δῆλα δὴ προικῴων συμβολαίων, εἴτε καὶ ἀγράφως. 1) Εἰς παλαιοτέρους χρόνους, ἐπὶ Ἰουστινιανοῦ φέρ' εἰπεῖν, ὡρίζετο ὅτι πρόσωπον ἀνωτέρας κοινωνικῆς τάξεως καὶ δὴ μέχρι συγκλητικοῦ καὶ ἀλλουστρίου δὲν ἐπετρέπετο νὰ συνάψῃ γάμον ἄνευ τῆς συντάξεως πρότερον συμβολαίων προικὸς καὶ προγαμιαίας δωρεᾶς, οἱ ἔμποροι καὶ ἀξιωματικοὶ μόνον, ἐὰν δὲν ἤθελον ν' ἀκολουθήσωσι τὸν τύπον τοῦτον, ἐδήλουν τὴν περὶ γάμου πρόθεσίν των εἰς τὸν ἔκδικον, ὅστις συνέτασσε σχετικόν πρακτικόν, οἱ δὲ τῆς τρίτης τάξεως, στρατιῶται δῆλα δή, γεωργοὶ καὶ τοιοῦτοι ἠδύναντο ἀκωλύτως ἄνευ συμβολαίων νὰ ὑπανδρεύωνται 2).

Καὶ ταῦτα μὲν παλαιότερον· τὸ ἔθιμον ὅμως τῆς συγγραφῆς γαμηλίων συμβολαίων ἀρχίζει ἀπὸ τοῦ ΙΑ ́ αἰῶνος νὰ γενικεύεται, οὕτως ὥστε ἔκτοτε σπάνια εἶναι τὰ παραδείγματα γάμων, ἐν οἷς δὲν γίνεται μνεία συντάξεως. προικοσυμφώνου ὑπὸ συμβολαιογράφου οἴκοι πολλάκις καλουμένου *).

Τὸ περὶ προικῴων συμβολαίων ζήτημα καθιστῷ ἐπίκαιρον ἐνταῦθα τὴν περὶ προικῶν κατὰ τοὺς Βυζαντινούς χρόνους συζήτησιν. Ἐκ τῶν κατ ̓ ἐπανάληψιν ψόγων ἐκείνων, οἵτινες, οὐδόλως περὶ τῶν πνευματικῶν καὶ ἠθικῶν χαρισμάτων τῆς κόρης φροντίζοντες, ἔσπευδον νὰ λάβωσι κυρίως. εὐπόρους γυναῖκας, συνάγεται ἀσφαλὲς τὸ συμπέρασμα ὅτι τότε πολλοὶ ἦσαν οἱ προικοθῆραι, δυστυχῶς δ ̓ ἔτι πλείονες οἱ πρόθυμοι να παράσχωσι τὴν ζητουμένην προῖκα, ἣν μάλιστα καὶ ηὔξανον, ἀναλόγως τῆς κοινωνικῆς. θέσεως καὶ τοῦ ἀξιώματος τοῦ γαμβροῦ. 4) Τὸ οὕτω γενικῶς λεγόμενον πιστοποιοῦσιν, ἐννοεῖται, πλεῖσται μαρτυρίαι καὶ ἄλλων συγγραφέων καὶ μάλιστα πατέρων τῆς ἐκκλησίας, οἵτινες ἐπανειλημμένως εἰς τὸ ζήτημα ἐπανέρχονται ἐν ταῖς ἠθικαῖς διδασκαλίαις των. 5) Συγγραφεὺς τοῦ ΙΒ ́ αἰῶνος,

1) Ο γάμος καὶ χωρὶς προικῴων συμβολαίων συνίσταται, Epanagoga aucta τίτλ. 14,16 (Jus Graecor. 4. 222). Συνίστανται γάμοι εἴτε ἐγγράφως εἴτε ἀγράφως μεταξὺ ἀνδρὸς καὶ γυναικός, Migne, PG. 113.493. Κατὰ τοὺς ἐσχάτους Ρωμαϊκούς χρόνους συνηθεστάτη ἦτο ἡ σύνταξις γαμηλίου συμβολαίου tabulae nuptiales Ioh. Marquardt, Das Privatleben der Römer σ. 40.

* Zhishman, Das Eherecht σ. 255. Ορα καὶ ̓Αρμενοπούλου, Εξάβιβλ. 4.4.15. *) Χρυσοστόμου, Περὶ γυναικῶν καὶ κάλλους, Migne, PG. 63.666. Θ. Προδρόμου, Αμάραντος ἡ γέροντος ἔρωτος (Notices et Extraits des manuscrits 8.2.119.120) Κωνστ. Πορφυρογεννήτου, Εκλογὴ τῶν νόμων Migne, FG. 113, 193 Διήγησις ἐξαίρετος Βελθάνδρου τοῦ Ρωμαίου στίχ 1022 (Legrand).

4) Μαρτύριον τοῦ ἁγίου Παφνουτίου, H. Delehaye, Les martyrs d'Egypte σ. 192. * Χρυσοστόμου, Δεύτερος παραινετικός λόγος εἰς Θεόδωρον ἐκπεσόντα, Migne PG 47 314. Τοῦ αὐτοῦ, Εἰς ἐπιστολὴν πρὸς Κολοσσαεῖς ὁμιλία ΙΒ ́ καὶ εἰς ἐπιστολὴν πρὸς ̓Εφεσίους ὁμιλία Κ ́ Migne, PG. 62. 138. 389 ὁμοίως τοῦ αὐτοῦ Λόγος εἰς τὰς Καλάνδας Migne, PG. 48.960 καὶ ἐγκώμιον εἰς Μάξιμον, Migne, PG 51.230.232. Μετ

̓Αλέξιος ὁ Κομνηνός, ἐν τῷ παραινετικῷ ποιήματί του 1) καταλλήλως ἔψεξ τὸ ἔθιμον, εἰπὼν περὶ τῆς νύμφης

εἰ δ' ἔχει τέχνην, ἄπεχε, ἂν ἔχῃ καὶ λογάριν·

διαβαίνει τὸ λογάριον καὶ σὺ τὸ πάθος ἔχεις

ἔνθα βλέπομεν καὶ τὴν παλαιοτάτην μνείαν τῆς σημερινῆς παροιμίας, ἥτι ἀσφαλῶς θὰ ἦτο και μεσαιωνική

ποῦ πάρῃ χίλια πέρπυρα καὶ κακοειδὴ γυναῖκα,

τὰ πέρπυρα πηγαίνουνε κι' ἡ κακοειδὴ ἀπομένει.

Τὸν ὄγκον μόνον τῆς παρούσης διατριβῆς θὰ ηὔξανεν ἡ μνεία τῶν περ προικὸς χωρίων τῶν διαφόρων συγγραφέων, τὰ ὁποῖα ἀρκούμεθα μόνο νὰ σημειώσωμεν ὅτι εἶναι πολλὰ εἰς διαφόρους αἰῶνας ἀναγόμενα 2).

Αναγκαίας λοιπὸν οὔσης τῆς προικὸς ἢ τοῦ προικίου, ὡς ἐπ ̓ ἴσης ἔλει γον, *) ἐφρόντιζον οἱ γονεῖς ἐγκαίρως νὰ προετοιμάζωσι ταύτην καὶ ἀπό θετον νὰ ἔχωσι κατὰ τὸν προσήκοντα χρόνον, 4) ἵνα δι ̓ αὐτῆς προικίσωσιν 5) ἢ ἐκπροικίσωσιν 6) ἢ ἐξωπροικίσωσι ἢ τὰ τέκνα των.

γάλου Βασιλείου, Περὶ παρθενίας, Migne, PG. 30.717. Ιωάννου Δαμασκηνοῦ, Sacra parallela, Migne, PG. 96.192.

1) Στίχ. 532 (παρά Wagner, Carmina Graeca medii aevi).

*) Περὶ προικῶν κατὰ τοὺς μεταγενεστέρους αἰῶνας δρα Κ.Π. 21.49 ἐξ Σ Λάμπρου, Ν. Ελληνομ. 1.193-95 Μ. Γεδεών, Κανονικαὶ διατάξεις 1.70 εξ. 257 ἑξ. καὶ 2. 446-452.

3) Ἡ λ. προίξ, νῦν κοινῶς προῖκα, εἶναι πολυμνημόνευτος παρὰ τοῖς Βυζαντινοῖς συγγραφεῦσιν, ὁμοίως δὲ καὶ τὸ προικίον, οὕτως ἤδη ἐπὶ τῆς ἐποχῆς τοῦ Αὐγούστου λεγόμενον (BGU 1052.10.31 110118) εἶναι εὐχρηστότατον ἐν τοῖς γαμηλίοις συμβολαίοις Trinchera, Syll. 216 161,245 186. 487.327 καὶ πολλαχοῦ ἀλλαχοῦ) ἀλλὰ καὶ ἐν ἄλλοις κειμένοις J Schmitt Τά χρονικά του Μορέως στίχ. 2603. 3127, ἐν ταῖς ̓Ασί ζαις τῆς Κύπρου Α ́. 162 (Κ Σάθα, Μεσ. βιβλ. 6. 122) ἐν τῷ Χρονικῷ τοῦ Λ. Μα χαιρᾷ (Κ. Σάθα, Μεσ. βιβλ. 2.227). Η προῖκα φαίνεται ὅτι μετὰ τοὺς χρόνους τῶν Κομνηνῶν ἐλέγετο καὶ τράχωμα λέξις μέχρις ἐσχάτων διατηρηθεῖσα (Ι. Σβορώνου, Βυ· ζαντινὰ νομισματικά ζητήματα Διεθν. Εφημ. Νομισμ. Αρχαιολ. 2. 357). Οτι δὲ κατὰ τόπους δὲν ἦτο καὶ τὸ φερνὴ ἀνήκουστον, δεικνύει τὸ ὅτι μέχρις ἐσχάτων οἱ κάτοικοι τῶν Σαράντα Εκκλησιῶν τῆς Θράκης οὕτως ἐκάλουν τὴν προῖκα..

4) Μαρτύριον τοῦ ἁγίου Παφνουτίου τοῦ ἀναχωρητοῦ Anal. Boll. 40. 336 Tafel, Eustathii Opusc. 302.4.

5) Giannino Ferrari, Formuli notarili inediti dell' età Bizantina o 76. * Εκπεπροικίσθαι παῖδα κεῖται ἐν ταῖς ἐπιστολαῖς τοῦ Φαλάριδος 140 σ. 144. ἐγγαμίζειν...ὡς ἄν τις εἴποι ἐκπροικίζειν εἶπε καὶ ὁ Θεσσαλονίκης Ευστάθιος, 758.56. Ο πλείων μὲν πατρικός βίος, μᾶλλον σχεδὸν εἰπεῖν ἅπας ἐξεπροικίσθη ταῖς φιλτάταις μοι ἀδελφοῖς φέρεται ἐν ἐγγράφῳ τοῦ 1405 (Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς 3.338). Κυρίως ἐξώπροικα παλαιότερον ἦτο ἡ προγαμιαία δωρεά. Βασιλικά βιβλ. 24 τίτλ. 4β πβ. καὶ τὸ ἐπ' ὀνόματι τοῦ Ζωναρᾶ λεξικὸν ἐν λ. ἕδνα· τὰ πρὸ τοῦ γάμου διδόμενα τοῖς νύμφαις δῶρα, ἅτινα καὶ ἐξώπροικα λέγομεν Νῦν πολλαχοῦ ξώπροικο ἢ ξεπρούκι λέγεται ἡ προίξ. 7) Hesseling-Pernot, Poèmes Prodromiques 1.64.

Εἴπομεν ὅτι οἱ γονεῖς ἐξοικονόμουν τὴν προῖκα τῶν τέκνων των δὲν ἔλειπον ἐν τούτοις καὶ παραδείγματα φιλελεημόνων, οἵτινες, βλέποντες τὴν κατατρύχουσαν μίαν οἰκογένειαν πενίαν, αὐτοὶ ἀνελάμβανον νὰ προικίσωσι τὴν θυγατέρα της ') ἢ καὶ μονῶν ἀκόμη καὶ ἐκκλησιῶν, αἵτινες ἐκ τοῦ ταμείου των προθύμως ἀπόρους παρθένους ἐξεπροίκιζον.

Ὅτι δὲ παρ ̓ ὅλην τὴν ἐπιθυμίαν τῆς προικός πολλαὶ νέαι ὑπανδρεύοντο ἄπροικοι καὶ εὐκόλως νοεῖται καὶ πολλαχῶς μαρτυρεῖται ὑπὸ τῶν συγ γραφέων, οἵτινες δὲν ἀπαξιοῦσι καὶ περὶ ἄλλου τινὸς νὰ κάμωσι μνείαν, περὶ ἐξαπατήσεως δῆλα δὴ τῶν νυμφίων, εἰς οὕς ὑπισχνοῦντο οἱ γονεῖς ἢ συγγενεῖς τῆς νύμφης προῖκα, ἣν ὄντως ἠδυνάτουν νὰ προσφέρωσιν.

Εἴπομεν ἀνωτέρω περὶ τῆς συγγραφῆς τῶν τῆς προικός γραμματείων. Ταῦτα προικοσύμφωνα, *) προικοσυμβόλαια 3) ἢ ἄκτα νυμφαγωγίας 4) καλούμενα, συνέγραφε νοτάριος 5) ἐνώπιον τριῶν τουλάχιστον ἀξιοπίστων μαρτύρων, ἀρχόμενος τῆς συγγραφῆς διὰ τοῦ σημείου τοῦ σταυροῦ 6) καὶ ἐπικαλούμενος πολλάκις τὸ ὄνομα καὶ τὴν βοήθειαν τῆς Παναγίας, τοῦ Ἰηησοῦ, τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Προδρόμου ἢ ἄλλων ἁγίων. Τὰ προικοσύμφωνα ταῦτα, τὰ ὁποῖα ἐν πολλοῖς, ὡς πρὸς τὸν τύπον, ἦσαν συνέχεια τῶν ἀρχαίων γαμηλίων συμφώνων, *) γνωρίζομεν τίνα ἀκριβῶς τύπον εἶχον ἐκ τῶν ἐν παπύροις καὶ μάλιστα τῶν ἀπὸ τοῦ ΙΑ ́ μ.Χ. αἰῶνος ἐν μεμβρά ναις διασωθέντων ).

Ἐκ τῶν συμβολαίων τούτων φαίνεται σαφῶς τί ἐδίδετο ὡς προὶξ

1) Βίος καὶ πολιτεία τοῦ ἁγίου ἐνδόξου Εὐδοκίμου, Izwestia 13.209, Νικήτα Χωνιάτου. Χρονική Διήγ. 585.22 Β, G. Mercati, Gli aneddoti d'un codice Bolognese BZ. 6. 142.

* Σπ Ζαμπελίου, Ιταλοελληνικά σ. 119.

* Trinchera, Syll. 246. 187, 355. 261, Σπ. Ζαμπελίου, Ιταλοελληνικά σ. 117. 118.119.

*) Ορα Κ. Σάθα, Μεσ. βιβλ. 6.608.

5) Διήγησις ἐξαίρετος Βελάνδρου τοῦ Ρωμαίου στίχ. 1021 (Legrand).

* Εκλογ. τίτλ. 2. 2 (Zachariae v. Lingenthal, Jus Graecor. 4. 8, Συμεὼν Θεσσαλονίκης, Περὶ τοῦ τιμίου, νομιμου γάμου, Migne, PG. 155. 505.

*) Προικοσύμφωνον τῆς Γ ́. π. Χ. ἑκατ. ἐκ Μυκόνου ὅρα ἐν Hermes 8. 191 έξ., ἕτερον τοῦ Β ́. π.Χ. αἰῶνος ἐξέδωκεν ὁ J. Nicole, Les papyrus de Cenève 21. Τρίτον τοῦ 127 μ. Χ. ὅρα ἐν P.Ox. 496· ἄλλα τῶν ἐτῶν 136 και 190 μ. Χ. ἐν GPR. 24 xai 27.

*) Ορα τὰ ἀνωτέρω σημειωθέντα καὶ πρόσθες ἐκ τῶν ἐν παπύροις μὲν τὸ ἐν CPR. 30 καὶ τὸ παρά J. Maspero Papyrus Grecs d'époque byzantine 67006, ἐκ τῶν ἐν ἐγγάφοις δὲ τάδε· Trinehera, Syll. 79.63,223.170, 246.187,324.240, 355.261, 366.267, 377.275, 486.327, 493.330, 531.16 καὶ ἀλλαχοῦ, ἔτι δὲ Cusa, I diplomi Greci ed Arabi di Sicilia σ. 636.637, Σπ. Ζαμπελίου, Ιταλοελληνικά σ. 117. 118. 130. 132.139.

εἰς ἕνα μεσαιωνικόν γαμβρόν· οὐχὶ μόνον δῆλα δὴ χρυσᾶ νομίσματα με τρητά, ἀλλὰ καὶ φορέματα πολύτιμα, ὑφαντά, ἅτινα ἡ νύμφη ὕφαινεν, ἐφ ̓ ὅσον ἦτο παρθένος, ὑπὸ τὴν ἐπίβλεψιν τῆς μητρός, 1) κοσμήματα, ἀκίνητα, οἰκιακὰ ἔπιπλα καὶ σκεύη, 2) ζῷα διάφορα (ὄνοι, βόες, ἵπποι) καὶ πολιτικοὶ δ ̓ ἄρτοι ἀκόμη, *) προσέτι δὲ δοῦλοι ἢ δουλίδες, πάντα ταῦτα δ ̓ ἐννοεῖται, ἀναλόγως τῆς κοινωνικῆς θέσεως καὶ τοῦ πλούτου τῶν πενθερῶν 4).

Ἐκ τῶν συμβολαίων φαίνεται ὅτι οὐχὶ μόνον οἱ γονεῖς τῆς νύμφης τὴν ἐπροικοδότουν, ἀλλὰ καὶ οἱ τοῦ γαμβροῦ τὸν υἱόν των. Περὶ τούτου ἔχομεν καὶ ἄλλας ἄλλοθεν ἐνδείξεις 5) καὶ μαρτυρίαν σαφεστάτην λέγουσαν τὰ ἑξῆς· «Επεὶ δὲ καὶ νόμοι παρηκολούθησαν ἄνωθεν ἐν ταῖς τοιαύταις ἐπιγαμίαις, μᾶλλον δὲ ἐπὶ πάσαις ταῖς γαμηλίοις ἐνώσεσιν ἀντιδιδόναι ἀλλήλοις τοὺς κατὰ κῆδος συναπτομένους, ἅπερ ἂν ἑκάτεροι συμφωνήσαιεν> *).

Ωριζε δ' ὁ γαμβρὸς ἰδιαιτέρως κατὰ τὴν σύναψιν τῶν συμβολαίων καὶ πρὸ γάμου δωρεὰν πρὸς τὴν νύμφην, χρήματα ἢ καὶ κτήματα, τὰ ὁποῖα ἐδικαιοῦτο αὕτη νὰ κατέχῃ πρὸς ἰδίαν ἐξασφάλισιν καὶ ἐξοικονόμησιν τῶν τοῦ βίου, μετὰ τὸν θάνατον τοῦ συζύγου, 7) Ἡ δωρεά αὕτη, ἥτις ὤφειλε νὰ εἶναι ἀνάλογος πρὸς τὴν προῖκα, νὰ μὴ ὑπερβαίνῃ δὲ ὡρισμένην ἀξίαν, *) ἐχαρακτηρίζετο βραδύτερον διὰ τῶν λέξεων θεώρετρον ) καὶ ὑπόβολον, αἵτινες, διάφορα ἀρχήθεν πράγματα σημαίνουσαι, 10) κατήντησαν νὰ ἐναλλάσσωνται

1) Λόγγου Σοφιστοῦ, Γῶν κατὰ Δάφνιν και Χλόην λόγοι Δ ́, Γ ́. 4. 5.

3) Hesseling – Pernot, Poèmes Prodromiques 1 64.

3) Βασιλικά, βιβλ. 29. τίτλ 1.118.

4) Ὅρα περὶ τῶν ἀνωτέρω και Βασιλικά βιβλ. 15 τίτλ. 2.12, βιβλ. 18 τίτλ. 5.12, βιβλ. 26 τίτλ. 5.88, βιβλ 29 τίτλ. 1.8 καὶ βιβλ 48 τιτλ. 11 20. Νόμιμον κατὰ στοιχεῖον Zachariae v. Lingenthal, Jus Graecor. 2.55, Αρμενοπούλου, Εξάβιβ. 6.13.4, Trinchera, Syll. 130.99. 333. 246, Hesseling, Διγενής Ακρίτας στιχ. 2254 ἐν Λαογρ 3 σ. 683), Μαρτύριον τῆς ἁγίας Μαρτυρος Εὐγενίας. Migne, PG. 116. 629, Μιχ. Ψελλού, Δικαστικὴ ἀπόφασις ἐν Κ. Σάθα, Μεσ. βιβλ. 5 205.

5) ̔́Ορα προχείρως Trinchera, Syll. 79 63. Καὶ ἐν τῷ ποιήματι ἐπ ἴσης Βελθάνδρῳ καὶ Χρυσαντζα καλεῖ ἡ πριγκιπισσα νοτάριον και σημειοῖ τι διδει ὡς προῖκα εἰς τὴν δούλην της Φαιδροκάζαν, ἔπειτα ὅμως πέμπει πρὸς τὸν βασιλέα, διὰ νὰ ἴδῃ τὸ τί δίδει τὸν Βέλθανδρον εἰς ὄνομα προικός του στίχ 993.995.1021 (Legrand Bibl gr. vulg. 1). * Bezobrazov, Χρυσόβουλλον τοῦ βασιλέως Μιχαὴλ Δούκα, Βυζαντ. Χρονικ. 6.141. Περὶ τῶν φιλοτιμιῶν τοῦ γάμου ὅρα καὶ Δ μενοπούλου, Εξαβιβλ 4.9 (7)

1) J. Maspero, Papyrus Grecs d'époque Byzantine 2. 67151. στιχ. 169. δ) Πείρα 18 (Ζachariae v. Lingenthal, Jus Graecor. 1 100).

9) «Τὴν προ γαμου δωρεάν, ἤτοι τὸ θεώρετρον» Σπ. Ζαμπελίου, Ιταλοελληνικα σ. 118 Trinchera, Syll. 246. 187,356. 261.

10) Το θεώρετρον σαφώς διακρίνεται τοῦ ὑποβόλου, Trinchera, Syll. 324. 240,401. 289, 356. 261 Κατὰ τὸν Φώτιον, Νομοκ. τίτλ. 13 κεφ. 4 (Ράλλη - Ποτλή, Σύνταγμα 1. 298) Τὸ παλαιὸν... εἴ τι ἡ γυνὴ ἐδίδου χάριν προικός, τοσοῦτον καὶ ὁ ἀνὴρ ὑποβάλ λειν ποσόν εἰς τὴν κοινὴν περιουσίαν ἠναγκάζετο, ὅθεν καὶ ὠνομάσθη.... καὶ σήμερον

ἐν τοῖς ἐγγράφοις πρὸς δήλωσιν τῆς προγαμιαίας δωρεᾶ:, 1) ἔτι δὲ καὶ και νίσκιν. 3) Συνέβαινον δὲ καὶ ἀπάται κατὰ τὸν ὁρισμὸν τῆς προγαμιαίας δωρεᾶς, διότι ἡ νύμφη ἢ οἱ συγγενεῖς αὐτῆς, κεντοῦντες τὴν φιλοτιμίαν τοῦ γαμβροῦ, ἵνα οὗτος ὁρίσῃ σημαντικὸν θεώμετρον καὶ ὑπόβολον, ἔδιδον ὑποσχέσεις μεγάλης προικός, ἥτις οὐδέποτε κατόπιν πραγματικῶς ἐδίδετο 3).

Κωνσταντῖνος ὁ Μανασσῆς καὶ Θεόδωρος ὁ Πρόδρομος, συγγραφεῖς τοῦ ΙΒ ́ αἰῶνος, ἀναφέρουσιν ἐπὶ τῶν χρόνων των ἑορτὴν τῶν παστο πηγίων 4) ἢ πασταδοπηγίων, παστάδας δὲ πηγνυμένας καὶ γάμους τελουμένους μνημονεύει πάλιν ὁ πρῶτος τῶν συγγραφέων τούτων 5).

Εἰς τὰ προεόρτια ὄντως τοῦ γάμου ) ἀνῆκε κατὰ τοὺς Βυζαντινούς χρόνους καὶ ὁ στολισμὸς τοῦ νυμφικοῦ θαλάμου, ὅστις ἐπανειλημμένως καλεῖται παστός, 7) ὄνομα, ὅπερ ἀσφαλῶς ἦτο δημῶδες, ἀφ ̓ οὗ οὕτω καὶ νῦν πολλαχοῦ καλεῖται, καὶ ὅστις ἀναμφιβόλως καὶ νυμφεῖος θὰ ἐκαλεῖτο 8). τοιοῦτον ὑπόβολον ὁ ἀνήρ οὐ δίδωσιν, ἀλλ ̓ ἀπό συμφώνου δίδωσί τι μέρος ὅσον ἂν συμφωνήσῃ ἐκ προτελευτῆς τῇ γυναικί. Ορα καὶ ̓Αρμενοπούλου, Εξάβιβλ 4.13 1 και De Gasparis. Theoretro ed ipobolo v Studi e documenti di storia e diritto 7 (1886) σ. 250-51 ̓́Επιθι καὶ Α Κοραή, ̓́Ατακτα 4.628 Κατὰ τὰς 'Ασίζας (Κ. Σάθα, Μεσ βιβλ. 6.528) «θεώρετρα τὰ διδα μενα πρὸ τῆς ὁρμασίας, ὑπόβολα τὰ ποιεῖ ὁ γαμβρός μετὰ τὸ ὁρμαστεῖν. Καὶ νῦν θέρωτα ἐν Οἰνόῃ καὶ Σινώπῃ τοῦ Πόντου λέγεται ἡ εἰς χρήματα προγαμιαία δωρεά, θώρετρα δ ̓ ἐν Σωζοπόλει τὰ δῶρα, τὰ ὁποῖα στέλλει ὁ γαμβρὸς πρὸς τοὺς γονεῖς καὶ ἀδελφοὺς τῆς νύμφης τὴν παραμονὴν τοῦ γάμου. Εννοεῖται δ ̓ ὅτι κυρίως καὶ ἀρχικῶς θεώρητρα ἦσαν τὰ ὑπὸ τοῦ νυμφίου τῇ νύμφη διδόμενα δῶρα, ὅταν, ἀποκαλύπτων αὐτήν, τὴν ἔβλεπε διὰ πρώτην φοράν. Νῦν ἡ προγαμιαία δωρεὰ ἐν Καλαβρύτοις καλεῖται πρόγαμο, εὐγενίκι ἐν Καρπάθῳ καὶ εὐκεννίκιν ἐν Κύπρῳ, νυφίκιον ἐν Καρπάθῳ, κοριτσιάτικο ἐν Σκιάθῳ καὶ ἄφερτα (offerta) ἐν Καλαμιτσίῳ τῆς ̓Αν. Θράκης.

1) Ἐν τοῖς ἐγγραφοις τῆς κάτω Ιταλίας τὸ θεώρετρον καὶ ὑπόβολον ἐναλλάσσονται. *) Ασιζ. Κύπρου (Κ. Σάθα, Μεσ. Βιβλ. 6. 579 583).

*) 'Ασίζαι, Ενθ ̓ ἀν. σ. 529.

*) Κ. Μανασσή, Μονῳδία ἐπὶ τῇ σεβαστῇ κυρᾷ Θεοδώρᾳ τῇ Κοντοστεφανίνῃ, Βυζαντ. Χρονικ. 7.630, Σ. Παπαδημητρίου, Θεόδωρος Πρόδρομος σ. 385. Παλλαδίου ἐπισκόπου ̔Ελενουπόλεως, Ἡ πρὸς Λαῦσον ἱστορία, Migne, PG. 34.1025, Βασιλείου τοῦ Μεγάλου, Περὶ τῆς ἐν παρθενιᾳ ἀληθοῦς ἀφθορίας, Migne, PG. 30 725.

*) Κ. Μανασσή, Εκ τῶν κατ ̓ ̓Αρίστανδρον και Καλλιθέαν ἐννέα λόγων Ε ́ 40. *) Θ Προδρόμου, Επιθαλάμιος τοῖς τοῦ εὐτυχεστάτου Καίσαρος υἱοῖς, Migne, PG. 133.1398.

1) Βας καὶ πολιτεία τοῦ ὁσίου πατρὸς ἡμῶν Μακαρίου Vassiliev, Analecta Graecobyzantina σ. 155. Τὸν νυμφικὸν θάλαμον δηλοῖ ὁ παστὸς καὶ παρὰ Προκο πίῳ, Περὶ κτισμάτων 17 31.33 (Haury).

Η λέξις

*) Παστός καλεῖται ὁ γαμήλιος θάλαμος ἐν Ρόδῳ, Κρήτῃ καὶ Καλλιπόλει. ὅμως θὰ ἦτο κοινοτέρα, ὡς δεικνύει ἡ ἀρκούντως διαδεδομένη παρο μια «ό,τι πάρῃ ἡ νύφη ἐς τὸν παστο καὶ τὸ παιδι ἐς τὸ λουτρό» ( Ανασελίτσα, Κρήτη, Κύζικος κ. ἀλλαχοῦ) ἥτις ἰσοδυναμεῖ τῇ κοινῇ φρ. «ὅ,τι πῆρες, πήρες». Εν Λέρῳ παστὸς λέγεται ή τράπεζα παρὰ τὴν ὁποίαν στήνουσι τοὺς μελλοντας να στεφθῶσιν. Οἰκονόμου,