tumest: Sed & Frontinus vrbem Romam veteri verbo indigetem vocauit: Romana (inquit)vrbs indiges:terrarumo dea cui par est nihil: & nihil secundum, Dii pręterea indigetes illi habiti funt in pontificum libris: quorum nomen vulgari non liceret:vt auctores sunt Verrius: Dionyfius: & Festus: ĝi Aeneas quoq indiges dictus estes deme templa constructa: cum in certamine contra Mezentium nusi comparuiffet. C. vero flaccus librum composuit de indigitamentis:eum ad Cæfarem mifit vt Cen sorinus meminit : cũ de nomine & potestate genii differit. Neş illud ignoramus indi gitamenta a quibufdam pro incantamentis:& veneficiis exponi. Sed hoc ab indagan do vt puto:alterum ab indigendo deductum eft.

PETRI CRINITI COMMENTARIORVM
DE HONESTA DISCIPLINA
LIBER SECVNDVS.

Remedium de soluendis amoribus cum mirifico exemplo Faustinæ; ac de natali
Commodi Imper.qui omnium crudeliffimus fuit.

Caput.l.

Elatum est in græcorum commentariis quanam ratione ac remedio vti homines oporteat in foluendis amoribus:nes Magitanta in fu is libris hoc tradiderunt:Sed etiam Cadmusmilefius.qui inter alia historiæmonumenta: libros aliquot cõposuit:de abolendo amore; si cuti scriptű est in Sudæ collectaneis: nos vero exemplű nunc appo nemus de Faustina illustri fæmina:quę cũ Antonii pii Imper.filia ef

set: Marci philosophi vxor: Tugladiatoris amore nimio ac fupra fidem tabefceret: miri fico prorfus comento excogitatiest:vt a tanto amoris contagio eam redimerent. Ná cum.M.Imper.exea rem percepiffet:caldeis hoc & mathematicis exposuit a quibus de cretű est pro Faustinæ salute:vt occiso gladiatore(quem illa maxime deperibat)eiuf dem cruore epoto se subleuaret:ac statim cum viro suo concuberet:quo facto(vt tradi tur ipsa quidem Faustina amoris contagio liberata eft:ac ex eo quidem concubitu na tus mox Antonius cõmodus.qui Rom. imperiű gladiatoriis pugnis:ac sæuiffimis cedi bus vt homo sanguinarius adeo attriuit:vt gladiatoris nomen no imperatoris merue rit:quod & lulius Capitolinus ad Cæfarem Dioclitianű refert:ğğnecignoramus quie dem hoc totű de ortu cómodi augusti veluti comentitiŭ και ουπισομa quibufdam re ferri:quando idem Capitolinu sex vulgari fabella circunlatí hoc afferar.

De studio ac litterariis vigiliis Pici Mirandule. Tum Inibi Apologus perelegans de furio Crefino ex pliniana historia allatus.

Caput.II.

Actum est:vt Picum Mirandulani nuper audirem de philosophia docte ate egregie differentem Ibig cum Angelus Politianus & alii coplures elus inge

nium ate multiplicem eruditionem laudarent:ac mirabundi extollerent: nõ eft(inquit) Picus vt hac in re mihi aut ingenio núc velitis blandiri. Quin respicite po tius ad labores & vigilias nostra sac tum facile intelligetis gratulandű potius affidu is vigiliis: ate lucubrationibus: ğ nostro ingenio plaudendum. et fimul afpicite(in quit supellectilem nostra atq librorum Thefauros: oftendebat auté egregie instructá ate copiofam bibliothecam: librise affatim omnigenis refertam: in quo recordatus

equidem sum veteré hiftoriam Furii Cresini elegante sane & lepidam: quæ perinde a nobis nunc refertur ate a. C. Plinio posita eft:quo loco de agris colendis præcepta ex ponit.C.(inquit) Furius Crefinus e feruitute liberatus:cum in paruo admodum agel lo largiores multo fructus perciperet i ex amplissimis vicinitas: inuidia magna erat ceu fruges alienas veneficiis pelliceret,quamobrem a sp. Albino curuli die dicta me tuens damnationem:cum in suffragium tribus oporteret ire instrumentű rusticum omne in forum protulit:fimule filiam adduxit validam:ate(vt ait Piso) bene curată ac vestitam ferramenta egregie facta:graues ligones vomeres ponderofos, boues fatu ros:ac postea dixit. Veneficia mea quirites hæc funt:neg possum vobis oftédere:aut in forum adducere lucubrationes:vigilias:& fudores:quo dicto omnii sententiis ab folurus est. Sed enim illud in studiis dolendum est doctioribus: & fi gratum fit repe riri aliquos:qui admodum in disciplinis profecerint:non tamen æstimatur:aut expen ditur quantis vigiliisate laboribus hoctotum funt affecuti.ex quo prudentiffime Cf cero abiit ad deos Hercules(inquit)nung abiisset nifi cuminter homines esset eam fibi viam in cælum muniuisset.

De subselliis eorum vocabulis:& quid maxime scimpodium:quid scamellum & quid fuppedanceum:ex veterum authoritate,

Caput.III.

Erum profecto illud eft.Q.Ennii:eum præter propter vitam viuere:qui affi due in ocio oblitescit:quod ego semper censui quouis tempore effugiendű

tum his maxime viris qui alios luuare velint ac pofteritaté ipsam in aliquo poffint inftruere, Et cum nuper legere veteres quorundă comentarios offendi in his voces aliquot minime vulgaris:aut comunes:quibus sedes earume species notaren tur,vnde libitum mihi est aliquid subiicere:quod aliqua in parte ad hoc pertineat:me moriame ipfam communiat:ne bono ocio vsaquae abutamur. Sunt autem quæ in præsentia occurrunt hæc: Tripodes:subsellia: stratum: hemículű: Trochus:exhedra: scimpodiu:lectica:vnde etiă lecticarii; & in vrbe Roma castra lecticariorű celebrantur transtiberina regione a.P.victore.Sed & cathedra hypodion & Torus:segestria quog scamellum Siliquastrum Sella:& bisselliumide hisem Var. Terentius agit in libris de latina lingua ad.M.Cicerone. Tum a sedendo multa scribit deflecti nam a sedendo (inquit)sedes sedile sella:& filiquastrum:& ab his etiam subsellium,ficuti subsipere quod non plane sapit: fic quod non plane sella erat subsellisű: vbi auté duo forent biffel lia dicebantur.vnde & Pedianus Afconius subsellia(inquit) ea effe quæ triumuiris quæstoribusq darentur: illise etiam qui minora iudicia exercerent: sellas auté fuisse curules ac tribunales, Scimpodiű vero Sellæ genus apud veteres:quod in gracia fre quens fuit.vnde illud Gellius græciense appellauit:offendimus(inquit)Frontonem Cornelium in scimpodio gręcienfi cubante:cum pedes grauiter egrotarer. De scamel lo autem illud sciendaq a scamno quidem hoc deducitur ficuti Var. & Priscianus do cent.Juniores scabellum dixerunt ex affinitate vtputo litterari quæ fit inter.M.&.B. nam quod in poemate Dauid legitur προσκυψει τε τω υπολιωτομπόλων αυτου ότι :απιομεστιν veteres interpretes:non scabellum vt Hieronymus:Sed fuppedaneum in terpretari maluerunt quod Augustinus etiam & alii referunt.

In vitæ officiis habendam generis ac dignitatis hominű rationem & prudens ter ab Hadriano Imper. factum fit contra ignobilem libertű:acibidem quoq de Augusti Ocauit prudentia & ciuilitate in re fimill.

Caput.IIII.

R

On iniuria factum est vt Varium Antonium Auguft.annales ate historiæ veterum plurimum accusent inter alia eius portenta ac scelera vrbis Ro

manæ maieftatem cõtempserir: senatum ipsum vt homo infolentiffimus: velut abiectum mancipium ita posthabuerit:vt honores: præfecturas; ac dignitates per seruos etiam ac libidinum mimistros vendiderit: ac plurimos passim in senatum cõuocarit;nulla ratione habita ætatis:non censusinõ generis aut virtutis. Aelius aut Hadrianus cum senatoriam grauitaté summis honoribusac studio prosequeretur: aperte oftendit quantum Romanæ dignitati concederet:quod ab ipfo Spartiano de scribitur. Sed illud tamé eiusdem Imperatoris dignű profecto facinus visum est quod hoc loco afferatur:nam cum libertum suű inter duos forte senatores mediű ambulan tem afpiceret:paffus nõ est talem tame iniquá senatoriæ dignitati afferri ignominia Itae aulicum statim quendam delegauit qui audacia elusmodi comprimens illi cola phum infligeret:ac infuper adderet:noli impudens inter eos ambulare:quorum effe adhuc feruus potes:qua in re sapienter ab Hadriano Cæs, probatum est nõ pertinere ad principű dignitaté ate fortuna amori amplius virtuti cocedere.quod Octauius quo Augustus prudentiffime ate ciuiliter obferuauit:qui fuos omnis amicosin vr be pari iure hisdem legibus ate cæteros teneri voluerit. quin & maxime coquestus est:q ipse Romanus populus liberis suis in theatro assurrexisset:ac si quádo eos popu lo cómendauit vt homo grauissimus semper adiicere confueuit si merebuntur:quod & Suetonius Tranquillus in historia Cæfarum refert.

De generib? fulminű quæ videlicet postularia:quæ pestifera & peremptalia fint: ac de procurandis fulminibus ex decemuiralibus tabulis:ac de fulguritis arbori bus copiose explicatum.

Caput. V.

Vi de fulminibus & corú poteftateapud veteres scripserűt permulta quidé genera referunt eae cũ ad publica:tum ad priuata spectare afferunt: na disci

plina ipsa thuscori.xt. effe fulminú genera exiftimauit. Ro.vero facerdotes & arufpices duo ex his tantú seruarunt diurna videlicet loui; nocturna auté Sumano afcribentes.in vniuersum aut triplici modo appellabát: postularia videlicet:pestifera & peremptalia;ficuti Sextus Pompei ex Verrio Flacco rettulit, & Anneus quo Se neca infinuat:poftularia em ob eam caufam vocarunt:quoníá votorű vel sacrificiorű spretă vel omissam religione reposcebant:pestifera secido loco ea nominarűt quibus Interitus aut exilium vel aliqua clades denútiaretur. peremptalia vero ea omnia quæ superiorú fulgurum ac prodigiorű oftenta & fignificationes perimerent:ate penitus abolerent:sed em & tempora præstituta ac definita his erant ac potestas per ipsos ful guratos populo denutiata. Quod &.C.Plinius ex Annei libris copiose probat.qui pu blica & priuata fulmina non hisdé viribus pollere affirmat:nă priuata (inquit)non vi trax.annum exiftimant portendere:præter hæc quæ matrimonio primo vel natali die facta funt.publica autem vitra annos.xxx.præter in deductione oppidora. Vere tes auté Romani ex ethrusca disciplina facerdotes in vrbe habuerűt qui fulmina Ipsa procurarétiacrite expiarent:qut fulguratores etiam a.M.Catone appellantur.ex quo In decemuiralibus legibus ad hunc modum de procurandis argexpiandis fulmini bus.

Sacerdotes cæli fulgura regionibus ratis temperanto:
Vrbem:agros:& templa:libera: & effata habento:
Prodigia:portenta:ad ethruscos & arufpices deferunto.

Procuranto fulgura:& obsita pianto.

Procurare em fulmen:& expiare pontificia verba funt & suis sacris attributa: vt cos stat qda. M.etiam Cicerone exponitur.na & Suetonius tranquillus Galbæ Impera toris auum procurasse fulgura scribit:ac dum facra perageret direpta illi e manibus exta ab aquila & in quercum delata:quod ipsi Galbæ imperium præsignauit: fed & fulgurales libri a veteribus citantur in gbus copiose sit explicita quo pacto pcurari fulgura deberent:quibuso victimis poffent expiari: vnde & fulgur deus: & fulgura tor lupiter:acelas téplum in vrbe apud authores celebre. Quin & fulgurita arbo res hinc dictæ funt:ficuti in plautina fabula ex Philemonis Thefauro. In agro(inquit) fulguritassint alternæ arbores,

Sues moriuntur angina acerruma

Oues scrabræ funt tam glabræ hæc eft marius.

Hocaut modo fulgur fulmen:& tonitruű exponí video:vt fulgur igné oftendat;ful men emittat. Tertium cóminatio quædă fit:& sonitus fine ictu.

Q2.C.Plinius a græcis diffentiat de obitu poetæ Sophoclis: ac de his etiam no
nihil;qui præ nimio gaudio interierint.
Caput. VI.

Piinius in libro historiæ naturalis. vii. Sophoclem tragœdiæ poetam scris bit mirifico mortis genere occubuisse; fiquidem ex nuncio(inquit)tragicę victoria periit.Qua in re græci fere omnes authores maxime diffentiunt. nam & Samosatheus Lucianus:quem Firmianus diis hominibuse inimicum dicit: In hunc fere modum περι των μακροβιων ad Quintilla de Sophocle σοφοκλησο τρατωλοποιοσρατα σταφυλησ καταπίων απεωμιΓΗ τεμτε και εμεμήκομτα ζης σασετη, Aftipulatur huic fententiæ & illi poetæ Sotadis verficuli:in quibus erudite exponitur: ipsa plerung innocentia ab iniquitate superetur:tum ipsum quog Sơ phoclem ait acino yuæ extinctum.

σωκράτην ο κοσμοσ πεποιηκε σοφομεί γαι
και κακώσαμει λετου σωκρατημο κοσμοσ
εμτη φυλακή.κωμειον οτι πίων τεθρηκεν:
πουλύπολα φατωμ ο Διογενησ ωμου τε θρήκεμ,
αισχυλω Γραφοντι επιπεπτωκεμ Χελωνη

σοφοκλησραταφατωμσταφυλησ πνίΓεισ τεθνηκε.

Deniş & illud græcis dicteriis vulgatum eft: tris tragœdiæ poetas vario & miran do fato periiffe, Euripidem a canibus: Aechylum a testitudine: Sophoclem exvuz acino. Quod autem Plinius contra cæteros de obitu Sophoclis retulerit: vitio ma gis memoriæ factum id arbitror ğ inscitiæ, haud enim temere aliquid de tanto viro pronunciandum cenfeo: qui de omni vita:& bonis difciplinis optime fit meritus. nam & latini scriptores longe in hoc diffentiunt. Cum maximus quog Valerius pro Plinio faciat. Nam de Anacreonte Teio notius eft: vt hoc Pluribus debeat ex poni:eum.f.pari obitu ac Sophoclem exacino vuæ suffocatum. Qui autem nimia lætitia & gaudio perierint:complures apud veteres nominantur:ficuti Policrata in fignis fæmina ex Naxo infula, Diagoras etiam rhodius: ac Philippides comoedia Author: qui in poetarum certamine cum præter spem vicisset:nimio gaudio ex animatuseft. Ex quo fortaffe latini authores pro Philippide comico: tragicunt bala

Sophoclem acceperunt.quod alibi etiam notauimus.

Quid apud veteres fuerint Brutiani ferui:& qua ignominia:& q fint a Romais habiti brutii populi.qab illis desciuerint:tű nő nihil etiam de comicis lorariis.

R

Caput. VII.

Elatum est in veterű cõmentariis mirifici quidé exéplű: ac Romana sæue ritate condignű cõtra populos brutios. hi em quo tépore Carthaginenfis Annibal Italia cũ exercitu suafiffet:ac roman p.alicubi minus feliciter cũ pænis depugnaffet:primi quidé ex oi Italia ad Annibalé defecerit:sed ci suparatus Annibal Italia excedere cogeretur:bono ate vtili exemplo sen.p.q.r.cenfuit in bru tios animaduertendű:acita cos puniendos:vt núğ deinde profociis rom.populi ha berent:neq noia cox (ficuti ante) in ordinē militiæ scriberent:fed illud etiá statue runt vt ad maioré quidé ignominia oés Brutii:romanis in prouinciis tédétibus: pa rerent:ac vel uti mācipia quæda vilissima seruiliter hisde ministrarét: adeo graui:& iniquo asosen.Romanus defectioné populo ferebat. Hi aut Brutii Lucanis cõfines funt quos & bilingues quidă vocarunt:pofce.& græce loquerent:quod & sext9 ex Varrio flacco fcribit: vnde etiá brutianæ parmæ apud veteres nobiles.M.autēcato: qué Plinius oím bonarű artiű magistrű optimű vocat.Q.Thermum acerrime inses ctatus est: is imperauerit:ate author fuerit:vt ipfi etiá decemviri a brutianis var pularent. Na Brutianos intelligit cos:gaccincti loris:verbera & plagas incuterent: cuiufmodi funt in comoediis & fcæntcis fabul is:qui lorarii dicitur.quori quidé mu nustate officii erat:vt feruos vincirét atoe verberarét: qualis terétian Dromo:qd & Gellius author diligens in atticis obferuauit: & Festus etiá Pompeius rettulir.

Quo comento Pixodorus pro deo habitus fit:& de marmoris inuentione:ac de lapidicinis non nihil:ex Theophrafti libris.

Caput. VIII.

Eriocīda sane ac lepida historia traditur de Euágelo deo in veterű comen tariis:quo videlicet pacto ex inuétiõe marmoris cælo recept fuerit.Is em

Pixodorus ante dicebat.nă cû Ephefii ciues Templű illud egregiű ate ma gnificu Dianæ ex marmore cõstruendű censerent:quod inter septé reponitur:decre tum est:vt ex pluribus locis at insulis lapides acmarmora peterentur: veluti ex Pa ro: Proconeffo: Heraclea:aliise insulis. Isautem Pixodorus in Thaso forte greges pafcebat:& cû duo arietes certatim concurrerent:ac fummo impetu congreffi præs teriffent alter ex his lapidem cornu proscidit; ex quo crusta colore maxime candido ruulsa eft:quam demirat Pixodorus collegit:ac relicto pecorecursim ad Ephefios detulit:quod adeo gratum at oportunum ciues habuerunt:vt non modo diuinis honoribus illum colerent: fed evarreλον pro pixodoro nominantes: sacra quot mé fibus eldem ab ephefits magistratibus fiebant: quod & pollio vicaruuius refert ad Octaulum Augusta:quo maxime libro de machinationibus differit: fed & pixodos ri lapidicinæ diu post ab antiquis nosatæ funt:ficuri etiam aliæ a Theophrafto cele brant:in quo περι των λιθωμcuiufmoi Paria: Pételicæ Chiæ Thebaicæ εξωpingt Δηκαιλιωμομασμεμαι λιθοτομαιπαριωμ τεκι πεμτελικων και χιώου καιθεβαικωμ καιωσοπερι αίτιτοτάου Fuit alter etiam euágelus: qui libros de remilitari diligéter confcripfit:quod Elianus in epiftola ad Traianum Imper.demoftrat. nam & Plutar chus cheroneus eft author Philopomenem ipsum magnopere fuisse Euangeli com mentariis delectatum fic vt frequenter eos in manibus haberet.