TIELE'S KAMER

Wijlen Professor Buys Ballot placht te zeggen, dat de mensch alomtegenwoordig is. Hiermede bedoelde hij, dat iedere beweging zich voortplant tot in het oneindige. Maar in nog een anderen zin valt te gewagen van 's menschen aanwezigheid in zijn afwezigheid. De mensch leeft in zijn arbeid. En duidelijk is de aard van zijn persoonlijkheid waarneembaar in de plaats, waar hij werkt. Wandel door verlaten schoollokalen, en iedere bankengroep verhaalt u iets van den man, die daar onderwijs geeft; door verlaten bureau's, en iedere lessenaar doet hetzelfde omtrent den arbeider, die zijn leven aan hem doorbrengt. In hooge mate is dit waar met een studeerkamer.

Want een studeerkamer staat in zeer innige betrekking tot den man, dien zij tot heiligdom dient. Zij is geest van zijn geest. Zij is de plastische uitdrukking van wat er omgaat in zijn brein en in zijn binnenste. Zij verraadt zijn smaak, zijn ijver, zijn wetenschappelijke liefde, zijn methode. Zij geeft verslag van zijne eigenaardigheden, ja, zijn karakter legt zij bloot.

Slaan wij de voorredenen op van academische proefschriften, dan vernemen wij in den regel woorden van dankbaarheid voor uren, met den promotor „op zijn studeerkamer doorgebracht." Aan studeerkamers van beroemde personen zijn dan ook door bekwame pennen schoone bladzijden gewijd. Wij denken hier o. a. aan die van Da Costa, door Pierson in zijn „Intimis" beschreven, studeerkamer, waar in den schemer niets meer zichtbaar was dan Bilderdijks hagelwitte buste.

142564

Wanneer dan ook een studeerkamer onttakeld wordt, loopen er bloeddroppels uit menige ziel, die dáár de beste uren haars levens mocht doorbrengen. Naar Scholtens studeerkamer, die nog jaren na 's wijsgeers verscheiden in wezen bleef, trokken de leerlingen als ter bedevaart op, en nooit vergeten wij de ure, toen Opzoomer zijn woning ontvluchtte, om geen getuige te zijn van het wegnemen zijner bibliotheek.

Er is in het in wezen laten van een studeerkamer een liefelijke gedachte. Hoe weldadig is de indruk, dien men te Weimar ontvangt, waar het heiligdom van Göthe nog is als bij zijn leven: zijn boekenkasten, zijn boeken, zijn papieren, zijn lessenaar. Gij zoudt niet schrikken, als de dichter zelf binnentrad.

En daarom heeft Mevrouw Tiele de leerlingen en geestverwanten, de vrienden en vakgenooten van haren beroemden echtgenoot, en verder ieder, die niet onverschillig is voor de werken en de geschiedenis der beschaving, aan zich verplicht door Tiele's studeerkamer in wezen te laten; door gezorgd te hebben, dat zij in wezen kan blijven en door zoodanige beschikkingen te hebben genomen, dat deze studeerkamer meer nog zij dan een reliquie, middelpunt n.l. van eene levende, d. i. op de hoogte des tijds blijvende bibliotheek, betrekking hebbende op de door Tiele gestichte wetenschap.

De studeerkamer bevindt zich niet in het huis Stationsweg 23, door Tiele het laatst en thans nog door zijne weduwe bewoond. De meubelen en boeken zijn overgebracht naar het nevengebouw der Leidsche Universiteits-bibliotheek, het bekende huis van wijlen Professor Matthias de Vries, en daarin naar de kamer, waarin wij als studenten bij De Vries „op thee gingen." Maar die kamer is ingericht, zooals Tiele's kamer in werkelijkheid was. Alleen is hier Tiele's portret geplaatst, dat zich bij zijn leven natuurlijk niet in zijn studeervertrek bevond. Dat portret werd indertijd geschilderd door Mevrouw S. Suermondt, geb. Van der Hoeven, en heeft ons altijd als een der beste van Tiele's portretten gegolden. Het hangt boven het kastje met boeken, den geleerde op zijn zeventigsten verjaardag door vrienden geschonken. Dit kastje is een sieraad van vaderlandsch bedrijf en werd gebouwd en gebeeld