CA P. II.

Quem hominem mente & corpore compofitum ut fumma curaftudioque inquiramus; eadem methodo, qua mentis exiftentiam demonftravimus, corporis etiam essentiam detegendam effe fentimus. Ac ut mentem animum, animam, nobis cogitationem, vel confcientiam dictam, non femper fimilem & eandem, fed hanc vel illam, aliam atque aliam effe, quoties nova fiat cogitatio, feu creetur, pronunciavimus: Sic etiam corpus, quod non fola extenfione, fcilicet trina dimenfione in longum, latum & profundum conftat, quale Mathematici paffim ipfum coufiderant, examinandum nobis propofuimus; fed illud ipfum, quod fub hac vel illa determinata extenfione materia contineatur, quatenuus mutata figura ipfum quoque fingulis moment is momentis mutatum, aliud atque aliud fit, fcilicet corpus Phyficum juxta certam ac evidentem

contitionem tradituri.

Iftamus ergo gradum & rejectis verborum picturis & lenociniis fummis viribus contendamus, ut candide corporis compofitum explanemus.

Quoties rerum Divinarum atque humarum feriem, nexum ac ordinem in hoc univerfo animo fedulus contemblabar meq, tunc recte & appofite à Comico dictum cenfui; apprimè fc. in vita utile eße, ut nequid nimis.

Quare cum proxima Meditatione in tantum gurgitem delapfus fim ut, ubi tuto pedem figere liceat, non videam: aut quaquaverfum refpiciens terminum fubfiftendi inveniam nullum, ac facile deprehendam non minimi negotii rem effe, ad normam libellamque cuncta fub afpectum venientia meteri atque exigere: prefertim cum omnia, qualiacunque fint, videantur, in hoc orbe in orbem verti, & nihil fixum, immobile, aut perpetuum circa eandem activitatis permanere fphæram. Quocirca fi quid pererudite yel acute pronunciatum eft: opinor Archimedis infignis illius Philofophi

fen

fententiam exiftere omnium veriffimam: cum unum faltem aliquod Pun&um immobile poftularet,unde totam tellurem fuo dimoveret Loco.

Ita revera minimus in rebus dilucidandus proceffus, recto tramite fa&us, licet parvus ampliffimam demonftrabit cognofcendi viam.

Ab uno puncto Mathematici univerfam exordiuntur fcientiam, omnefque demonftrationes docere occipiunt: Sicuti & nos ab hoc uno, tanquam fimpliciffimo, noftræ cognitionis inchoamus primordia. Quod fi itaque hominis five Oeconomi noftri definitio jufta, genuina ejus Natura, clariori ftylo, ac veriori ordine fit demonftranda; tunc nihil hic meo magis congruum judicio effe exiftimo, quam quod a primo illo puncto Archimedeo eum illuftrare atque cum Medicis, tum Philofophis eundem dilucidius explicare aggrediar.

Quocirca non mihi hic enarrare lubet ordinatam fpirituum animalium mixturam & motum, neque exactam cerebri indicare fabricam allaboro, quare cogitandi modi continuo fiant alii atque alii; cum illud fcire, alterius effe fori judico: hoc ipfum tantummodo nunc expiscari defidero; quare quam primum nati continuo definamus effe.

Vivimus equidem omnes quotquot hoc in mundo verfamur ac vefcimur aura; fed quantulum aut potius nullum hoc vitæ noftræ fpacium fit, quilibet fatebitur, dummodo oculos conjiciat in prædictas meditationes, confcientias vel cogitationes, quæ hoc præfertim tempore, dum aliis vaco, diffugêre.

Sic tranfit gloria mundi.

Nec eft quod quifpiam miretur, fi cum aliis ftatuamus ab uno puncto faliente vitam fumere noftram initia, quæ ipfa, ratione brevitatis vel appofitiffime temporis punctum vocari, atque cum eodem veriffime comparari poteft.

Sicuti occafio uti cæpimus dicere omnium rerum prima in ipfa Medicinæ praxi exiftit, ideo neutiquam à Medicis negligenda; at contra ftudiofiffime captanda: quod fi vero hæc effugerit, aut inducias morbus ullas Medico haud concefferit, tunc ad id confugiendum, quod in præcipiti morbo malove commendat nofter fenex, cum ait, anceps adhibendum remedium potius, quam nullum effe; atque hac cautione commode fatis occafio medendi poteft dici curationis anima; præfertim ubi præfentem intueri licet mentis acumine modificationem rei noftræ extenfæ tum quoad partes cum quoad totum.

Ve

Verum enim vero quis intellectus lumine perfpiciet partium, particellarum, humorum, fuccorum, & quod corpus una conftituit, præfentem exiftendi modum. Et quis non experitur fe fingulis momentis magnis excidere aufis? nam eo quo cogitat momento remedium, morbi ftatum apprehendit, illico alius eodem temporis puncto fit tam Pharmaci ipfius, quam jam præcognitæ difpofitionis corporeæ ftatus: utpote quem nec ad bilancem trutinare licet.

Quapropter haud incongrue Dictator nofter judicium effe difficile profatus eft: ne videlicet in eundem cum indoctis impingeret lapidem Medicis.

Quæ abfque ratione fiunt cuncta funt turpia, quæ vero cum ratione, contra decora. Et quæ ratio obfecro illis effe poterit, qui ne fando quidem de hoc effato Medicorum vel quicquam audivêre? Quod nam inquies? Nempe, aque inperfecta eft fine actione ratio, quam quidem altio ne ratione præfertim vero cum præceps fit occafio: nam juxta vulgatum

iftud.

Principiis obfta, fero Medicina paratur

Cum mala per longas invaluere moras.

Optimus quidem ille Medicus, optime qui in tempore ratiocinatur, quique quam citiffime manum operi admovens morbos antidotis curat præfentiffimis. Temeritas enim quidlibet audendi, infelici fucceffu & ægrum præcipitat, & medicaftrum tollit in altum ut lapfu graviore ruat. Quare quæfo hoc? Scilicet non inftructus ille recta ratione medendi atque judicio cum fit, ad incitas eum ut plurimum redigi, haud fane mirandum.

Quapropter fi omnia rite explorata non habeantur,rectæ rationi judicioque litandum potius, quam experienta. Judicium eft quod nobis medicis experientia verioris hæc otia facit.

Alia eft experientia que judicium efformat, qualis obfervatio tam in affectionis modo quæ verfatur, quam in ejusdem correptione.

Procul hinc, procul efte prophani temerariæ experientiæ buccinatores, & difcite nobifcum, nihil abfque judicii robore, abfque ratiocinii veritate vel in fcientiis egregii, vel in actionibus vita: præclari effici poffe.

Et quia hujus vitæ ita comparata ratio eft, ut quas notiones ipfa mens obfervaverit, easdem varie conjungere vel disjungere fæpicule teneatur prout Natura duce edo&ta eft : idcirco nemo noftrum eft, opinor, quin fuo damno expertus fit, quam facile, nifi recta ducatur via, nifi formam veri ratiocinii percalleat, & in ea fequenda exercitatus fit admodum, mifere fæpenumerò hæreat, hallucinetur, labatur.

Qua

Qua de caufa fi quid experiri velit Medicus, variarum cognitione rerum imbutus efto; neque temere dictum putet: ubi definit Phyficus, ibi incipit Medicus. Medicus enim oportet, Elementa ac temperamenta, vulgo fic vocata, atque adeo Naturam hominis, omnium quoque partium corporis essentiam,quantitatem,numerum, fitum,nexum, figuram,actiones, qualitatefque alimentorum; præterea pulfus, urinæ figna,tum varia fymptomata, aliaque perfpecta habeat, ut exinde morborum caufas, ea qua par eft dexteritate poffit rimari & fcientia.

Quid multa? omnium propemodum ftirpium, gemmarum, animantium, metallorum, terrarumque notitiam habeat etiam neceffum eft." Hæcque ratio effe videtur quare Medici Reipublicæ, vel civitati præfecti ordinarii apud Germanos, Phyfici nominentur, & in Anglia omnes nomen illud Phyfition obtineant.

Et cum hæc magni momenti fit addifcere, & difficulter exacta diligen-> tia in ufum ducantur, ni præceptis ejufmodi firmentur medici: hinc Reges & Principes, tales fibi acquirere, & affcifcere in Archiatros funt foliti, qui. non tantum probè calleant hanc artem modo recenfito comparatam, fed imprimis requiritur, ut ipforum Naturam, œconomiam animalem, habeant omni modo fibi patefactam ac denudatam; vel faltem dignofcere fciant quid Regum valeant humeri, quid ferre recufent, ne temerè Hi in periculum incidant fuorum infcitiâ atque incuriâ Medicorum.

Sed quid curat populus fcilicet? Medicorum crimen terra tegit. Primum clyfterium donare, poftea feignare, enfuita purgare. Et quid præterea? Repete. Sic fæpe homines plus fperant de facultatibus fuis, quam eft in his. Sed,

Felix qui potuit rerum cognofcere caufas.

Atqui hac cautione humano generi ut confuleremus, brevem quandam noftri inftituti epitomen dedimus, & delineationes quasdam in tabula depinximus, ut hæ poftea exquifitioris ac nitidioris exifterent caufa picturæ. Nam ficuti ex calce, ligno, arena, cæterifque ad ædificium exftruendum requifitis cognofcimus, quid exfpectandum fit; ita ex præmiffis colligitur humani corporis fabrica, non aliter quam ex ungue Leonem intelligimus.

Quorum omnium ut clarus ac diftinctus tum lectoribus tum etiam nobis detur conceptus, judicium & cogitatio, etiam illud ipfum in corpore, quod tanquam bafis ac fundamentum eft, & fecundum cujus normam ac regu

C

Lam

lam cuncta fiunt, que ipfi corpori contingunt, eidem mutationes conciliant, five quod ut Rex eft in Regno, paterfamilias in domo, exact a libet rimari diligentia.

Jam, ut procedendi Methodus noftra in via magis contingat plana,confiderabimus hominem exiftere mortalis & immortalis Effentiæ confinium, imo exemplar cæleftis & terrena Naturæ admirandum. Quare huic tanquam divinæ Majeftatis, Simulachro excellentiffimo ad bene vivendum contulit ipfe Deus, ut nusquam clarior hominis contemplatio exifteret, quam cum in ipfo terreftris corporis fui domicilio animus à face turbida repurgatus, velut ex Cimmeriorum regione in clariffimam ætheris migret lucem, & hoc pacto rerum, caufarumque jam ab ærumnis & cupiditatibus liberata afpiciat primordia.

Ut autem ab illa noftra functionem confcientia auspicemur, ex profeffo docebimus illud ipfum, quo medio, vel fpiritu, vel alio quodam adminiculo animus ipfecorpus gubernare noverit, & per hoc mundi librum bene explicare aggrediatur, notitiamque haud de ipfo vulgarem acquirat. Diximus igitur nos corporis & animi notitiam velle demonftrare, & quidem proximam utriufque modificationis caufam.

Et ut pro virili œconomum introfpiciamus: captum ferè excedit noftrum, fcire: quomodo duo extrema, modis omnibus inter fefe difcre pantia, corpus & anima, in unam facile coalefcant naturam. Etenim nec eoufque extenfionis modos deducere poffumus, ut hi illius, qui cogitationis, dicuntur modi, pro fuis venditent, vel mutua atque intima conftituantur inter fefe colere commercia: quafi corpus & anima, extenfio & cogitatio forent unum idemque.

Quocirca effentia utriufque commercii confors, quæ univerfæ modificationis nodus eft veluti indiffolubilis, hic inveftigari debet, ut ficcæleftis ille animi vigor corporifque nec functionum exfors exiftentia, per. illam definiatur effentia effectricem caufam.

Verum enim verò cum animi nostri activitas fingulis quoque momentis diverfimodè fefe habeat, nec non corporis machina ab objectis continuo extrinfecus adventantibus aliter atque aliter afficiatur, ita etiam vinculum utriufque modificationis requifitum varium jugiter ac diverfum oportet: exiftat, ac proinde propter indefeffum modificationis ftatum neceffario in: aliquo tertio conveniat.

Cedo igitur tertium illud quæfo: hæreo fane, cum nufquam genuina

de