Neostijlen in de negentiende eeuw: zorg geboden? : handelingen van het tweede Vlaams-Nederlands restauratiesymposim, Enschede 3-4 september 1999

De negentiende eeuw was de eeuw van de neostijlen, de historiserende of eclectische gebouwen die op het eerste gezicht een aberratie lijken: Disney-achtige sprookjeskastelen, landhuizen als afschrikwekkende burchten, stadswoningen met trapgevels en fabrieken als romaanse kloosters. Geprezen in de negentiende eeuw werden ze in de twintigste eeuw verketterd en bestempeld als producten van een 'lelijke tijd'. Ze vielen buiten het gezichtsveld van de monumentenzorg. Dat negatieve beeld stoelt echter op een misvatting. Deze publicatie wil de eigenheid van de negentiende eeuw en van haar architectuur onder de aandacht brengen. De 'lelijke tijd' blijkt immers verrassend creatief en modern, met een enorme waaier aan mogelijkheden. Gedreven door een merkwaardig geloof in de vooruitgang kon de negentiende-eeuwse mens heden en verleden, tijd en ruimte met elkaar verbinden. Zo woonde en werkte hij bij voorkeur in gebouwen, interieurs, meubilair en met trots gekoesterde verzamelingen die teruggrepen naar het verleden. Voor een juiste kijk op de neostijlen is het nodig zich te ontdoen van kritische reflecties die ontleend zijn aan het twintigste-eeuwse rationalisme en modernisme. Gebouwen en interieurs in neostijlen waren meer dan een onpersoonlijk, romantisch opgebouwd decorum, hadden niets of weinig te maken met oubolligheid of ziekelijke weemoed. In feite ging het om een vorm van welberedeneerde en geïntegreerde moderniteit, een pittoresk samengaan van traditie en moderniteit. Zowel de algemene artikels als de casestudy's in dit boek maken dat voor Nederland en Vlaanderen duidelijk. Tegelijkertijd worden voorbeelden aangereikt van een andere, zorgzame aanpak van het negentiende-eeuwse culturele erfgoed.