extingui:cum apud multos passim exempla eorú feruarentur: quá rem & Laertius di ogenes ex veterű comentariis recenfer:nam & Georgius cretenfis: qui trapesuntius appellari maluit:permulta Platonis philosophi vitia collegit libris de hoc compofitis Vnde lo. Alariensis ridícula voce illú cenotimonem & erinym appellat:quod & Ni cenus Beffarion alicubi asseruit.

Disputatio habita inter Hieronymű Sauonerolam:& Picú Mirandulam de phi losophía veterű cum christiana academia, & quid item vetuftiffimi de ipso deo senserint id est Moses; Mercurius: Zoroastres & Pythagoras,

Caput.ll.

Vam vera fitzats ex re conficta a Luciano eloquentię imago apud celtas po pulos nuper equidem cófideraui:cum lo. Picus Miradula me ipsum:Lauren

tians sua oratione quocum vellet perduceret:tanta em in eo viro & vocis fuauitas & rerum omniű cognitio adest:vt etiá: ficut ille Luciani οκμιοσ Mercurius facile omnis populos atq homines suis fermonibus capere oblectare:ate afficere pof fit. Nuper autem consedimus in marciana academia apud Hieronymű Sauonerolam qui ætate nostra in omni prope philosophia maxime præstat: sed inibi Laurentianus (vt fit ex veterum philosophia cũ permulta de ipso deo ac eius potestate rettuliffet ac de animæ viribus:cumin hocno re:sed verbis diffentire christianos affirmaret: modeste(vt folebat)ac placide Hieronymus. Caue inquit Laurentiane:ne verba pro rebus accipias. Nam qui veteres philosophos in academia pertrahunt: perfacile qui dem vel falluntur ipsi:vel alios fallunt. Plato enim ad animi insolentiam: Ariftoteles vero ad impietatem instruit:quo magis te inquit Laurentiane hortamur: vtipfisphi losophię spaciis at vmbraculis ad Salamonis porticum deficias: in qua certiflima vi tæ ratio are veritas cótinetur;quibus dictis cu lo, Picus subrififier: & ad te inquit hẹc etiam pertinent crinite:qui tam studiose adhuc pæne adolescens:tame assidue om nibus prope disciplinis incumbas; fed ea inquit de deo & animis decreta: cũ diu a me cuigilata ato perpensa fuerint: puto me posteris etiam probaturű:christi religionem magna ex parte cum veteri philosophta consentire:modo hęc omnia diligentius ate probius intelligantur:cum nulla vng religio fuerit: quæ deum ipsum æternű rerűg oim absolutislímű non dixerit; ficuti et anima quo immortalé. Sed principes inquir In omni mortaliű vita extiterunt aliquot & iudicio: & rerum cognitione maximi:vt Moses:Pythagoras: Mercurius; Zoroastres:Solon:qui omnes pari consensu:non mo do hæc crediderunt:sed maxime affirmarunt. Nam fi quid est antiquitati conceden dum:omnis certe illa veterű theologia pari sententia id ipsum afferuit. Hermesem qui apud ægyptios floruit: & qui maximus philosophus:maximus facerdos:& maximus rex fuit:certe cum Mose Ipso consentit; eiuse opinioni magnopere accedit. nam et Pythagoræ diuina illa philosophia quam magicen nuncuparunt:magna ex parte ad mosis disciplinas pertinebat:vt qui ad hebreos quo corūgą doctrinas in ægyptű vse perrexerit:plura illorum sacra:atq mysteria Intellexerit.nam Platonis etiá eru ditio(vt constat)ad hebraicam veritatem fere accedit;ex quo permulti eum germa num Mosem dixerunt; sed grece loquentem. Zoroastresautem ille Oromasi filius cum magicen quidem percoleret:nihil aliud accipiebat. dei cultumats diuinita tis studium: quo ille occupatus naturæ vires omnem poteftatem egregie apud persas perquifiuit: vt facra illa & fublimia diuini intellectus arcana cognofcerer t quam partem vel Theurgiam multi vel Cabalam alii: vel magicen etiam dixe runt: Sed enim omnis antiquitas tantum videtur hebræis ate ægyptiis conceffiffe: vt veritatem ab illis accepta per varias orbis regiones:ate diuersos populos circum ducere:at illuftrare voluerit.quod eo animo a quibufdam effectű est:vt magis ad dere aliquid:ac inuenire ipfi crederentur: i sumpta ab aliis approbare, quibus relatis Hieronymus Sauonerola Io. Picum cõplexus:& vnus tu inquit es Pice ætate nostra: qui omniű veterű philosophiam:ac religionis christianæ præcepta & leges percalle as:vt hæc tua quidem rerum pæne omniű cognitio: antiquioribus illis Hieronymo: Auguftino:Bafilits:Gregoriife:ac Dionyfiis merito conferri poffit:nam alia ibidem multa lo. Picus de christo: legibuse eius ac religione copiose disseruit: ex chaldaicis at syriacis thesauris:quod alibi commodius recenfui.

Qdapud noftros quattuor idiomatű genera fuisse tradantur: id est Priscum:La tinum: Romani: & Mixtum:& quo maxime tempore floruerunt:ac de ethruscis etiam litteris non nihil.

Caput.III.

Ignum obferuatione visum eft:quod in quorundam comentariis legitur:de latina eruditione: & quo maxime Idiomate: quibuse téporibus maiores vsi

fuerint. Relatű igitur est quattuor fuifle apud nostros linguarum proprieta tes; hoc eft Prifcam: Latinam: Romaná: Mixtam:quodex Varronis authoritate gra matici veteres tradunt. Prisca eft:qua yetustissimi Italiæ populi sub lano videlicet & Saturno regibus vfi funt:cuiufmodi carmina quædam incondita: parum noftris in tellecta adhuc supersunt:vt Salioru & Argeorum facra:de quibus Var.etiam Teren tius meminit.Latina vero:quam sub Latino:& regibus Tufciæ cæteri quidem popu liin ipso latio loquebantur: qua tabulæ decemuirales scriptæ funt:ac sacræ leges: & publica quædam edicta. Romana quæ poft exactos reges Rom, populi gesta comple xa eft:nam & hanc ipfam inter poetas, M.Plautus: Neuius: Accius Pacuuius: Enni9: et.P.Vergilius maxime coluerunt:ex oratoribus aut & historicis.M. Cato: Sisenna: Quadrigarius. Val. antias, Cæfar &.M.Cicero. Mixta vero:quæ aucto Imperio & li bertate amissa varios populos acnationes iniura ciuitatis admifit. Quo factu est vt Romana virtus:acloquendi iuxta integritas paffim cũ moribus degeneraret; ex ve teri sententia.

Moribus antiquisres stat romana virisq

Ne aut me latet:latinam quidem doctrina ex multiplici:vario Idiomate conftare fiquidem: & Ofca:& Sabina vocabula a multis olim recepta sunt:vt punica núc omir tamus.nam &.Q.Ennius Osce locutus eft:tum ethruscas alii fabulas exposuerunt. ficuti Liuius &.M.Cicero:alicubi testantur.

De nominibus Romanorű: & qa Sabinis prænomen acceperint:ex foedere cum Romanis facto:tum qua die Romani nomen affumerent.

Caput. III.

Pud Macrobin & alios veteres nõ pauca funt obferuata de poteftare: & rati one nomini Romanori. Vnde videlicet assumpta vel deducta fint. Sed em Romani homines:no vno tantum nomine vel cognomine cenfebantur: fed pluribus etiá ğa nostris gramaticis tradatur:ficuti videre quorundam exempla possu mus. Nam fic vtiq de Attico leges: cum quidem his appellationibus fuiffe vocatu vt diceretur.T.Cæcilius, Satus.Pomponius, Atticus, Solebant em Romani: vel abil lis cognomen accipere a quibus hæredes relinquerentur:quod alibi demõstraui, Nec enim illud ignoramus.tria prefertim nomina romanorű a poetis designari.vnde illud Trisequitum turma.tria nomina nobiliorum.

1

Sed hacin re putaui obferuandum:quod ab Eutropio scriptum eft: in Rom. historia ad Valentem augustum:quod equidem non fatis memini:an apud alium authorem legerim:post multas inquit contentiones inter Sabinű populum & Romaní factum eft fœdus ac iure focietatis in eandem sententiam conuenire:vt rex.T.Tatius fimul cum Romulo imperiű teneret: Sabinie & Romani vnus populus efficeretur.ex quo ad hoc inquit confirmandum. Romani tum coeperunt Sabinorum nomina suis præ ponere. Sabini autem Romanorű: vt nouæ quidem amicitiæ nomínű iura adiicerent. quo factum eft:vt nemo deinceps Romanoru absy prænomine haberetur. Neg ve ro illud ignoratur:in veterű commentariis lustricos dies illos a Romanis dictos:quie bus nomina infantibus imponerentur.nam & Nondiná deam(vt asserit vectius prę texatus) Romani colebant: a die nono appellatam:quo videlicet ipsos infantes lu strarent:ac nomen imponerent:& fi octauo die fœminis:maribus autem nono: vt in cœnis macrobianis legitur.

Qui maxime apud latinos:de Sacris ac Pontificiis verbis scripserint : & quomo do reus & damnatus inter se differst:tum ex iure ipo Pontificű verba expofita.

Caput.V.

Viapud veteres deiure pontificio & antiquis facris fcripferunt:percomode visi sunt:ate egregie verborű proprietates:ac poteftatem explicare: ea cum primis referentes:quæ ad sacras voces:quæ ad funerales:& Saliares pertine rent:cuiufmodi authores a Macrobiocelebrantur. Vectius prætextatus:ac Flauían vt Labeonem Antistium:& Veraniű mittamus:qui libros de pontificalibus relique runt:Sed enim cum ritus accerimonias sacrorum inueftigarent:verbora quos ratio nes atqe originem mirifica diligentia conquifierunt:quod in his nuper vocibus obser uauimus:quæ ad reum & damnati pertinent;no minus vero: fubtili iudicio exami natis:fiquidem vtrum vocabulű in votis nuncupandis:are perfoluendis frequens in veterű libris cõperies. nă illű proprie reű dixerunt: qui suscepto votoin sacris sese numini aftringit:damnatű vero dicimus:qui se a promiffis eximit: & vota persoluit: quod in Macrobianis quoe cœnis ab Euftathio elegáter difputatur. Vnde illud etiá in veterű legibus legitur.

Qui reus voti esto accedito ad facra:

Qui damnatus esto sacra rite persoluito.

Nam &.P.Maro:qui ius Pontificium optime calluit; egregie id obferuauit: quo loco inquit.

Dit quibus imperium est pelagi:quorum æquora cutro:

Vobis lætus ego:hoc candenti in littore taurum

Constituam ante aras voti reus;extage salsos

Porriciam in fluctus: & vina liquentia fundam.

De viribus atrę bilis; ac de Eurylocho: & poeta Malacho: grauiter co morbo ad Infaniam vexarentur.

Caput. VI.

Vide moribus & vita philosophora scripserunt: Eurylochű tradunt qui Eli ensem Pyrrhonem audiuit:miris modis atra bile vexatum fuiffe:quæ græce μελαγχολια dicitur:atq fic percitum eo morbo: vt cum in Elide variis &e diuerfis multorum quæftionibus ageretur:ac responsitando effet fatigatus:pallium abiecerit:& Alpheum fluuium tranauerit. Illud quos de eodem Eurylocho: eiusq furore traditur; fic aliquando instigatum Kατα μαγειρου vt fumpto veru cum carni

bus:vse in forum illum insequeretur.fuit autem Eurylochus acerrimo quidem inge nio:cuiufmodi fere hi funt:qui atrabile sunt affecti: quod ab Ariftotele philosopho atpaliis approbatur. Nam & Phauorinus academicus:quí Pyrrhoniorű libros com pofuit:heroicam hanc affectionem appellabat dicens ειμαι σχελον τι το παθοσ του το Ηρωικον:quando Hercules: Lysander Aiax:ac Bellerophon eodem vitio laborarút: Socratem nunc & Platonem mittamus. Nam Malachus quidem poeta excellens fu it:fed eo tum in absoluendo carmine præstantior:cum mente penitus foret alienatus ficuti etiam de Bacchis:& Sybillis(vt appellant)creditum eft. Quin & Auguftinus copiose affirmat poeta sipsos no proprio: sfed alieno ore carmen effundere.quod a Pla tone probatur in eo libro:cui titulum fecit de furore poetico:sed enim de atra bile cũ plura scribat Ariftoteles in probleumatis:frigida inquit stolidos & ignauos reddit:ca lida ingeniofos & amantes.nimia vero attonitos & timidos:sed hęcalibi commodius explícauimus.

Quo habitu & forma effet Romana togasac de aliis vestibus: quæ cuig populo afcribantur:tum alia inibi nõ iniocunda addita.

S

Caput. VII.

Cripta funt a veteribus permulta de vestibus:& eorű genere: ficuti a Sueto nio Tranquillo: Cornuto & aliis:qui diligenter quæfierunt:quibus etiam vo cibus apud varios populos fignarentur: ficuti græcorű pallium: Sardorű ma ftruga: Brachæ Gallorű: Germanorű rhenones:Romanorű toga:de quibus a me alibi dictum eft, fed hoc loco notandum mihi videtur de Romana toga aliquid:quo habi tu quae ratione accipienda ate intelligenda fir:cum nuper de re hac questio inter do tiores haberetur: Ad hunc igitur modú Romani vestem hanc habuerút:veluti etiá num in veterű statuis & marmoribus confpicimus: togatæ ob id imagines appellabantur, erat aűt vestis vse ad talos:vnde talares etiá togæ a quibufdam dicuntur.Id

seruati est Romæ:vse ad ætatem Octauii Augusti:quod a Fabio Quintiliano día ligenterest obferuatu.nam deinde breuiores fuerunt:fic vt ad media crura effent des miffa.rotundam vero & apte cæsam volebant:ne enormis vel indecens videretur:fi qua ex parte minus iufta; nec eadem fuiffet proportio:finus etiá faciebat, qui cum al tiores cinctura extarent:decenter & honeste in partem sinistram ducerentur. Ita em defiderat Fabius in oratore:quoniá sedeat aptius, merito aût repræhenfus eft.C.Pli nius qui talarem togam dixerit a Cicerone gestari solitam:vt ea varices velaret, cum confuetudo tum foret:togas ipsas ad talos vse demitti:ficutí græcorű pallium erat: in fuperiori aut parte: humerű operiri debebat:iugulű vt attingeret potius velaret ne togæ ipfius dignitas & latitudo:q in pectore visebatur in angustű deducta perde retur, Erant & manicę in toga vse ad ipsas pæne manus:neq tamen ad imos dígitos quarum latitudo æqua & decens magis decorem venuftatem præferebat: vt cum brachium in agendo tollerent cæteris togæ partibus optime responderet:ita enim ro mani togam fere habuerunt:namin Mena Pompeii liberto togam nimis defluentem at redundantem:virulento carmine infectatur Horatius:cum sex vlnarum effet:ca

amictus Menas populostomachante per sacram viam incederet:nepením licebat In vrbe:præterğ libero homini:hac velte vti:fiquidem & ætatis & hominum in habi tu vestisi ratio elt a fenatu po..r.feruata.nam && pueri prætexta toga vsi sunt:ficuti ex his notiffimű eft:quæ vectius prætextatusin Macrobianis cœnis de prætexta & bulla aurea copiofe disseruit: virili autem toga vti a sextodecimo ætatis anno incipie bant; etfi quidam temere diffentiunt: Octauius enim Auguftus, XII,agens annű aui am luniam defunctá pro concione laudauit:& quadriennio post (vt ait Trăquillus) virilem togam affumpfit.viri aut Romani.vtest author Gellius: primo quidem fine tunicis toga sola amicti fuerunt:poftea substrictas & breues tunicas citra humerum definentes habebant:ex quo Scipio ille aphricanus Pauli filius:cum in Gallum Sulpt tium effet inuectus.cum Cheridota illú tunica accubuisse nõ fine ftomacho affirma uit: & re vera facta est aliquando mutatio in Rom.ciuitate de indumentis gerendis: fiquidem Octauius Augustus ædilibus demandauit:nequem ciuem in foro aut circo paterentur confiftere nisi positis lacernis togatos:& cum forte pro concione vidifier penulatorum turbam indignabundus & clamitans.

En inquit Romanos rerum dominos:gentem togatam.

Qiniquo animo pu. Vergilius fuerit contra Gramatistas at ineptos litterato
resiac eiusdem elegans dictum fuper illo ænigmate:
Tris pateat coæli spacium no amplius vlnas.

Caput. VIII.

Raditum eft a multis.P.quidem Vergilium bonis ingentis ac éruditis pluri mű gratiæ & fauoris oftendisse:contra aut litteratores:ac male doctos homi nes:mirű elt ğaffecto & infenso animo fuerit: in his maiorem audaciam ac Impudentiam: maturitatem & iudicium viderer: ex quo prolatis etiá vetsibus hoc torum aperte afferuit:ficuti lunius philargirius: & Seruius honoratus referunt:fed quod in verficulo Vergiliano acciderit de cœli spaciogrammaticis conquirentibus dignum sane videri potest adnotatione: in hoc em carmine ex bucolico ludicro. Tris pateat coæli spacium no amplius vlnas

Cum Cornificius & alii quidam gramatici dubitarent:anxie a poeta perquirerent: fi quid forte remotius fubeffet: perlepide responsum est a Vergilio: se in ea re grams maticis oibus crucem fixiffe:in qua se assidue distorquerent:qd ipse etiá Pedianus a Vergilio audiuit:quemadmodú lunius idem Philargirius in Vergiliano comentario refert:qui tamen Pedianus refpondiffe traditur:mihi certe nullá crucem: Nó em sum id anxie quæfiturus. Quantű vero doctrinæ Vergilianæ accius fœlicissimo ingenio concefferit Pedianus:cum ex aliis multis declarari potest: tumidem Pedianus li brum quoq contra eius obtrectatores compofuit:qui.P.Vergilio & hiftoriæ falfitas tem & furra ex Homero obiiciebant:cum in vtroq nő defenfionem modo:sed gratiá et laudem fingularem merito Inuenerit.quemadmodú Eustathius:ac Furius albinus erudite & copiofe apud Macrobium testantur.

De his hominibus:qui se ipsos in puteum laciant:& quid in causa: exemplis de
Laurentiano & aliis adductis.

Caput.IX. Væsitum nuper est a viris prudentioribus:quonă fato acciderit: vt hoc ipso anno in parte Gallię(quæ a nostris Lugdunenfis dicitur) no paucæ quidem fæminæ se ipsas in puteos & in vndas cõiecerint : & fi nullo (vt apparebat) corporis morbo vexarentur,in quo nihil certű:aut etiá dignű est allatű:pręterãohoc totum plærię poteftate siderum ac coæli defluxu fieri arbitrati funt: vnde furore per citi homines:violenta nece occumberent, necem defunt exempla apud veteres:qui bus aperte colligitur plurimos tali morbo affectos se interemiffe: quod a veteribus ta men in deorú iram & quafi vitionem refertur. Nam de his qui graui morbo:aut peste tenentur vulgatius eft: vt de hoc tradendű fit.cum Gallenus quo & Hippocrates In medicina prestantes vinciendos precipiant egrotos:ficubi peftilenti:vel grauiffima febre infeftantur:quod in his maxime accidit: qui pestilentia laborant: in celebri illa