Triginta milia deorum a poeta Hefiodo celebrari:&a.M. Varrone.ccc. loues:& ridicula foret veterum de diis opinio,

Caput.XIIII.

Cripfit Aenomaus librum de falfitate oraculoru:in quo flagitia omnia Apolli nis:& Vatum deceptiones detexit. quo autem loco refert imperatű fuisse ab Apolline mithymnenfibus; vt ligneum Dionyfii caput colerent. xxx, inquit milia deorum in orbe terrarū haberizide ipsuma Vate Hefiodo fuisse assertum. Septi mius vero Tertullianus in apologetico contra gentiles: trecentos inquit loues seu ma uis lupitrosa. M. Varrone dinumeratos:eosce sune capitibus introdutos:quo circa non inepte dictum videtur a quibufdam philosophis:fuisse eos maxime dementes atoe infa nos:qui rebus omnibus & adesse deos putauerint:& varia flagitia:quę obsceniffima dictu funt pro numinibus coluerint:quod ab Augustino etiam & Firmiano longis vo luminibus at magnis conuitiis inceffitur:deridetur aty exploditur. Ita ociosum eft inquit Tertulliannus per omnia deorum nomina velle decurrere:qui colerentur a vete ribus:cum tot tame varii:noui:veteres:ferui:barbari:gręci:romani:peregrini: captiuit adoptiui:proprii:comunes:mafculi:fæminæ;ruftici:vrbani;nautici:militares; enume

rentur.

Qui sint apud ægyptios Sarabaytæ sacerdotes:ac de eorum moribustate impro bissima simulatione ex Augustino:& Hieronymo authoribus,

Caput.XV.

Ermo habitus eft in Marciana bibliotheca a Pico Mirandula & Politiano de quibufdam hereticis:eorum disciplinis: ate opinionibus:tum de Augusti

ni egregia & fingulari doctrinazin examinandis refellendis ate eiciendis illo rum erroribus:qui Christianorum mentes: veluti proserpens hedera:facile implicant. Inter alia vero complura quæfitum eft:quinam forent Sarabaytæ facerdotes:quoniam in Augustini epistola mentio de his obiter fasta fit:qua in re cum nihil responsum fues rit:putaui hoc loco'ea subiicienda:quæ de his relata funt:ab eodem Augustino ex Flie ronymi traditione. Tales sunt inquit Sarabaytæ facerdotes:vt eorum genus omni, affe Au are studio sit deuitandum:ipsi deniş in ægypto positi sunt:in foraminibus petra rum habitátes:induti porcorum & boum pellibus:cincti funibus:palmarum spinas ad calcanea portátes ad cingulum ligatas:discalceati:& fanguine cruentati:cauernis exa euntes ad festum Scænophegię pergunt Hierofolimam:& fancta sanctorum intrantes paupertatem & abstinentiam prædicant a se seruari tum barbam spectante populo ibi dem acriter peruellunt:ita nummis tali astu & commento adeptis in suam regionem remeant:& in lætitia & dapibus epulantur, Hosinquit Sarabaytas Auguftinus:nolite obsecro imitari.quía nõ beatos illos:sed in magnis suppliciis damnatos merito effe præ dicamus:videntur enim pro his ab Auguftino & Hieronymo accepti:qui cum vultū seueritatis vendicent:ate seucritatem egregiam præ se ferant:in recessu scelera omnia & flagitia retinent.Cuiufmodi homines & a Paulo & a ceteris magnopere exagitaturt siquidem Catones & Curios simulant(vt inquit ille)viuunt autem bacchanalia.

PETRICRINITICOMMENTARIORVMDE

HONESTA DISCIPLINA.

LIBERQVARTVS.

Dignum memoria de Rege Pisistrato:quo astu ate comento contra aduerfarios sit v sus profirmando imperio tum de eius quo tyranide non nihil ex verbis Sos lonis

Caput.l.

Ignum obferuatiõe ac memoria eft quod in historia de rege Pisistra to; & eius diffenfione cum filiis notatur:tum callide ac prudenter: (vt homo gracus)omnem prorfus odii ac simultatis suspitionem: apud populú Atheniesem sustulerit. Nam cu forte idem Pisistratus qui Athenis imperauit) in dicenda sentétia minime obtinuisset a liberis afsensum:ex ea re factű est:vt inter eos orta simultas credere.

tur:quod æmulis ate aduerfantibus(vt fit) maxime gratum pro voto contigerat:fpe rantibus ob eam forte seditione ate difcordiam futuram in regno nouitaté:verú Pisistratus comperto a mulantiú animo:vt eximia vir prudentia:ciues omnes couocauit: ate ad eos in huc modum verba habuit.Succenfui equidem pro tépore inquitto Athe nienses meis filiis:qipsi paternæ voluntati(vt par fuit)minus acquiefceret:fed visum mihi deinceps est officium effe meuzac pietatis paternæ munus:vt ego ipse in liberoru fententia concederem:debetis igitur scire fobolem quidem ac liberos regis cum patre conuenire:& in omnibus effe concordes:quo comento ate astitia effecit:vt omnibus plane Athenienfibus spes tolleretur futurę nouitatis. Idem quoq Pisistratus mira qua dam arte & ingenio tyranidem occupauit(ficuti a Solone & aliis permultis fcribitur) nam blande prímű vocare populum atqp elicere cœpit dein sibi ipsi vulnera inflixit:&c in publica fimul progressus atce vociferansea se ab hoftibus accepiffe:quadringentos fibi custodes dari exorauit: iuuenes admodum acres & robustos:quibus armatis stipas tus:reipub. Athenienfium statum euertit:ac regiam poteftatem arripuit.

Quo studio ac diligentia facti sit a Romanis vt libros Magonis de agro colendo in latínű cõuerteret:tum aliud exemplu de Cor. Taciti historia:quo honorea Ta cito imper.habita; & in bibliothecis locata fuerit.

Caput.II.

Otandum & illud eft:quanta cura & studio facti sit a Romanis:vt ea omnía diligenter obferuaret:quæ ad ipfam vită cultuq & mores homini patinerét necem leges tantu & facra quædă ab Athenienfibus per legatos acceperunt: fed comentarios etía de agricultura & eius præceptis:ab ipfis Carthaginenfibus sena tus authoritate in vsum Romanu transtulerit, nam cum mago ille pœnus:qui cõtra Romanos imperator excellens fuerit:libros de re rustica duo de triginta condidiffet:de cretum eft a Romano senatu.vt ea quidem volumina ex punica lingua in latinum ser monem cõuerterentur:quo maior etiam vtilitas:ate comoditas colendi agri romanis viris traderetur:quod ipfe. C. Plinius ad Vespasianû Augustum scribit:qui interalios quoq Magonianí operis interpretes: Decium Syllanű fuisse asserit:cui demandatum fuerit:ipfum in Romană orationem transferret:fiquidem non modo nobili genere Syl lanus hic fuit:fed etiam sapientiæ (vt inquit Plinius) compositiffima. Facit ad hoc & aliud exemplum de Tacito impera.Romano:is enim Corn.Taciti viri consularis histo riam de Roman.imperatoribus:non modo in omnibus bibliothecis iuffit collocari:sed etiam edicto cauit:vt decies quotannis ad vsum publicu transcriberetur: atę in biblio thecis pariter poneretur. In quo aperte probatur: non illű modo fui generis & familiæ

?

Athenienfium traditur:in qua permulti se ipsos pallunin vndas iaciebant.quod a por ta Lucretio eleganter explicatur.

Multi præcipites Lymphis putealibus alte
In fluuios partim gelidos:ardentia morbo

Membra dabant nudum iacientes corpus in vndas.

Testis mihi:& Pontanus virginem Neeram in salientinis paucis ante annis sese in pus teum detecisse: Sed hoc nimia indignatione factum conftitit:qab eose repudiatam vi deret:cui pro coniuge pacta erat. Sed enim quod nuper accidit in Petro Leonio mirificum certe vifum eft:quando is & in philosophia vir excellens:ac prudentia prope egre gia:in puteum se in florentino suburbano immersit:quod etiam mox Laurentiano Flo rentino contigit:cuius ego Academiam aliquando acceffit eiuse difciplinæ auditor in terfui:cum Ariftotelis: atop Hippocratis commentarios magna eruditione exponeret: sed in obitu hoc Laurentiani:confenfum est a medicis fuisse illum atra bile sic percitum: vt Hippocratis vinculo necesse fuerit illú alligare:ğğ & hoc ipso anno fæmin e aliquor in Crotonienfiagro idem factitarunt.

:

De populis qui humana carne vescantur: & quę Hieronymus de Scottis gente Bri tannica scripserit.

Caput.X.

Requens mentio eft apud veteres authores de populis Anthropphagis. qui videlicet idcirco funt a græcis appellati: humana carne vescantur. Nam apud Scythas inquit Plinius) plura genera sunt: quæ humanis corporibus Vescuntur. Et in medio prope orbe terrarum Sicilia & Italia: gentes fuisse olim huius monstri Cyclopas & Leftrigonas dictos constat:sed idem relatum est etiam a Hierony mo de Scottis: hi populi ab hominibus esitandis non abstinerent: quod hercle mis rum eft:cum ad ipfam Hieronymi ætatem id agerent. fic enim refert idem quo loco va rios populorum mores acritus percenset.quid inquit loquar de ceteris nationibus cum Ipse adolefcentulus in Gallia viderim: Scottos gentem Britannicam humanis vesci car nibus:& cum per filuas porcorum greges & armentorum:pecuduma reperiant:pastorum nates & fœminarum papillas folent abscindere:& has folas ciborum delitias arbi trari. lidem etiam Scotti quasi Platonis rempublicam sequentes: nullam propriam ha bent coniugem:fed pro libidine inquit more pecudum lafciuiunt.quod a me de Scottis eo libentius eft obferuatum: quoniam & doctores quidam opinati sunt:de his quidem populis nullam Romanis Imperatoribus cognitionem fuisse:in qua fentétia & Hermolaus barbarus fuit. Nostra autem ætate compluris cum Carolo Francoru Rege Italiam inuaferunt:qui fub eius signis militarent;funt enim in dirigendis maxime sagittis viri acres ate egregii.

De lapide caristio mirifica obferuatio:q ex eo vestes contexantur:ate in igne pos fitæ a maculis emundentur.

Caput.XI.

ECariftiis columnistare marmoribus complura ab his traduntur:qui de lapi dicinis fcripferunt:de illo autem genere lapidis.qui ad Cariftium celebratur.cu alii multistum, præcipue Strabo miranda quædam defcribit:cu netilem hung ate textilem effe referat. Quin ex ipfo lapide mătilia inquit Strabo egregie contexizat abfolui.quæ fi forte cotraxerint fordes:& in igné deferátur: facile quidé emundari: atq omnis maculas tolli:ac si in lauacro fuerint. Quod ego ob id obseruandum existimauts

C

vrapertius intelligamus:nihil tam mirum videri in maieftate natura:quin illud ipsum magno confenfu credi oporteat:etiam si male docti homines:atq|antiquitatis imperiti vel talia imprudenter contemnűt.vel inepto risu tang mendacia explodunt.

Locus in epistola. M. Tullii ad Trebatium expositus de Philoctete: ğa impruden ter a quibufdam deprauetur; ac falso itidem exponatur.

W

Caput.XII.

Viti hactenus fuerunt:qui in commentariis Angeli Politiani:quibus mifcella nea titulum fecit:complura velut absurda:& imperite exposita adnotarút, ná cuig infitum prope est aliena magis detrahendo repræhendere: fua docen do comprobare.nos autem eos homines laude dignosate commendatione cenfemus: qui legendo:fcribendo: ate commentando permultum vigilarunt: etiam si non sunt omnia in bonis disciplinis consecuti:quod ea ratione dictum volumus: vt eorum insci tiam:atq ineptam audaciam reprimamus:qui in hoc litterarum certamine volsellis(vt inquit Varro non gladiis pugnant:fed his miffis. M. Ciceronis locus exponendus est in epistola ad Trebatium iureconfultum:quo loco de Philoctete agitur:cui similem dia cit Trebatium in locis variis peragendis.deinde in Britannia inquit non minus Phi loctetem te præbuisti plane non repræhendo. quibus verbis Cicero significat Tre batiumipfum parum certo loco confiftere: fed peregre vagari: & spectacula complura quæritare ad exemplum Philoctetis: vt ex græcis quoq fabulis colligimus: in quibus Philoctetes inducitur:post acceptam iniuriam per varias vibes ac regiones defert: fed eiufdem Ciceronis verba repetenda sunt:ex epistola ad. Q. Fratrem:vt apertius intelli gamus: fit hoc loco absurda mentio de Philotheoro.de republica inquit:nimium te laborare doleo:& meliorem ciuemesse:Pphiloctetem:qui accepta iniuria illa spectacu la quærebat:quæ tibi acerba esse video:ex his autem verbis:nemo eft qui non videat Phi loctetemesse legendum:non Philotheorum.quando & veteres quoge codices huic sens tentiæ aftipulantur:quod ego cum Politiano rettulissem:ingenue quidem & amice pro feffus eft:non fines modo se hac in re:fed ipfam quo poffeffionem concedere.

Veterum confuetudo relata de Bactrianis populis & atriis in furtis mulctans disex authore Bardesane:ac de ægyptiis etiam & Lacedæmoniis: qui impue ne furta committerent.

Caput.XIII.

Omplura paffim apud veteres de furtis leguntur:quibus legibus: ate suppli ciis mulctari oporteat:sed illud ex libris Bardesanis de fato apponendum pus taui.apud Bactrianos inquit populos qui pauca furantur: fputis dehoneftari folent:taliq ignominia decorantur:apud Atrios item:qui minima furantur lapidibus obruuntur.quod & Pamphilus Eufebius recenfet:quo loco de fato contra chaldæos: & mathematicos disserit: Lacedæmones autem viri & acres imprimis & fobrii:patrio iure ac legibus furandi vsum permiferunt nec id ipsum ob turpiorem questum:aut ad sumptum libidini fuppeditandum: vel opulentiam congerendá:sed pro ipsa(vt inquit Gel lius disciplina & exercitio rei bellica:quoniam sedulitas illa & folertia furandi ingenia & animos iuuenum acueret:ate ad insidiarum astus excitaret:& vigilandi tolerantia obfirmaret. Apudegyptios item vetustissimos illos furta omnia fuisse permifla & impu nita traditum eft:qua in re illud.M.Catonis veluti ex delphico seruatum est in originis bus de furtis.fures inquit priuatorû furtorum in neruoate compedibusętatem agunt: fures publici in auro at purpura.

:

sed etia historiæ ratione habuiffe qua rerum oim memoria & vtilitas ad ipsos poste ros propagatur:quod & flauius vopiscus ad baffum retulit.

De cenforum poteftate:ac de triplici pæna in romanos:& qui dicerent in æra rios relati:ac ibidem subscripta verba ex antiquis legibus de ipfis cenforibus. Caput.III.

Rudenter a Romanis factum est in moderando imperio & moribus corrigé dis: vt ea in re magiftratus eiusmodi haberentur: qui confilio & diligen

tia fingulari hoc officiű præstarent: quales in vrbe censores fuerunt:qui p ter alia multa cum agerent ad regendos etiam ciuitatis mores creari mos fuit:sed in erogandis pænis:ate mulctandis delictis:quod apud Afconiű pedíanű reperio, No tandű mihi hoc loco videt cũ in quo ordine. Rom.ciues pro ipsis meritis cuig con dignam pænam ftatuiffent.nam qui senatores effet: his quidem pæna fuit: vt sena tu amoti eiicerentur:qui autem Roma ni equites delinquebant:eisdem censores pu blicű equum adimebant:ficuti nimis interdum obefis corpulentise equitibus:velg bus male curati equi strigofiorese fuiffent:qui vero plebei forent: eorum nomen p delicto in ceritum tabulas cenforum authoritate referebatur:ne amplius in centu riæ fuæ albo scribebatur:sed ærarii fiebant ac pro capite dūtaxat tributi nose æs præ bebant:ex quo permultos legimus in ærarios fuiffe relatos; ficuti & apud Liuium & alios veteres habemus:qd ego ob id appofui:vt eo facilius errores a studiosis agno scantur:qui etiam doctiores haberi folent:fed & verba ipsa libet hoc loco adiicere ex antiquis legibus:quo apertius cenforum dignitas ate potestas intelligatur. nam & Cicero hæc eadem refert.

Censores populi:ciuitates:foboles:familias
Pecuniafe cenfento:vrbis:templa:vias.
Aquas;ærarium:vectigalia tuento.

Populis patres in tribus distribuunto.
Exinde pecunias per ciuitatis ordines partiunto.
Equitum:peditume prolem distribuunto.
Cœlibes effe prohibento:mores populi regunto:
Probrumin senatu non relinquunto:

Bini funto:magistratum quinquennio habento:

Reliqui magistratus annui sunto,

Ollage poteftas semper esto.

Quod a me alibi copiofius scripti eft:cum cenforum poteftatem:aliofq|magistrat Romanæ ciuitatis diligenter explicaremus.

Quantű bonis præceptoribus discipuli debeant:ac de Alexádro Macedone er ga præceptore Ariftotelé:tű de eius quinquaginta libris de aíalibus digna pror sus memoria.

Caput.IIII.

Vantum debeant homines honeftis ac eruditis præceptoribus: abūde qui dam veteres principes & Romani & græci demöftrarát:qui fuos quidem præceptores:no modo suma & egregia obferuatiõe coluerit:fed honorib etíă maximis:ate dignitatibus psecuti funt:nă parentibus & diis & præceptorib (vt ingt Plato) vix herclep merito illud vetapriwe aprely obferuari põt:clű táro muneri nullæ satis gratiæ referant. Alexader aut Macedo Philippi fili:qui feliciffi me imperauit:cu Ariftoteli pho debere se ingenti eruditione intelligeret:non femel