191

OVIDII

NASONIS

METAMORPHOSEON

LIBER

X.

NDE per immenfum croceo velatus amida
Aethera digreditur, Ciconúmque Hymenxus

ad oras

Tendit:& Orpheia nequicquam voce vocatur. Affuit ille quidem; fed nec follemnia verba, Nec latos vultus,nec felix attulit omen. Fax quoque, quam tenuit,lacrimofo ftridula fume vfque fuit: nullosque inuenit motibus ignes. Exitus aufpicio grauior: nam nupta per herbas Dum noua Naiadum turba comitata vagatur; Occidit,in talum ferpentis dente recepto. Quam fatis ad fuperas poftquam Rhodopeïns auras Defenit vates; ne nou tentaret & vmbrass Ad Styga Tænaria eft aufus defcendere porta. Pérque leues populos fimulacráque functa fepulcro Perfephonen adiit,inamænáque regna tenentem Vmbrarum dominum: pulfisq. ad carmina neruis, Sic ait: O pofiti fub terra numina mundi, In quem recidimus quidquid mortale creamur; Si licet: & falfi pofitis ambagibus oris vera loqui finitis; non huc,vt opaca viderem Tartara,defcendi; nec vti villofa colubris Terna Medufæi vincirem guttura monftri: Cauffa viæ eft coniux, in quam calcata venenum vipera diffudit; crefcentésque abftulit annos. Poffe pati volui: nec me tentaffe negabo. Vicit amor.fupera Deus hic bene notus in ora eft. An fit & hic,dubito: fed & hîc tame auguror cffe: Famaque fi veteris non eft mentita raping; Vos quoque iunxit Amer. per ego hæc loca plena timeris,

Per

Per Chaos hoc ingens, vaftique filentia regui,
Eurydices oro properata retexite fata.
Omnia debentur vobis: paulúmque morati
Seriùs aut citiùs fedem properamus ad vnam.
Tendimus huc omnes:hæc eft domus vltima:vósq.
Humani generis longifsima regna tenetis.
Hæc quoque cùm iuftos matura peregerit annos,
Juris erit veftri: pro munere pofcimus vfum.
Quòd fi fata negant veniam pro coniuge, certú c
Nolle redire mihi. leto gaudete duorum.

Talia dicentem,neruósque ad verba mouentem,
Exfangues flebant animæ: nec Tantalus vndam
Captauit refugam: Aupuitque Ixionis orbis:
Nec carpfere iecur volucres; vrnisque vacarunt
Belides; inque tuo fedifti Sifyphe faxo.
Tum primùm lacrimis victarum carmine fama eft
Eumenidum maduiffe genas: nec regia coniux
Sukinet oranti,nec qui regít ima,negare:
Eurydicénque vocant. vmbras erat illa recentes
Inter,& incefsit paffu de vulnere tardo.
Hanc fimul & legem Rhodopeïus accipit Orpheus,
Ne fedat retrò fua lumina; donec Auernas
Exierit valles: aut irrita dona futura.
Carpitur accliuis per muta filentia trames
Arduus,obfcurus,caligine denfus opaca.

Nec procul abfuerant tellaris margine fummæ:
Hic,ne deficeret,metuens,auidúsque videndi
Flexit amans oculos: & protinus illa relapfa eft.
Brachiáq. intendens,prendique,& prendere certas,
Nil nifi cedentes infelix arripit auras.

Támq.iterú moriens,non eft de coniuge quidquam
Quefta fuo: quid enim nifi fe quereretur amatam?
Supremúmque vale,quod iam vix auribus ille
Acciperet; dixit: reuocatáque rurfus eâdem eft,
Non aliter Aupuit gemina nece coniugis Orpheus:
Quàm tria qui timidus medio portante catenas
Colla canis vidit: quem non pauor antè reliquit,
Quam natura prior,faxo per corpus oborto:
Quique in fe traxit crimen; voluitque videri
Olenus effe nocens: túque 8 confifa figurâ
Infelix Lethea tua,iunétifsima quondam
Pectora,nunc lapides,quos humida fuftinet Ide,
Orantem,fruftraque iterum tranfire volentem
Portitor arguerat; feptem tamen ille diebus

Squallidus

Squallidus in ripa Cereris fine munere fedit:
Cura dolórque animi,lacrimæque alimenta fuere,
Effe Deos Erebi crudeles queftus, in altam
Se recipit Rhodope pulfume.Aquilonibus Hæmá.
Tertius xquoreis inclufum pifcibus annum
Finierat Titan: omnémque refugerat Orphens
Femineam Venerem: feu quòd malè cefferat illi:
Siue fidem dederat: multas tamen ardor habebat
fungere fe vati: multe doluere repulfx.

Ille etiam Thracum populis fuit auctor,amorem
In teneros transferre mares: citráque iuuentam
Actatis breue ver,& primos carpere fores.

Co

Ollis erat,colémque fuper planifsima campi
Area:quam viridem faciebant graminis herba.
Vmbra loco deerat. qua poftquam parte refedit
Diis genitus vates: & fila fonantia mouit:
Vmbra loco venit: non Chaonis abfuit arbor,
Non nemus Heliadum,non frondibus efculus altis,
Nec tilia molles,nec fagus,& innuba laurus,
Et coryli fragiles,& fraxinus vtilis haftis,
Enodisque abies,curuatáque glandibus ilex,
Et platanus genialis,acérque coloribus impar,
Amnicolaque fimul falices,& aquatica Lotos,
Perpetuoque virens buxus,renuesque myrics,
Et bicolor myrtus,& baccis cærula ficus.
Vos quoque fexipedes heders veniftis, & vnà
Pampinex vites, & amicæ vitibus vimi,
Ornique,& picex,pomóque onerata rubenti
Arbutus,& lentæ vi&oris præmia palma,
Et fuccin&a comas, hirfutaque vertice pinus
Grata Deum matri: fiquidem Cybeleïus Atya
Exuit hac hominem,truncóque induruit illo.

AFfuit huic turbæ metas imitata cupreffus,
Nunc arbor,puer antè Deo dile&us ab illo,
Qui citharam neruis,& neruis temperat arcum.
Namque facer Nymphis Carthæa tenentibus arua
Ingens ceruus erat: latéque patentibus altas
Ipfe fuo capiti præbebat cornibus vmbras:
Cornua fulgebant auro: demiffaque in armos
Pendebant tereti gemmata monilia collo.
Bulla fuper frontem paruis argentea loris
Vinta mouebatur: parilésque ætate nitebant
Auribus è geminis, circum caua tempora,bacca.
Isque metu vacuus,naturalíque pauore

Depofito,

Depofito,celebrare domos,mulcendáque colle
Quamliber ignotis manibus præbere folebat.
Sed tamen ante alios Cxx pulcherrime gentis
Gratus erat Cypariffe tibi: tu pabula ceruum
Ad noua,tu liquidi ducebas fontis ad vndas:
Tu modò texebas varios per cornua fores:
Nunc eques in tergo refidens huc lætus & illue
Mollia purpureis frenabas ora capiftris.
Aeftus erat,mediusque dies: folisque vapore
Concana litorei feruebant brachia Cancri:
Fellus in herbofa pofuit fua corpora terra
Ceruus: & arborea frigus ducebat ab vmbra.
Hunc puer imprudens iaculo Cypariffus acuto
Fixit: & vt fæuo morientem vulnere vidit;
velle mori statuit, que non folatia Phoebus
Dixit! & vt leuiter,pro materiáque doleret,
Admonuit. gemit ille tamen:munúsque fupremum
Hoc petit à fuperis; vt tempore lugeat omni.
Iamque per immenfos egefto fanguine fletus,
In viridem verti coeperunt membra colorem;
Et modò,qui niuea pendebant fronte capilli,
Horrida cæfaries fieri: fumptóque rigore
Sidereum gracili fpe&tare cacumine cælum,
Ingemuit, triftisque Deus, Lugebere nobis,
Lugebisque alios,aderisque dolentibus,inquit.
Ale nemus vates attraxerat: inque ferarum
Concilio,medius turba volucrúmque fedebat,
Vt fatis impulfas tentauit pollice chordas;
Et fenfit varios, quamuis diuerfa fonarent,
Concordare modos; hoc vocem carmine mouit:
Ab Ioue Mufa parens(cedunt Iouis omnia regno)
Carmina noftra moue: Louis eft mihi fæpe poteftas
Dida: prius cecini plearo grauiore gigantes,
Sparlaque Phlegrais vidricia fulmina campis:
Nunc opus eft leuiore lyra; puerosque canamus
Dile&tos fuperis: inconcefsisque puellas
Ignibus attonitas meruiffe libidine poenam.
Rex fuperum Phrygii quondam Ganymedis amore
Arfit: & inuentum eft aliquid,quod iuppiter efle,
Quan quod erat,mallet, nulla tamen alite verti
Diguatur; nifi que poffet fua fulmina ferre.
Nec mora,percuffo mendacibus aëre pennis
Arripit Iliaden, qui nunc quoque pocula mifcet:"
Iquitáque Ioui nectar lasque miniftrat,

TE quoq. Amyelide, pofuiffet in æthere Phoebuss
Triftia fi fpatium ponendi fara dediffent.

Quà licet, æternus tamen es: quotiésque repellie
ver hiemem,pifcique aries fuccedit aquofo;
Tu toties orcris; viridique in cefpite dores,
Te meus ante omnes genitor dilexit: & orbe
In medio pofiti caruerunt præfide Delphi,
Dum Deus Eurotan, immunitámque frequentat
Sparten: nec citharx,nec funt in honore Tagitte
Immemor ipfe fui non retia ferre recufat;
Non tenuiffe canes; non per inga montis iniqui
Ire comes: longáque alit affuetudine flammas.
Iámque ferè medius Titan venientis,& a&tæ
Noctis erat: fpatióque pari diftabat vtrimquet
Corpore vefte leuant,& fucco pinguis oliue
Splendefcunt: latique ineunt certamina difci.
Quem priùs aërias libratum Phoebus in auras
Mifit: & oppofitas difiecit pondere nubes.
Recidit in folidam longo poft tempore terram
Pondus: & exhibuit iunctam cum viribus artem.
Protinus imprudens,actúsque cupidine lufus
Tollere Tænarides orbem properabat: at illum.
Dura repercuffum fubiecit in aëre tellus
In vultus Hyacinthe tuos, expalluit æquè,
Quàm puer,ipfe Deus: collapfosque excipit artus:
Et modò te refouet: modò triftia vulnera ficcat;
Nunc animam admotis fugientem fuftinet herbis.
Nil profunt artes: erat immedicabile vulnus.
vt fi quis violas,riguóque papauera in horto,
Liliáque infringat fuluis hærentia linguis:
Marcida demittant fubitò caput illa grauatum:
Nec fe fufineant:fpe&téntque cacumine terrame
Sic vultus moriens iacet: & defe&a vigore
Ipfa fibi cf oneri ceruix; humeróque recumbit,
Laberis Oebalide prima fraudate iuuenta,
Phoebus ait: videóque tuum mea crimina vulnus:
Tu dolor es,facinusque meum,mea dextera leto
Infcribenda tuo eft: ego fum tibi funeris auctor,
Que mea culpa tamen? nifi fi lufiffe,vocari
Culpa poteft nifi culpa poteft,& amaffe,vocarit
Atque vtinam pro te vitam,tecúmque liceret
Reddere: quòd quoniam fatali lege vetamur;
Semper eris mecum,memorique hærebis in ore,
Te lyra pulfa maņu,te carmina nokra fonabunt;