych wielkością i wspaaczają się zwłaszcza hotele i piplace i skwery zdobią setki różnych których odznacza się t. zw. posag Siegessäule), olbrzymia kolumna, łami, zdobytemi na Francuzach, 17 Nowy Parlament. Austrjakach i Duńczykach, uwieńczona na cie boginią Zwycięstwa. Z pomiędzy zakła umiejętnościom i sztukom poświęconych, w niają się następujące: Uniwersytet, otwarty ku 1810, którego dzieje są złączone z jami nauki przez takich przedstawicieli, Fichte, Schleiermacher, Hegel, Schelling, Nieb Ranke, Mommsen, Böckh, Bopp, Grimm, Ri Müller, Virchow, Helmholtz i w. in., mający sną bibljotekę, muzea, ogród botaniczny, ob watorjum, liczący 360 profesorów i docen i 4,400 studentów; bibljoteka królewska z 800 tomów i 18,000 rękopisów, wyższa szkoła te niczna z 1,500 słuchaczów, wyższa szkoła ro cza, akademje umiejętności i sztuk, akade górnicza, aquarium (mające 16,000 stóp. kw. I ległości), konserwatorjum muzyczne, akade śpiewu, instytut muzyki kościelnej, biuro sta styczne, 17 gimnazjów, 8 gimnazjów realny 10 szkół realnych, wiele innych szkół i sem rjów, domów sierot, ochron, instytutów specj nych edukacyjnych,, towarzystw naukowych. terackica i innych. Średnie i elementarne szk B. liczyły w 1891 r. 186,844 uczniów i ucze nic. B. jest jednym z głównych centrów ty umysłowego Europy i pod względem zakładd i instytucji naukowych zajmuje jedno z najpier szych miejsc w rzędzie stolic europejskich. G zet i czasopism wychodzi tu 630. B. jest tak miastem przemysłowem i pierwszem w w państw co do rozmaitości swoich wyrobów; zasługuj w tym względzie na uwagę fabryki machin, g sernie, fabryki wyrobów jedwabnych, bawełnia nych i wełnianych, złotych, srebrnych i metal wych, tabacznych, papiernie, drukarnie, fabryk aby go nazwać miastem ty- tnych i 17 honorowych radców. Pod względem kacji. Handel prowadzi B. wojskowym B. wraz z prow. Brandeburską tworodzaju, a sprzyjają mu in-rzy okrąg trzeciego korpusu armji. Do parlabanki, stowarzyszenia ak- mentu niemieckiego wysyła B. sześciu posłów, e. Komunikacja w mieście do sejmu pruskiego dziewięciu. Miasto podzielomiejską i obwodową, 5,500 ne jest na 326 okręgów. Budżet B-a w dochodach w, 1,220 wagonów kolei kon-i wydatkach przedstawiał w roku 1893/4 sumę się 12 dróg żelaznych. Tuż 84,535,014 marek. Dług m. wynosił 256,147,058 Brandeburską leży Thier- marek, a majątek w r. 1892 wartość 486,038,778 erny park. w którym wzno- marek. Miasto odznacza się porządkiem i czystością; ulice pokryte są przeważnie asfaltem i oświetlone gazem, a Leipzigerstrasse i Unter den Linden posiadają oświetlenie elektryczne. B. posiada kanalizację, wodociągi i wszelkie możliwe urządzenia sanitarne.-Co się tycze przeszłości B., był on pierwotnie osada Słowian Stodoranów. Na prawym brzegu Sprei leżała osada Berlin, a na wyspie, między ramionami tej rzeki, osada Kolno. Do początku XIII wieku historja ich nieznana, kościół św. Piotra zbudowany był za Albrechta Niedźwiedzia, pierwszego margrabiego Brandeburskiego, a więc w XII wieku, przez osadników Niemców, których tenże margrabia tu sprowadził. 1307 r. obie osady Berlin i Kolno zostały połączone w jedno miasto. Odtąd Berlin rozwijał się powoli; w XVI w. nie miał jeszcze 15,000 miesz. W 1658 roku do dawnego miasta dodano Friedrichswerder, w 1683 r. Neustadt albo Dorothenstadt, 1690 r. Friedrichstadt; później budowano jeszcze nowe części miasta, które w 1727 r. miało już 90,000 miesz. Pod panowaniem Fryderyka W. B. nie rozszerzył się na zewnątrz, ale ozdobił wielu wspaniałemi gmachami, zabudował wewnętrzne place i miał ludności przeszło 120,000. Za panowania Fryderyka Wilhelma III-go miasto powiększyło się nową częścią Friedrich-Wilhelmsstadt, przedmieściami i ozdobiło wielu pięknemi budowlami, a liczba mieszkańców doszła 300,000. W r. 1858 dosięgła 460,000, w 1861 r. 532,950, a w r. 1864 miał już B. 632,800 miesz., w 1871 r. 825,000 m., w 1880 r. 1,122,000 m., w 1890 r. 1,353000 miesz.- Herb B. wyobraża orła pruskiego i brandeburskiego, między któremi w srebrnem polu znajduje się czarny niedźwiedź z ko tel Bellevue. ski Bellevue z galerją obra- Herb m. Berlina. |