definiatur doctrina unde nemo non fciat, quid de hominis Natura vere dici, ejufdemque nativus fplendor, qui magis illuftrari queat.

Sed numquid iftud tertium primum omnium animantium principium effe debet? nempe ficuti animantia indefinite variantur fuo in genere & fpecie, ideo materia iftius principii fimiliter diverfa relatione diftinéta eft: quod ob opinionum, imaginationum, actionum paffionumque diverfitatem, rebus in adverfis vel profperis conftituti ac fluctuantes homines nunquam idem fatum, paremque fortunam fortiantur: utpote quæ prædica materia nec eadem continuo calamitatum fpecie urgeatur, neque fimili felicitatis flore germinet.

Et quia illud nunquam in human's actionibus ceffare videtur, idcirco tanquam fomes & focus quidam infitus, vulgo dictus, vėl naturalis illa materia, concipi debet.

Quapropter non fufficit obiter rerum Naturam mirari, & perfonatas illas qualitates fub imagine veritatis apprehendere: fed fimpliciffimum iftud Materia noftræ, quo vivimus, exiftimus ac cogitamus deligenter animadvertendum: quia illa materia non bene percepta vel explicata, quid quæfo fperandum eft aliud de rerum compofitarum cognitione, quam quod continuo circa falfiffimas rerum umbras verfari neceffe fit: Valeant ergo chimeræ, & externa rerum facies, quæ fenfibus hauritur de quibus hic non est tractandum; fedinternus modificationis ftatus, qui ratione intelligitur, demonftrari debet: cum in hoc totius negotii cardo vertitur, quod vera ipfius Naturæ adyta luftremus, & hâc cautione certiffima illa principia Materia noftræ, five ipfam Materiam primam docere haud ignoremus. ap

Ipfa ergo rerum principia fcire, eft fibi habere perfpectas omnium caufarum notiones: & quarum notitia ex ipfis tum illuftrabitur effectis: vel effectus per caufas explicabuntur, prout ex ipfis deducentur rebus.

Ut enim phoenomeni alicujus verus inftitui calculus non poteft abfque ejus tradita explicatione; ita Materiæ noftræ dignotio ulla existimatur, nifi caufæ caufam etiam ufque in infinitum percipiamus.

Jam quia per operationis modum materiæ noftræ in ejus cognitionem provehimur, opere pretium erit exemplum unum atque alterum adferre, quo Principii noftri, five prima materiæ, vel fpiritus univerfum permeantis, caufæ ac effectus, potiorem caufam operis hujus noftri affignemus. Magna tam inter Veteres quam Modernos lis ac difceptatio fuit, quomodo maffa ex farina tritici confecta, & aquâ fubacta, addito quodam

fer

fermento in tantam queat affurgere molem, intumefcere, rarefieri, vel po tius fermentari. Quidam caufam proximam fefe intelligere gloriantes, quæftioni huic fatisfactum opinantur, fi maffæ cuidam fermentatæ vel cerevifiæ flori, caufam adfcripferint: Alii contra jam perfunctorie Philofophari incipientes, falis fluori aut fpirituum effervefcentiæ totum attribuere negotium.

Sed dicant obfecro, quænam hinc refultet cognitio, quæve exquifitior demonftretur fcientia, quam illa quæ plebi, & barbaro, lippis & tonforibus eft nota? certe vel hac imbelli ratione argumentandi nequicquam evincent, quare abfit hæc Philofophiam veram redolere dicantur. Numque neceffum foret primum fcire, quibusnam ex particulis fermentum iftud conftet, dein quæ caufa jam iftius effervefcentiæ fit.

Et cum fpiritibus aut falis fluori caufam imputent; reftat haud ignorare, quales jam illi fpiritus, quæve falis modificatio fit, five quopacto falium particulæ hic fint compofitæ. Ignotum alias per magis ignotum, & obscurum per æque obfcurum explicatur, quamdiu actionis illius modus non fuerit perceptus.

Sed intelligitur eadem actio, cum non modo falium particulis, fed una acetofis hujus fermentationis modus attribuatur: Tefte quippe experientia conftat, falfa acidis permifta excitare fermentationem.

Quibus accedit, quod falfa deprehendantur figuris pungentibus acicu larum inftar conftare, acida vero figuris ab utraque parte fcindentibus, gladiolos exacte referentibus. Et cum hæc ita fefe habeant, facile & pororum diverfam quifque imaginabitur conftitutionem, per quos ut identidem diverfa fubtilis materia propellatur neceffum eft, quæque fibi invicem obviam facta in caufa exiftit quod mutuo fuo occurfu craffiores maffæ jam confectæ particulæ a feinvicem recedere debeant, vel majora occupare spatia cogantur: ficuti in omni rarefactionis modo fæpenumero obfervavimus. Reddit itaque Materia Subtilis Principia noftra illuftriora, & per hanc veluti optatam induftriæ metam caufarum & effectuum potiores rationes affequimur. Tunc etenim exiftimamur vaum quodque cognofcere, quando primas rerum novimus caufas, primaque principia procedendo, ufque ad Elementa, uti refert Ariftoteles Natur. Aufcult. lib. 1. cap. 1. Quapropter humana decet ingenia, diligenti & accurato caufarum & effe&uum intuitu, facta quoque ad fe invicem relatione, particularium rerum modos inveftigare; quomodo nimirum exiftant, quamdiu perdurent, item quando inceperint, aut defierint, ut hac ratione caufas a caufis diftin guat, progrediendo etiam ad caufam ufque primam. Sed

Sed quid caufarum & effectuum notiones enarrare mihi lubet? an logomachias hifce loquendi formulis proferre fatagit animus? præftat ergo revocare ac docere Materiam hanc noftram fubtilem, quæ mutuum animi & corporis exiftit vinculum, nec non quotidianum repræfentat commercium, quo quicquid de utriufque modificationis natura fcilicet extenfionis & cogitationis dici poterit.

Etcum multa atque magna de Materia Subtili jam funt differenda, credibile eft, imo extra omnem dubitationis aleam pofitum; quod igneus fit illi vigor & cœleftis origo, imo corporum omnium fubtiliffimum exiftat, ut tanto dexteriore molimine conjun&ionis leges, quæ mentis & corporis prædicantur, fubiret. Namque cum ad indefinitos cogitandi modos ictu fulmineo ocius atque potentius cuncta corporis noftri membra & indefinitas eorum configurationes penetret, permeet,neceffum erat,ut nufquam deficiat illa in corpore fano, omnifque homo ope illius agere & pati automatice quafi cogatur.

Dicimus autem hos primos animorum tam factæ modificationis corporeæ quam cogitativæ impulfus Naturam mortalibus dediffe, utpote hæc non alio nomine intelligitur, quam illo Materiæ fubtilis, quæ primum membrorum neceffitudinem mutuam, & mentis notitiam utroque extenfionis & cogitationis modo comparatam vel determinatam conftituit, confervat & deftruit.

Quare hujus materiæ fubtilis gratia præcedat Phyficus cujus doârina probe imbutus ac illuftratus tanto clarior evadat Medicus.

Hoc enim fundamento jacto, hac radice inventa, fi non poftea univerfos, faltem plurimos ad ipfam pertinentes furculos, quibus homo inftruEtus fit, five quibus ut Microcosmo fuo Macrocosmum referat, rectius colligere licebit.

Et uti in omni Methodo a parva primum rerum cognitione ad determinatam ulteriorem progredimur earum fcientiam, ita & hic cognitio corporis in genere confiderati exiftit, omnium prima.

Quærimus etenim prius quid fit corpus, quam quid fit corpus humanum: ante fic etiam de corpore humano tali, quod fit terna dimenfione in longum, latum & profundum, quam quomodo mens humana actiones in eodem perficiat vel idem fanitate jaut morbis obnoxium curationis ope indigeat.

At cum de corpore in genere fatis in præcedentibus dixerim, nunc hu

C 3...

manj

mani corporis actiones contemplari fert animus, ut juxta regulas fcientiæ Phyficæ jam in prioribus datas Medicinam aufpicemur.

Humani ergo corporis examinaturi caufas, totum protinus iftud in fuas partes, ad Elementa ufque, quæ ipfa funt dicta materia illa prima, five Mundi fubtiliffima,procedendo,diftinguamus.

Proinde ut a magis tritis ordiamur, nonne ante omnia in fingulis cognofcendum partibus quid requiratur ad earum exiftentiæ continuationem, five aliam atque aliam rei extenfæ, de qua nobis hic difcurfus modificationem.

Quamprimum autem innotefcit, quopacto agat illa materia fubtilis in alio exiftente corpore extra noftrum in Univerfo; illico nonnulla re ipfa de corporis noftri exiftendi modo, five agendi & patiendi mutua hujus & illius relatione corporis hauriatur notitia.

Etfi jam fubtilis materia principem obtineat in omnibus corporibus locum, quid ni & peripfam noftrum fingulis momentis corpus obtineat exiftendi modum? Huc mentis acies, huc omnes ingenii nervi funt intendendi, ut advertamus, quemadmodum tota Mundi machina five Macrocofmus nunquam ad aurea, fic dicta fictaque fcecula revertitur, ac retrograditur, fed quotidie mutationum vices fubit, gravefque lapfus & declinationes, ita quoque omnia quæcunque corporis circumferentianoftri continet, nempe Microcofmum, nunquam ad priftinum redire nitorem, fed fenio paulatim contabefcere & non fecus,ac plantas exarefcentes,ac emorientes, & animalia viribus exhausta tandem deficere, atque enervari.

Quapropter omni cura & cogitatione nobis eft enitendum, ne præcipites in exitium ruamus noftrum. Quod fieret fi materiæ jam prædicte modos rationefque affignare nequeamus, quibus eadem cum aëre,cibo,potu aliisque caufis.concurrentibus corpus noftrum diverfimode afficit,compo nit continuo ac deftruit.

Verum idem illud noftrum corpus, particula licet Univerfi nominetur; attamen hoc habet determinati ac certi, quod propter adventum illius extrinfecus factum materiæ fubtilis certis continuo modis alteretur, atque hac concipiendi ratione ipfum emuletur Univerfum, quatenus videlicet eadem hæc materia in Univerfo indefinita, indefinitis etiam mod ficationibus indentidem fefe in Microcofmi noftri machina erigat exeratque Macrocofmum hoc modo repræfentans.

Aft vero mihi propofitum non eft, ad fingulas corporis attendere modificationes, fed folummodo præcipuas, & ufu communi indies nobis occurrentes penicillo primum rudiori, deinde vero, ut præmonui, easdem accuratius delineatas veris fuis depingam coloribus.

Qua

Quare hac de noftra Methodo impræfentiarum plus quam fatis prioribus veftigiis porro infiftentes rudem hanc plurimis, tam Philofophis quam Medius artem magis clare ac diftincte docere conabimur,

Quod ut ex voto fuccedat meo, non ego discissa inchoabo extispicia, nec cadaverum vobis opponem frigidam Sapientiam, fed ut promiffis ftem, hominem Oeconomum & Oeconomice viventem in medium proferam arridet ulteriori labori mentis detectum, & spes fover fortunatis eventibus. Accingam igitur me ad inveftigationem corporis Oeconomi.

Expræcedentibus facile quivis capere poterit, quam male congruat inftituendæ de corpote noftro doctrinæ, fi ad diffectiones anatomicas, oculos folummodo convertam, atque hoc pacto totum, quod hominem concernit negotium, ex ejusdem corporis dilaniatis partibus ac membris haurire, percipere atque deducere velim: præfertim cum conftet, ceflante ex parte circulatione fanguinis,vel ejufdem per venæfectionem in minuta quantitate, partes propter denegatum, tum fpirituum vitalium, cum humorum circulantium appulfum & influxum longe diverfo à priori modo affici. Quis itidem nifi hofpes cum in Phyfica tum Medicina nescit, ablatis corporis functionibus, illico mutari partium particularumque modificationes, ut & earundem in figura & motu variare difpofitiones affectionefque, im primis vero ratione particularum minimarum, quæ partes & particellas irrigare, fovere, alere, fuftentare, movere ac de loco in locum propellere foleant.

Verum quidem effe fatemur ingenue, nec inficias ire poffumus, præliminarem quandam in anatomicis prærequiri cognitionem, ut nempe quis partium omnium fitum, connexum ac motum dignofcere, nec non earundem factas modificationes diftinguere fciat: fed in hoc præcipue verfatur noftra difquifitio, ut ex hujus connexione membrorum, oculo plus quam anatomico, neceffitudinem mutuam, ut & modificationem utroque modo determinatam ratione folummodo intelligibilem dimetiamur; hoc eft ut deinceps nulli dubitemus, quid partes earumque ufus fint, & quopacto mutuus cum humoribus circulantibus, & Spiritibus tam animas libus quam vitalibus, exiftat ftatus Oeconomicus.

t

Cum vel doctiorum nemo ratiocinando hominem Oeconomum & Oeconomice viventem potiori ac difcretivo adftruere poffit argumento, quam illo, quod defumptum fit ex ipfo Activitatis fuæ gremio.

A&tum quippe humanum fi percipias, non modo rei extenfæ modifica tionem veftræ habebis tibi pefpectam, fed & dilucida pro tempore mentis intervalla.

In