12. Schilders-anachronismen. In Notes and Queries van 7 Februarij 1857, bl. 115, worden eenige schilders-anachronismen opgegeven. Daarbij worden ook een aantal schilders van de Hollandsche school genoemd, die in hunne voorstellingen de tijden niet getrouw zijn gebleven. Zij zijn: DE VOS, HEMSKIRK (!), BREUGH (!). Verder leest men: »Een ander Hollandsch schilder teekende ABRAHAM, op het punt van ISAAC dood te schieten met een kavalerie-pistool, terwijl een engel het zundgat bevochtigt door eene zeer menschelijke daad."— Welk schilderstuk en welke schilder wordt hier bedoeld? En is de voorstelling een ernstig stuk of eene, hoezeer dan ook ongepaste caricatuur?

PHILO-INDICUS.

13. Indië en de Schilderkunst. Het heeft mij steeds verwonderd, dat in Nederlands Indië de liefhebberij voor de schilderkunst zoo weinig ontwikkeld is.

Bij geen enkel particulier vindt men een schilderstuk

van eenige waarde. De eenige verzameling van schilderijen is in de vergaderzaal der Indische Regering op het paleis van Weltevreden. Deze verzameling bevat de portretten van al de Gouverneurs-Generaal van Nederl. Indië, met uitzondering van dat van den Heer Mr. ALBERTUS JACOBUS DUYMAER VAN TWIST. Misschien is dit echter nog te verwachten. Voorts vindt men daar de portretten van eenige Stadhouders en hunne gemalinnen, dat van Lord MINTO, die van Z. M. WILLEM I, WILLEM II en WILLEM III, en eenige voorstellingen van zeegevechten. Soms wordt wel de opmerking gemaakt, dat het zonderling is, dat de portretten van Sir THOMAS STAMFORD RAFFLES en van JOHN FENDALL aan de verzameling ontbreken. Deze verzameling bevat vele schoone stukken, die vooral te beter te waarderen zijn, sedert de schilder des Konings, Radin SALEII, ze heeft gerestaureerd. Jammer echter, dat het lokaal, waarin zich de schilderijen bevinden, volstrekt niet daarvoor geschikt is. Het bestaat uit eene zaal en twee kamers. De zaal is lang en van goede evenredige hoogte en breedte, maar het licht valt alleen door de ramen, die vlak over de portretten zijn, zoodat men zeer veel moeite heeft om een gezigtspunt te vinden, vanwaar men de stukken behoorlijk kan onderscheiden. Voorts heeft de zaal volstrekt niets schoons; zij is smakeloos, zelfs gemeen geverfd; er staan stoelen in, die een eenvoudig particulier niet in zijn huis zou dulden, de vensters zijn behangen met wit katoenen gordijnen, afgezet met rood katoenen draperiën, terwijl de portretten hunner Majesteiten half verborgen zijn achter blaauw katoenen gordijnen, afgezet met valsch goud galon!

Ziedaar alles wat men voor de schoone schilderkunst in

Indië over heeft. Het is bedroevend; maar dikwerf heb ik mij afgevraagd, waarom niet jeugdige schilders van talent naar Indië komen, om de onbeschrijfelijke schoone natuur dezer landen, of de eigenaardige toestanden van het volk op het dock weder te geven. Zulke stukken,

met talent volbragt, zouden niet alleen in Indië, maar ook in Europa gretig tegen goede prijzen gekocht worden. Dat men hier geene goede schilderstukken bij particulieren aantreft, is niet toe te schrijven aan minachting van de kunst, maar eenvoudig daaraan, dat zij er niet zijn, met uitzondering van een paar fraaije stukken van Radin SALEH, waarvoor hij ook goede prijzen gemaakt heeft.

Behalve een stuk van den schilder PAYEN, is mij in Nederland geene schilderij bekend, die op Indische toestanden of natuurtooneelen betrekking heeft. Ik stel er echter belang in te weten, welke stukken van dien aard in Nederland te vinden zijn, en eene opgaaf daarvan in dit geacht Tijdschrift zal mij veel genoegen doen.

14.

PHILO-INDICUS.

Historische schilderij te Leeuwarden. In de Geuzen, uitgegeven door BILDERDIJK, 's Hage, 1826, in het 2de deel, de Ophelderingen, bl. 19, staat: dat VAN HAREN bij geval te Leeuwarden in een' winkel boven de toonbank eene schilderij gevonden heeft, waarin 's lands gesteldheid van zaken, sedert het begin van de Beroerten tot in het midden van 1572 verbeeld werd. De schilderij moet van een kunstrijke, poëtische vinding geweest zijn. In een gedeelte van de schilderij moeten zich bevonden hebben aangezigten van Nederlanders en Spanjaarden, luisterende naar het pleidooi, dat VIGLIUS VAN AYTA doet, ter gunste van den Burgemeester VAN STRAALEN, die teregt wordt gesteld. Deze waren waarschijnlijk alle naar het leven genomen of naar familieportretten geschilderd. Bijna alle die

Nederlanders moeten tot de Geuzen behoord hebben. Zou iemand ook kunnen zeggen waar deze schilderij is?

T.

15. — Paulus Merula. Zou iemand mij ook kunnen zeggen, of er van de 5 kinderen van dezen Leidschen Hoogleeraar nog nakomelingen zijn?

T.

16. Lichtgevende eigenschap der Katteharen. Ik meen opgemerkt te hebben, dat de lichtgevende eigenschap der katteharen, eerderaan de phosphorische natuur van het kattengeslacht toe te schrijven is, dan aan eene electrische werking. Daar het algemeen gevoelen deze eigenschap aan electriciteit toeschrijft, wordt aan de physiologen in bedenking gegeven om dit punt chemisch te onderzoeken. S. v. D. N.

17. R. -J. de Nerée. Uiteenloopend zijn de onderwerpen van zijnen mij bekenden letterarbeid. Zoo schreef hij, in 1607, een treurspel: Le Triomphe de la ligue; in 1610, tijdens de Remonstrantsche en Contra-Remonstrantsche kerkgeschillen, een Tractaet ofte Alghemeijnen Inventaris: Waer inne verhandelt ende vertoont worden alle de groote swaricheden die ons uijt de hedendaechsche Schriften ende Disputatien ontstaen, enz., dat hij aan Prins

MAURITS opdroeg; en in 1611 vertolkte hij, in Fransche verzen, de Minnedichten van HOOFT. Wie was R. -J. DE NÉREE?

J. L. A. I.

18.- Hendrik Geldorp. Onder het pseudoniem van GRATIANUS VENERUS, heeft HENDRIK GELDORP in 1558 uitgegeven: D. RUARDUS TAPPART, Enchusani, haereticae pravitatis primi et postremi per Belgium inquisitoris apotheosis; waarvan in 1600 eene vertaling het licht zag, getiteld: De hemelvaart des eersten ende oversten vervolger der Christenen in Nederlant, RUART TAPPER, enz. Mede is van hem bekend: Van de armen toe onderholden.... JOHANNIS LODOVICI VIVES twee boeken. Uit den Latijn deur HENDRIK GELDORPIUM. Thantwerpen bij WILLEM SILVIUS, 1566, in 8°. Met privilegie. Wie was HENDRIK GELDORP?

J. L. A. I.

[Over het geslacht GELDORP is reeds gehandeld, NAV. V. bl. 123; Bijbl. 1855, bl. lxxxiii en lxxxiv. De daar vermelde Predikant HENRICUS GELDORP werd in 1600 geboren en kan derhalve de door J. L. A. I. bedoelde niet zijn.]

19. Eerste typographische voortbrengselen. Kan men met zekerheid bepalen, welk typographisch voortbrengsel onmiddellijk na die door LAURENS COSTER geleverd, in Nederland het licht heeft gezien; en den titel opgeven van het eerste in Nederland met naam van stad, drukker en jaartal gedrukte boek, zoo als de Duitschers met zekerheid kunnen bepalen van het Maintzer Psalterium, hetwelk op den 14den Augustus 1457, door FAUST en SCHÖFFER in folio is uitgegeven?

J. L. A. I.

20. Livius met voorberigt van Erasmus. De uitgave van LIVIUS, gedrukt te Maintz, bij J. SCHÖFFER, 1518, in folio, bevat een voorberigt van ERASMUS, waarin deze de eer van de drukkunst in de stad Maintz te hebben uitgevonden toeschrijft aan FAUST. Men zal mij bijzonder verpligten met na te vorschen, of genoemd voorberigt ook in eenige in Nederland gedrukte uitgave voorkomt, of in het Nederlandsch vertaald is.

J. L. A. I.

21.- Avondmaalgangers te Antwerpen. De Heer GÉNARD zegt in een Notice sur JACQUES JORDAENS (*), dat deze Antwerpsche schilder in 1671 (dat waarschijnlijk het jaar is van. zijnen overgang van de Roomsche tot de Hervormde kerk) voor de eerste maal, op 78jarigen leeftijd, tot het Avondmaal werd toege

(*) Geplaatst in den Messager des Sciences Hist., voor 1852. De schrijver teekent nog in cene noot aan, dat, sedert het jaar 1659, jaarlijks eene lijst werd opgemaakt van de namen van al de Hervormden van Antwerpen.

laten. Het bewijsstuk, dat hij in zijn geheel opgeeft, luidt aldus:

Namen der persoonen die na vertooninge van behoorlicke kerkelicke attestatien of oock wel na voorgaende gesonde belijdenis hares geloofs van de waerde leden des Kerckenraets van den Olijfberch toe gestaen is te verschijnen aen CHRISTI heilige tafel in het ghebruijck van sijn heilich en hoogwaerdich avondtmael, Ao. 1671.

Volgen nu de namen, waaronder men, behalve dien van JORDAENS, de volgende aantreft: VAN BRAKELEN met sijn huisvrouw; -VAN DEN HEUVEL met sijn moeder;—HOOFT;-Mevrouw RAM en haer dienstmaecht; ;- Sinjr. VAN GANGEN; PAULUS VAN PROVIJN, de jonge; FRANCO VROMANS;

SIMON DE ASSIGNY;

BH'.

24. - De schaar. In het werk van Dr. WESTERHOFF, de Kwelder kwestie, zegt Z. Ed. bl. 8, onder de aanteekeningen: "Een mijner vrienden verzekerde mij, dat hij zich herinnerde, vroeger ergens een werk gezien te hebben met platen, op welke verschillende symbolische strafoefeningen werden voorgesteld, en op welke hij ook voorgesteld gevonden had het dragen van eene zeer groote tot aan den grond afhangende schaar, met een draagband om den hals vastgemaakt. Ook had hij in hetzelfde werk een persoon afgebeeld gevonden, welke een afbeeldsel van eene schaar op eene der mouwen gedragen had." Wie kan mij dat werk met afbeeldingen opgeven of aanwijzen? BH'.

25. - Geslacht Uytenbogaert. Bestaat er eene geslachtlijst der familie, waaruit JOHANNES UYTENBOGAERT is gesproten? Of is die geslachtlijst op te geven? C2.

26. Mr. Antonius Buyser en Mr. Johan Bogaert. Wat is er van deze beide mannen bekend, bij wie de bekende JOHANNES UY