agogi i meczet. Liczba miesz- | Herb ten spotyka się już 000. Handel znajduje poparcie na początku XVI w. na przemysł prawie nie istnieje. Podolu w rodzie Białowych istnieją: uniwersytet z 3 kurów.

Białokurowicz.

arjum duchowne, 3 gimnazja, Białołęka, wieś w pow. inarjum nauczycielskie i wyż-i gub. Warszawskiej, w ąt, bibljoteka narodowa (24,000 gm. Brudno, odległa od Warszawy o wiorst 7 W odległości 5 klm. letnia re- pamiętna bitwą d. 24 lutego 1831 roku pomiędzy a, Topczydar, z parkiem. Już za wojskiem polskiem a rosyjskiem. W końcu wiek sada zwana Singidurum, nastę- XVIII należała do Szydłowskich, a Szymon S. arstwa Bizantyjskiego, zdoby-kasztelan żarnowiecki i komandor maltański, umona, króla węgierskiego. Mia- tworzył tu komandorję, ufundował kościół murosie wojen, zdobyte przez Ste-wany i własnym kosztem go uposażył. Jeszcze serbskiego, odbudowane zosta- w początkach bieżącego wieku w kościele tym stępnie przechodziło rozmaite można było widzieć obraz ukrzyżowanego Chryosiadanie, aż nareszcie w cza-stusa, a przed nim klęczącego kolatora w kontuów, za Jerzego Czarnego, ostate-szu ponsowym z czarnemi wyłogami, ze wstęgą ktatu bukareszckiego oddali je Orła Białego, z krzyżami św. Stanisława i malrzymawszy jednak samą forte- tańskim na szyi, i ze wstęgą idącą od ust, na któpuścili 1867. Tu w r. 1739 (12 rej wypisane były słowa: „Nie śmiem do Ciezostał pokój pomiędzy cesarzem bie oczu podnieść z publikanem, choć przecież jackim) a cesarzem tureckim żarnowieckim jestem kasztelanem!" zwrócone zostały Turcji miasto pesiadaniu cesarza niemieckiepożarewskiego z r. 1718, oraz za granicę ustanowiony został

Białołówka, Bilolówka, miasteczko w pow. Berdyczowskim, nad Rastawicą i Sitnią, 5,300 mieszk. Dawna osada, niegdyś własność książąt Koreckich, obecnie rządowa; ślady dawnego zamku i szańców.

yli Akkerman, miasto portowe Białopiotrowicz Jerzy, znakomity mąż stanu , przy ujściu Dniestru, o 2 mi- za panowania Stanisława Augusta, starosta, pogo, 55,700 mieszk., ma 8 cerkwi, tem łowczy lidzki, dalej sekretarz pieczęci mniejcelny, fabryki mydła i świec. szej Wielkiego Księstwa Litewskiego i na sejmie wało się Tyras i Aspon. Nie- 1780 r. członek rady nieustającej, zasiadał w deiotem sporów i krwawych bo-partamencie sprawiedliwości, i podczas tego urzę kami a Polakami, aż w r. 1812 dowania mianowany został pisarzem wojskowym e odstąpione Rosji przez Tur- litewskim. Na sejmie 1784 wyszedł z rady nieut konwencją zawartą 25 wrze-stającej, lecz w 1794, znowu ukazał się jako czło Rosją a Turcją, potwierdzającą nek rady najwyższej narodowej w Wilnie. Po bukareszckiego i określającą upadku rzeczypospolitej osiadł w Litwie i był między dwoma mocarstwami, w 1808 członkiem komisji sądowej do funduszów wie wołoski i mołdawski mają edukacyjnych dla gubernji Litewskiej, Białoru to z miejscowych bojarów i za-skiej i Mińskiej. ltana tureckiego. Powiat Aker- Białopiotrowiczowa Ku529 w. kw., ludności zaś 266,000 negunda, z ks. Giedroyciów, i. Rodzi się tu wino; w r. 1890 * 1793 r., w dobrach rodziniljonów litrów. nych Babein, na pograniczu miasteczko książąt Sanguszków Litwy ze Żmujdzią, była sio, gub. Wołyńskiej, było znisz-strą znanej autorki Łucji w 1618 r. Ruiny zamku i śla- Rautenstrauchowej, damy honorowej cesarzowej Józefiny,

ów.

O polski, znany tylko z nazwy i małżonką Jerzego Białopio

hr. J. Ostrowskiego).

trowicza, pisarza litewskie

ej Bernawka, miasteczko w nad Kijanką, 2,800 mieszk., zów. polski, znany tylko z nazwy r. J. Ostrowskiego).

sele), piécio (picie). Prócz tych cech najważniejszych, zauważyć należy, iż przymiotniki kończą się zawsze na y lub yj, nigdy na oj; wil po samogłoskach, oraz w przed spółgłoskami, przechodzą w u krótkie, spółgłoskowe (karou-krów, ubié =wbić, u les-w las); g spotyka się tylko w niet, jest to ustawa wydana w wielu wyrazach obcego pochodzenia, zresztą zaprzez Kazimierza Jagieloń- wsze jest h; zdania pytające tworzą się za pomocą eczenia własności ziemskiej, czy lub ci,-i t. d. W historycznym rozwoju tego h stosunków się tycząca, języka dają się zauważyć wpływy, kolejno nań zwyczajów smoleńskich wy- oddziaływające: języka starosłowiańskiego w pomacy Daniłowicz w muzeum staci cerkiewnej, potem polskiego (od zachodu), sburgu, a wydał Leon Rogal- małoruskiego (od południa), ostatnio wielkoruKazimierza Jagielończyka." skiego. O języku B. pisali w ostatnich czasach, Rus, terytorjum nieokre- prócz wymienionej wyżej pracy E. Karskiego: względem geograficznym, ani Karol Appel (Warszawa, 1880), J. Karłowicz we wa ta zjawia się po raz pier- wstępie do „Podań białoruskich," zebranych przez ektórzy wywodzą ją od bia- Wł. Wery he (Lwów, 1889), A. Sobolewski w „Żyeszkańców B.; prawdopodo- wej Starinie" (Petersburg, 1892), A. A. Kryński rzymiotnik „biała" epitetem w W. Enc. Powsz. illustr." „Słownik B.," dość ta" przy Zmujdzi, i oznacza: obszerny, ale nieodpowiadający wymaganiom nauta (Por. Karłowicz w Wiśle, kowym, ułożył J. Nosowicz.- Literatura białorulem terytorjalnym rozmaicie ska. Najdawniejszym drukiem białoruskim jest ikarzy, nieraz zależnie od Biblja Frane. Skoryny (Praga Czeska, 1517-19), była określana; idąc za i tegoż część Nowego Testamentu (Dzieje Apowemi, wypadnie ją rozcią- stolskie i Listy, Wilno, 1525); Statut litewski, gub.: Mińską i Grodzieńską 1530 (akta sądowe na Litwie i Zmujdzi były sposamem południu leżących), rządzane w języku B. niemal do końca XVII w.). (w pobliżu Druskienik), Wi- Szereg kronikarzy spisywał swe prace w tym jęnocno-zachodniego), prawie zyku: Bychowiec, T. Jewłaszewski (przekład polysy na zachodzie), Mohylow-ski, 1860; oryginał, Kijów, 1885), „Psalterz" SkoSmoleńskiej i północno-za-ryny (Wilno, 1551), „Ustawa na wołoki" Zygmunnihowskiej. Prof. M. Koło-ta Augusta (1557; drukowana w Jaroszewicza białoruszczyzny także w nie- „Obrazie Litwy," Katechizm protestancki Budnego, rub. Pskowskiej, Twerskiej i oraz tegoż „Oprawdanje hresznaho," oboje 1562 ski, Obzor zwukow i form w Nieświeżu. Potem nastąpił długi szereg ksiąg Moskwa, 1886).-Na tej prze- religijnych, kronikarskich, polemicznych, które obecnie około 6,000,000 Bia- wyczerpująco wylicza Aleksander Jelski w obłównie rolnictwem i różnemi szernym artykule: Białoruska literatura i bibljotwa i przemysłu domowego; grafja" w,,W. Encyk. Powsz. ilustr." Poezje ludoprzeważnie blondyni, oczy we B. w oryginale znajdują się między innemi w warz okrągła. Zachowali i „Pieśniach wieśniaczych z nad Niemna i Dźwiny" dawnych obrządków i zwy- Jana Czeczota (Wilno, 1846), w „Athenaeum" ni t. zw. „Dziady" (ob.). Do- | (Wilno, 1850, t. 4), w „Piosenkach gminnych luków, pokryte słomą lub „dra- du pińskiego" R. Zieńkiewicza (Kowno, 1851), e); piece częstokroć bez ko- wreszcie w wydawnictwach akademji krakowskiej. y"); powoli zjawia się po- W najnowszych czasach pisali utwory po białoem i w gospodarstwie wogó- rusku: Wincenty Marcinkiewicz („Hapon," Wil, jeden z trzech wschodnio- no, 1855; Dudarz białoruski," 1857; „Sielanjest ukraińskiego, niż wielka 1846; przekład Pana Tadeusza"); Maciej

D

11

-niebieska lub ciemno-zielona, po na wyrób potażu i do fabryk żelaza, których Izie jaśniejsza, ma płetwy brzusz-lo. 4. Następnie do zmniejszenia przestrzeni we czerwone. Materja srebrzysta, śnej przyczyniły się wojny i pożary. W r. ski, używa się we Francji do wy- B. puszcza była przyłączona do ekonomji b 1 perel; materja ta, przechowywa-skiej i wtedy zniknęły fabryki, a rozwinęl stanowi esencję wschodnią, która pszczelnictwo. W r. 1803 wstęp do puszczy i woskiem wprowadza się w kulki iowanie bez specjalnego zezwolenia e im blask perłowy. Pokrewnym klej (ob.).

, ptak, ob. Opocznik.
ctwo, wyprawa skór za pomocą
hennej, ob. Garbarstwo.

i, herb

nazwi

kitnem

mi na ape orpodkoalerski

ie heltrusie: i czer. XV. V. Ton, herb

ylko z

obwód, ob. Białystok. Za barua, ob. Barwa.

a puszcza, wielki okrąg leśny w iej, jedyna w Europie pozostarwotnych, obejmuje południową Wołkowyskiego i zachodnią Pruzar jej (oprócz przyłączonej do 31 puszczy Swisłockiej) wynosi ni 2,300 sażeni kw. (według oblimile kw. lub 1,076 wiorst kw.), 3 dies. 800 saz. pokrytych lasem, ogrodów i nieużytków 18,598 i wyłączonych z pod zarządu le. 2,278 saż. kw. Rozmaitość połoi płaskiego, miejscami pagórkoorzeczek i strumieni, przerzynaróżnych kierunkach, równomierew iglastych i liściastych, oraz any, uczyniły z puszczy B. wyla wielkiej ilości dzikiego ptac

wzbronione, ale gdy zakaz ten nie uchroni! 1 i żubrów od tępienia, wydano w roku 1820 rowy zakaz wyrębu drzew. W r. 1833 wyznac na przez ministerjum dóbr państwa komisja dzieliła puszczę na 540 kwartałów i wyznacz 180-letni termin wyrębu, podzieliwszy go na sz 30-letnich perjodów. W r. 1889 oddano pusz pod zarząd dóbr Rodziny Cesarskiej, w za zaś na rzecz dóbr państwa wydzielono 116 diesiatin lasu w gub. Orlowskiej i Symbirsk Od tego czasu puszcza posiada oddzielny zarz którego naczelnik przebywa w Białowieży i gd urządzono stację pocztową i komunikację tele niczną ze 150-iu rewizorami. Nadto wzniesi wspaniały pałac cesarski, pawilon myśliws zwierzyniec, zaś w r. 1894 położoną w pusze: wieś Hajnówkę połączono koleją żelazną z Bie skiem, stacją południowo-zachodnich dróg żel znych. Grunt B. p. bardzo jest rozmaity, piass

Puszcza B. za czasów pogańskich czysty, torfowy, gliniasty, miejscami czarnoziem, n ezei i ochroną przed nieprzy- roślinność zaś niezmiernie bogata i różnorodna

n. Jak wielką jest różno-Wrześniowski „O turach w Europie, zwłaszcza eskiej, uczą sprawozdania w Polsce" (Ateneum, 1876); A. Wałecki „Żubri a i Ejsmonda z ich wycie- bóbr" (Pamiętnik Fizjogr. V, 288); J. Siemiradzki brali oni 1,337 okazów flo- „Puszcza Białowieska" (Wszechświat,1885); Błoń. 98 rodzajów grzybów, 121 ski, Drymmer i Ejsmond Sprawozdanie z wy10 rodzajów paproci, 157 cieczki botanicznej do puszczy B." (w Pamiętniku ch, 559 dwuliściennych. Fizyogr., t. VIII i IX, r. 1887 i 88). puszczy: żubry, których uk, losie (1,000 sztuk), sari, borsuki, lisy, wydry, kunostaje, jelenie, bobry, niesie; z ptactwa: głuszce, cie

szczy Białowieskiej.

Białowłos (Phaleris), rodzaj ptaków płetwonogich. z rodziny alk, zamieszkujący pobrzeża skaliste między Kamczatka a Ameryką północną; mięso mają niesmaczne, jaja jadalne.

Białoząb (Leucodon), rodzaj mchów (ob.). Białozierze, miasteczko w pow. Czerkaskim gub. Kijowskiej, nad jeziorem Białem, 4,300 m. Białozor, ptak, ob. Sokół.

Białozor Jan Karol, proboszcz wileński, regent kancelarji mniejszej, później referendarz W Ks. Litewskiego, † 1631; ogłosił drukiem: „Honor academicus in exequiis Gabrieli Wojna exhibitus" (Wilno, 1615).

Białozor Jerzy, † 1665, biskup wileński; od 1661-1665, dbały o dobro kościoła i nieszczędzący licznych ofiar na potrzeby kraju.

Białozor Marjan, † 1707; od r. 1665 biskup piński, następnie od 1697-1701 arcybiskup połocki, słynny ze swych sporów z Bazyljanami. Por. Wolff Senat i dygnitarze W. Ks. Litewskiego;" Boniecki „Poczet rodów."

"

Białozórka, miasteczko w gub. Wołyńskiej, pow. Krzemienieckim, 2,700 miosz., ma pałac nakształt klasztoru obmurowany, ogród poprzerzynany kanałami i piękny kościół parafjalny.

Białożyca, Balczyce, rzeczka, poczyna się z jeziora Bylsa w pow. Sejneńskim i wpada do Niemna pod wsią Mizerami.

Biały Piotr Janowicz, wojewoda trocki i hetman litewski za panowania Aleksandra Jagielonczyka, posłował r. 1494 do Moskwy dla zawarcia pokoju. † 1498

Biały antymon, mineral, antymonowe kwiaty, ob. Antymonowe rudy

Biały arszenik, bozwodnik kwasu arsenowego, ob. Arsen.

ple, tórawie, czarne bociaochód z gospodarstwa leśnewicie z porębów lasu, prawa nia smoły i t. p., wynosił w ło 180,000 rs. rocznie. Zaje się w Białowieży, mająme. W ogóle są 24 wios- Biały bóg, Biełbog, Bielboh, tyle co: jasny rz i na krawędziach, oraz bóg," miał oznaczać u dawnych Słowian dobrego ew, Kamieniec Litewski, Or- boga. Mniemanie to oparto na słowach Helmolda ele. Przepływają ją rzeki: o Czernobogu u Słowian nadbaltyckich, oraz na śna i Białowieżonka (Biała). nazwach: Biełoboh-góra w Łużycach, Biel boży ire déscriptif de la forêt Im-ce w Czechach, Białoboże i Białobożnica u nas, " (1828); Jarecki O pusz- Belbog na Pomorzu, Bielyje Bogi pod Moskwą, Warszawa, 1820); St. Górski wreszcie Biełuń (ob.) na Białej Rusi. W dalszym

ski (Bielbog," Lipsk, 1884); G. na ich produkcja czyni około 5 miljonów rs. ng in die slavische Litteratur-Ge-sto posiada kościół katolicki, cerkiew prawos zulski („O mniemanym dualiźmie wną, kościół ewangelicki, 2 synagogi, szkołę re 1"), Wilhelm Bogusławski („Dzie- na, instytut panien, 3 szpitale, kilka banków zny," II, 725-729), H. Máchal B., założony przez Gedymina 1310 r., był włas . bajeslovi" (36-7). ścią Stefana Czarnieckiego, następnie Kleme cynk galwanicznie pokryty cyną, Branickiego, który tu obrał rezydencję, zwa jej wytopienia ogrzany. wtedy Wersalem podlaskim; w dawnym zam jec, rzeka, ob. Dunajec. Osada mieści się obecnie instytut panien. Od r. 1794 1 tą rzeką, na Podhalu tatrzań- 1807 zostawał pod rządem pruskim. W okolicy Wowotarskim, 2,000 miesz. istniały również piękne pałace z ogrodami, zwła nit, dynamit zaprawiony kredą, cza w Choroszczy nad Narwią. Bialostocki lecać trwałością, kreda bowiem wiat obejmuje 2,994 kilom. kw. (2551,8 w. k ślady wywiązującego się kwasu. z 210,000 miesz. Białostocki obwód, utworzo ob. Albus. r. 1808 z obszaru, pozyskanego przez Rosję mocy traktatu tylżyckiego, istniał do roku 18 obejmował 160 mil kw. i 278,000 miesz.; dzie się na 4 powiaty: Białostocki, Bielski, Sokolsk Drohiczyński. Graniczył na wschód z gub. Gr dzieńską, z trzech zaś innych stron z Królestwe Polskiem. Miasto, dawniej obwodowe, Białyst zostało powiatowem gub. Grodzieńskiej. Opró miast powiatowych znajdowały się jeszcze mi sta: Goniądz, Jasianówka, Suchowol, Obiels Brańsk, Ciechanowiec, Siemiatycze, Knyszyn, J nów i Dabrowno. Przerzynały go rzeki głównie sze: Bug, Narew, Niemen i Bóbr.

, dawna czeska moneta rachunko-
białych fenigów (ob. Albus).
en, miasteczko w obwodzie Zło-
licyi, nad Bugiem, ma 3,300 m. i
, założoną 1850 r. Miejsce uro-
chała Kory buta.

stop metaliczny, złożony z mieu, używany głównie na panwie, machin, w których mieszczą się

, ob. Proch.

(niem. Zülz), miasto w regencji asku pruskim, 4,000 miesz., w po

ob. Pisarska ruda.

k, ob. Arsenowe stopy.

, ogólna nazwa nie farbowanych,
n bawełnianych i lnianych, jak
alej haftów białych i bielizny.
rb pol-
eskiem
ebrnej,
prze-
kawa-
krzy-
rna że-
Tę. W

5 piór wieku Obłocki

mia

Mohy

Drucią.

nego o

Białynia.

Biambonies, tkaniny wschodnio- indyjski z łyka drzewnego.

Biancavilla, miasto we włoskiej prowinc Katania na Sycylji, na płd. stoku Etny, 13,00 miesz., uprawa zboża, bawełny i owoców. Bianchi, herb, ob. Bianki.

Bianchi Fryderyk, baron Bianchi, książęd Casalanza, austrjacki feldmarszałek-porucznik

1768 w Wiedniu, † 1855; ojciec jego był pro fesorem w Wiedniu. B. wstąpił wcześnie do sta żby wojskowej austrjackiej, odznaczył się w w nie z Turkami 1788, później walczył we wszyst kich wojnach z Francją i posuwał się na cor wyższe stopnie; w r. 1815 bitwą pod Tolentino położył koniec panowaniu Murata we Włoszech za co Ferdynand IV, król neapolitański, mianowa go księciem Casalanza. W r. 1827 opuścił służbe Młodszy syn Bianchi Fryderyk, baron,* 181 w Presburgu, † 1865 w Ems; odznaczył się w 1848-1849, szczególnie pod Nowarą i na W grzech, od r. 1854 feldmarszałek-porucznik Bianchi Tomasz Ksawery, de, brat feldmarszal ka austrjackiego,* 1783 w Paryżu, poświęcił się

skiej w dawniejszym kościele nauce języków wschodnich i miał sobie poruczo

nych kilka misji na Wschód i do Algieru; byl do