tuitum, fed & mentis quoque aciem eludant; hinc certe magna opus eft cautela, ut in hac rerum obfcuritate cefpitantes cognofcamus noftras rei extenfæ modificationes.

Et ut difquifitio fel cius procedat, diftinctiones tam multas prælibarerationi non eft confultum. Non igitur de partibus multa, fpermiticæ an, fanguineæ fint nuncupandæ, vel de utriufque modificatione aliquid commune repræfentent: quia fufficiet ex fanguine omnia, & per hunc, ex femine cuncta progenita nofcere.

Quis non concedit, nullum etiam partium ac particellarum ftatum in corpore reperiri noftro, quin nervofis ac carnofis fibris fit compofitus? Fatemur quidem hanc plus, aliam minus nervofam vel carnofam exiftere partem; fed inde non fequitur hanc fpermaticam, aliam fanguineam vocari. Videntur enim illæ partes fpermaticæ dicendæ, quæ ut plurimum ex nervofis conftant; carnofæ verò vel fanguineæ quæ ex mufculofis partibus ac particellis. Aft cum nullus etiam mufculus reperiatur, quin fibris, ut dixi, intertextis nervofis polleat; hinc & fanguineam & fpermaticam unamquamque dicere partem res & ratio docet.

Participat igitur hæc & illa pars de fanguinea conftitutione & fpermatical pro ratione plurium particularum & particellarum nervofarum, & viciffim; cum ex confimili fucco fint natæ, atque continuo augeantur,

Et licet ad nervofas partes fpiritus animales & vitales deferantur, ac ad fanguineas humores circulantes propellantur, non tamen impræfentiarum ad omnes partes & particellas fingularem afluxum fieri negabimus.

Reftat inquam de oris partibus ac particellis nonnulla profari, ac dilucidim inftituere comtemplationem. Nam profecto meo quidem arbitratu difertus exiftere debeo, & fimul expertus, ut linguæ officum pro ratione, modificationis fuæ, vel fabricæ explanem, atque vere determinem. Et hecdum meditor linguam ex parte carnofa atque fpermatica vel nervofa ad inftar mufculi formatam effe ftatuo. Movetur etenim dum articulatas voces edere aliquoties non definit, & movendo raro laffatur, dilatatur, duplicatur, contrahitur, imo & in aliquot formas nunc fic nunc aliter diverfimode afficiturpro mentis dictamine alio atque alio, nifi notabilis ipfi illata fit obftructio.

Cibos in mafticatione revolvit, & ad latera hæc & alia in ore protrudit. Et hæc cum rumino diligentius non opinor aliquem linguam in me exerere velle, ubi non alio modo hanc quàm alios mufculos exequi fua pronunciaverim officia. Hæc etenim lingui cum mufculi ufum ac actionem præbeat, non ex ejus cenfu excludendam exiftimo..

Mufcu

Mufculus igitur illa & glandulas obtinet, ficuti alii mufculi ab earum officio non funtimmunes. Humores quippe circulantes cum non omnes ad partes ftatim ferantur interiores, neque etiam in aëra deferantur, via quafi media opus habent, tanquam quodam diverforio, in quod jam ille particulæ humorum circulantium minus in fanginis maffam redire aptæ, & aliæ foras propelli folitæ, figuris extremarum partium non correspondentes, neceffario debent recipi.

Atque has partes fi emun&toria, five cloacas, vel excretoria loca dixeris, reverâ œconomi ftatum magis explanabis. Non autem quod inutilia quædam excrementa retinere ipfa profitear, fed quod provida in omnibus Natura illa conftituerit, ut partes ab humore indefinenter disperfo plus vel minus irrorentur, foveantur, ad motum etiam aptiores reddantur, cæterafque ad functiones obeundas magis ido

nex.

Qualis vero ille fuccus fit jam facile quifque conjiciet utpote idem ab ultima nutritione refiduus & aqueas & falfas & acidas cum terreftrioribus permixtas notat particulas, & quidem pro ratione mixturæ fanguinis & motus alias atque alias: ficuti in pofterum explicabimus.

Quare ex tribus fubftantiis, vulgo fic nuncupatis, linguam compofitam effe, vel modificatam credimus: nimirum ex carnofa, nervofa, & glandulofa, quarum unaquæ que fingularem fuccum, tanquam hospitem fibi familiarem admittit, quo gaudet ac contriftatur, prout ab illis à tergo infequentibus non debet non affici particulis in mixtura & motu fimilibus aut diffimilibus.

Ita autem vaforum lymphaticorum etiam hac ratione demonftratur ufus: glandulæ etenim illæ fontes quidam, vel cifternæ nuncupantur, ubi illa canales five ductus quidam roriferi funt appellandi. Hi fubtiliorem, illæ fpiffiorem magis, aut vifcofiorem intra fe pro partium modificationibus. fuis continent materiam.

Materiam appello falivam noftram, fi in ore reperiatur, in aliis verò partibus glandulofis nomen aliud dabo, licet non multum ab hac diffimilem. Quod autem faliva ex partibus glandulofis proveniat dignofcimus, cum illam pro voluntate ex hifce exprimere valeamus, fputaque acilitare: ficuti experientia quemque docet.

Et uti venarum arteriarum, nervorum variat plerumque omnibus in hominibus ftructura, non in omnibus partibus & earum locis eadem; fic etiam harum glandularum fitus. Lubenter quidem ei conceffero, linguam

omni genere fibrarum donatam effe & intertextam, non tamen tantum à me impetrare poffum, ut non omni fere humore, ficuti cæteri mufculi, pollere cenfeam. Sapor quippe nonne ampliffimum hac in re præbet documentum? Itane nonnunquam ex ipfis fputis cognofcibiles Medicis exhibentur morbi?

Atque hæc cum ita fefe habeant, expeditiffime quid de linguæ modificatione fit, capimus; & quantum falivæ irroratio huic præftet obfervamus. Sic habent fingulæ ejus membranæ fua difcrimina in ipfa, ut virtute fuarum fibrarum merito verus poffit nominari mufculus. Varietati quippe motus cum fuis concaufis fufficiat, alios omni in opere suo refpuit extraneos mufculos.

Sed quopaco jam faporum difcrimima lingua internofcat, & quidem tam fubito, inquirendum porro cenfeo. Hifce vero ut fiat fatis, non folum pulpam illam glandulofam, neque etiam partem linguæ carnofam, fed nervofam guftare crediderim. Eft etenim de naturaliquorum, aliarumque jam friabilium mixturarum & fuccorum, ut fine mora contextum illum linguæ fibrofum & nervofum non debeant non afficere: utpote idem ille ubique in parte mufculofa præfens, & obvius non exigit, ut ad craffiufculam linguæ penetrent bafim, & ad carnem interiorem pertingant mufculofam. Quia nervi etiam per totam ejus fubftantiam excurrentes & motus & fenfus manifeftiffima funt indicia: atque in motu & fenfu faporum confiftere modos exinde experimur, quod ipfa in hemiplexia pars fana faporum percipiat differentiam, pars vero altera paralytica nec ullius guftus modum præbeat menti preceptibilem.

Quin ob hanc potiffimum rationem cum innumeris perturbationibus expofitæ fint corporis noftri partes, & multiplicata fupra arenam maris adverfantia existant, aër humidior particulis fuis aqueis falivam conftitutionis fuæ participem facit. Namque hæc incommoda perfpicere debemus, ut poftmodum ab iis tueri partes fagaces nofcamus medici. Verum illa faliva non folum ex vafis falivalibus ac glandulis linguæ protruditur; fed etiam ex glandulis, quæ in buccis reperiuntur, cuivis fedulo anatomico fatis confpicuis.

Hæ autem glandulæ non etiam omnibus in hominibus eandem buccarum obtinent regionem, neque etiam oris cavitatem exteriorem eâdem ambiunt modificatione; fed prout ludit in humanis divina potentia rebus, ita etiam earum varius fitus, modo furfum magis,modo deorfum ipfas ad gingivas & palatum pertingit.

Atque hac ratione percipimus omnes fere partes mufculofas pluribus excretoriis vafis effe donatas; & alia aliis magis craffitie & foliditate alia pollere ex autopfia experti fuimus; nec non mufculos inter & tunicam oris decurrere jam foras aut intus magis, vel fuperficie occupare magis exteriorem aut interiorem non femel obfervavimus. Obfervavimus inquam hæc vafa per immiffum ftylum exiguos habere meatus, quare facta comparatione Spongiæ ad inftar effe formata, & ufum haud ei abfimilem præbere aliquoties perfpeximus; tum quod pro lubitu nemo non falivam, vel mucum ipfis dicatum exprimere valeat; & falici negotio exinde advertimus meatus illos fuas habere fibrarum conftitutiones infundibulorum more formatas; prout & omnes ductus vafaque lymphatica, aliaque vafa excretoria in machina corporis noftri funt formata.

præterea etiam ductus falivales reperiuntur ipfa in gangivarum fubftantia; utpote hæ mufculorum formam atque figuram repræfentantes, nervis exilibus etiam conftantes non debent non illa obtinere, quæ cæteri mufculi obtinent, ad functiones peragendas neceffaria.

Variant etiam pro vario refpectu & ufu ut cæteræ partes ad vitam fuftentandam neceffariæ: quia plerumque fublinguales etiam ad linguæ latera fitæ notantur, quæ pro ratione ftructuræ fuæ vafis excretoriis funt donatæ, non quidem brevioribus, fed anguftioribus, & fatis confpicuis.

De glandulis autem palati multi multa differunt: alii musculum, alii conglomeratam glandulam tonfillis continuatam exiftere definiunt. Hæ etenim glandulæ prout hic multitudine configurationum fuarum exhibertur dexterrimo anatomico manifeftiffimæ, non in homine modo, fed ipfisin brutis, admodum confpicuæ, ideoque fuum in palato palatium obtinere facile concedam,

Sic nimirum Natura provida fabricavit ibi innumeros fibi ductus, licet exiles, ut ex capite humorum veluti promptuario illi, qui per compactam cranii, atque per denfam meningum fubftantiam fluere non poffint, difcernantur atque excernantur, ne fiat nobilium atque exquifitiffimarum in cerebro contentarum partium inquinamentum. Multis quippe vafis opus habent abundantes humores: & nullus inficias ire poterit, quin cribum formari debeat illis, ne quovis momento mutatio fubita nimis invadat hominem iftiufmodi humoribus in cerebro laborantem.

Hinc fane fenfibilem nonne fru&tum fentiunt, quotquot gravedine correpti per palati loca exprimere noverint humores illos fuperfluos, in formam liquorum redactos? Hinc difcimus ex illis, quibus palatum ex dia

P 3

metro

metro refpondet laringis orificio, & jam gravedine laborantibus,quod fæpius moleftiffima ac graviffima,five contumaci infeftentur tuffi; ut etiam nonnunquam magis quam cæteri, alio configurationum illis in partibus affecti modo,Phthifici evadere neceffum habeant,vel alias tabe confici debeant. Atque hinc illæ lachrymæ, quare titillationem quandam ipfis in primis afperæ arteriæ viis ab illabente illo humore præternaturali, ideft inconfueto, five in mixtura & motu peccante, nimis acido & falfo, experiantur quam plurimi; quibus præ frigore conftipatum eft cerebrum, vel infenfilis illa folita transpiratio humorum eft prohibita.

Et cum aër ille humidus non modo extrinfecus in os propulfus falivam in fuam fubftantiam mutaverit; fed etiam poros corporis conftrinxerit, obftructionemque vafis iftis excretoriis intulerit; hinc conceptu haud difficile cft, quare morbi prædicti, ut Tuffes, Gravedines & Catharri generati fuerint, & fermentum ipfius ventriculi factum fuerit obtusum: Balfamus quippe vitæ hoc pacto exftinguitur, cum unaquæque organica pars fungi fuo nequeat officio; Et quid fodes aliud hic præ foribus partium effe videtur? quam quod obftructionem paffæ fanguinem inficiant; quia in caufa funt, quod alia fuligines vel excrementa purgari folita, ob vafa illa jam à muco, vel iftis humoribus præfcriptis obfeffa, in fanguine remanere ac proinde malum malo addere, ideft in proximis repagulis novas obstructiones producere debeant; quæ, fi graviores, mifellum noftrum internecioni tradunt ac produnt corpufculum; ni remediis prudenter exquifitis atque adhibitis referenter glandulæ, excrementa foras propellanter, obftructionum fomes & focus deturbetur, ut cælo fereno rurfus frui liceat humoribus ad Palatum detrufis, & alii vinculis detenti libertate gaudere queant, qua alias privati folitariam vitam agere debebant, in aliis corporum partibus feparati atque feclufi.

Que vero de vafis lymphaticis docere poffemus, illa alio tempore refumemus: ubi horum ufum & actionem, five modificationum exiftentias melius referare pro ratione Methodi noftræ poterimus.

[Siccus denique aër corpora exficcat tum propter nimium calorem, tum propter contrarium ei frigus; pro cujus diverfitate diverfa producit effeita, que ex ante de calido & frigido aëre recenfitis, quis huc conferre poterit. Sic aëris conftitutione varie mutamur; cum reliquis caufis non omnes fimul aque obnoxii fimus.]

Atque fic ex veterum monumentis ab aëre exorfi, vitam morbis obnoxiam procurare, eamque tueri non defiftemus ab omnibus, unde noxam

con