pro cauffa niteretur. Cuius et magnitudo et utilitas vila eft poftulare, ne tantum oneris fingulis 9 actionibus fubiremus. Verebamur, ne nos dies, ne vox, ne latera deficerent, fi tot crimina, tot reos uno velut fafce complecteremur: deinde, ne indicum intentio multis nominibus multisque cauffis nou laffaretur modo, verum etiam confunderetur: mox, ne gratia fingulorum collata atque permifta, pro fingulis quoque vires omnium acciperet: poftremo, ne potentiflimi, viliflimo quoque quafi piaculari dato, alienis poenis ela10 berentur. Etenim tum maxime favor et ambitio do aiuatur, quum fub aliqua fpecie feveritatis 11 delitefcere poteft. Erat in confilio Sertorianum illud exemplum, qui robuftiflimum et infirmiflimum militem iuffit caudam equi reliqua nofti. Nam nos quoque tam numerofum agmen reorum ita demum videbamus poffe fuperari, fi per fin12 gulos carperetur. Placuit in primis ipfum Clafli

-

Sertorianum illud) Quod narfant Valer. Max. 7, 3, 6. Frontin. I, 10, 1. et Plutarchus in Sertorio p. 1051. fq. H. Steph. fimile illi, quod de Sciluro Scytha, fagittarum fafciculum rumpendum praebente octoginta filiis, narrat idem Plutarchus de garrulit. p. 907. G.

exemplum, qui etc.) Rom. exemplum, quod robuftiffimum et firmiffimum militem iuffit equi caudam. H.

Quod imperitus gloffator invexit. Qui referendum ad nomen Sertorius, latens illud in Sertorianum. Vid. fupra ad 1, 10,

10. S.

caudam equi) fupple vellere. Vid. Horat. Epift. 2, 1, 45. fq.

S.

reliqua nofti) Tullianum hoc. Epift. 7, 28 ad Curium: quod tù, cui licebat, pedibus es confecutus, ut ibi effes, ubi nec Pelopidarum-nofti cetera. S.

cum oftendere nocentem: hic aptiffimus ad focios. eius et miniftros, transitus erat, quia focii miniftrique probari, nifi illo nocente, non poterant. Ex quibus duos ftatim Claffico iunximus: Baebium Probum, et Fabium Hifpanum: utrumque gratia, Hifpanum etiam facundia, validum. Et circa Claflicum quidem brevis et expeditus la- 13 bor. Sua manu reliquerat fcriptum, quid quid ex quaque re, quid ex quaque caufla accepiffet. Miferat etiam epiftolas Romam ad amiculam quandam, iactantes et gloriofas, his quidem verbis: Io io, liber ad te venio: iam Jeftertium quadragies redegi, parte vendita Baeticorum. Circa Hifpanum et 14 Probum multum fudoris. Horum antequam crimina ingrederer, necellarium credidi elaborare, ut conftaret, ministerium crimen effe: quod nifi effeciffem, fruftra miniftros probaffem. Neque 15 enim ita defendebantur, ut negarent, fed ut necellitati veniam precarentur: elle enim fe provinciales, et ad omne proconfulum imperium metu cogi. Solet dicere Claudius Reftitutus, qui mihi 16 refpondit, vir exercitatus et vigilans, et quamlibet fubitis paratus, nunquam fibi tantum caliginis, tantum perturbationis offufum, quam quum ea

14 Circa Hifpanum et Probum) Rom. Contra Hifpanum et Probum. H.

12 probari, nifi illo nocente) io triumphum quafi e provincia Exaudiendum nocenies ex eo, reportantis vox eft. G, quod fequitur. Non poterat oftendi, nocentes effe miniftros, nifi, ipfum Claflicum nocentem effe, antea probatum effet. Plura id genus hic dedit Cortius. G.

Sic et infra: fruftra miniftros probaffem, fcil. criminofos efle, ex anteced. minifterium crimen effe. E.

Non opus, opinor, his ambagibus. Probare hic et infra 14. videtur efle Graecorum ἐλέγχειν. S.

Ex quibus duos ftatim) Rom. Ex quibus duo ftatim. H.

13 Io io, liber ad te venio) Aere alieno, quod ex praeda provincialium facile disfolvam. Io

Gloffema. Pallim hae praepofitiones a librariis confunduntur. Vid. Drakenb. ad Liv. 37, 15, 7. S.

quod nifi effeciffem) Rom. quod nifi feciffem, bene. H. miniftros probaffem miniftrorum crimina ingreffus effem. Vid. ad 12.

S.

16 tantum perturbationis etc.) Rom. tantum perturbationis offufum, quantum cum praecepta et extoria argumenta defenfioni fuae cerneret. Recte quantum poft tantum, etfi id rarius etiam quam fequitur. Vide Burmann,

praerepta et extorta defenfioni fuae cerneret, in 17 quibus omnem fiduciam reponebat. Confilii noftri exitus fuit: Bona Claffici, quae habuiffet ante provinciam, placuit fenatui a reliquis feparari; illa filiae, haec fpoliatis relinqui. Additum est, ut pecuniae, quas creditoribus folverat, revocarentur. Hifpanus et Probus in quinquennium relegati. Adeo grave vifum eft, quod initio du18 bitabatur, an omnino crimen eflet. Poft paucos

dies Clavium Fufcum, Clallici generum, et Stillonium Prifcum, qui tribunus cohortis fub Claffico fuerat, accufavimus, dispari eventu. Prifco in biennium Italia interdictum: abfolutus eft Fu19 fcus. Actione tertia commodiffimum putavimus plures congregare, ne, fi longius effet extracta cognitio, fatietate et taedio quodam iuftitia cognofcentium feveritasque languefceret: alioqui fupererant minores rei, data opera hunc in locum refervati: excepta tamen Claffici uxore, quae ficut implicita fufpicionibus, ita non fatis convinci 20 probationibus vifa eft. Nam Claffici filia, (quae et ipfa inter reos erat) ne fufpicionibus quidem haerebat. Itaque quum ad nomen eius in extrema actione veniffem (neque enim, ut initio, fic etiam in fine verendum erat, ne per hoc totius accufationis auctoritas minueretur) honeftiffimum credidi, non premere immerentem: idque ipfum 21 dixi et libere et varie. Nam modo legatos inter

ad Quintil. epift. ad Tryphon. p. 2. Dial. de oratoribus C. VI. 4. Lactantius VII. 24. 7. ubi tamen in codice Goth. eft quanLO. H.

Add. VV. DD. ad Liv. 26, 3. S.

I,

18 Poft paucos dies etc.) Rom. Poft paucos dies Clav. Fufcum Claffici generum et Chilonium Prifcum. H.

19 Claffici uxore) De uxoribus Procoss. cautum 1. 4. 7.

de offic. Procos. §. 2. fed ita, ut, fi verba legis confideremus, res ambiguitatem habere videatur, ipfaene conveniri poflint, an earum mariti. Sciat, Senatum Cotta et Meffala COSS. cenfuiffe futurum, ut, fi quid uxores eorum, qui ad officia proficifcuntur, deliquerint, ab ipfis ratio et vindicta exigatur. Apud Tacitum A. 3, 33. fq. disputatur, utrum permittendum, ut uxoribus comitati in provincias eant.

G.

rogabam, docuiffentne me aliquid, quod re probari poffe confiderent? modo confilium a fenatu petebam, putaretne debere me, fi quam habere in dicendo facultatem, in iugulum innocentis, quafi telum aliquod, intendere? poftremo totum locum hoc fine conclufi, Dicet aliquis, ludicas ergo? Ego vero non iudico: memini tamen me advocatum ex iudicibus datum. Hie numerofiffimae cauffae termi- 22 nus fuit, quibusdam abfolutis, pluribus damnatis, atque etiam relegatis, aliis in tempus, aliis in perpetuum. Eodem fenatusconfulto induftria, fi- 23 des, conftantia noftra pleniffimo teftimonio comprobata eft dignum folumque par pretium tanti laboris. Concipere animo potes, quam fimus fa- 24 tigati, quibus toties agendum, toties altercandum, tam multi teftes interrogandi, fublevandi, refutandi. Iam illa quam ardua, quam molefta, tot 25 reorum amicis fecreto rogantibus negare, adverfantibus palam obfiftere? Referam unum aliquod ex iis, quae dixi. Quum mihi quidam e iudicibus ipfis pro reo gratiofiffimo reclamarent, Non minus, inquam, hic innocens erit, fi ego omnia dixero. Coniectabis ex hoc, quantas contentio- 26 nes, quantas etiam offenfas fubierimus, dumtaxat ad breve tempus. Nam fides in praefentia eos, quibus refiftit, offendit; deinde ab illis ipfis fufpicitur laudaturque. Non potui magis te in rem

27 praefentem perducere. Dices, Non fuit tanti. Quid enim mihi cum tam longa epiftola? Nolito ergo identidem quaerere, quid Romae geratur. Et tamen memento effe non epiftolam longam, quae tot dies, tot cognitiones, tot denique reos 28 cauffasque complexa fit. Quae omnia videor mihi non minus breviter, quam diligenter, perfequutus. Temere dixi diligenter: fuccurrit quod praeterieram, et quidem fero: fed, quamquam praepoftere, reddetur.. Facit hoc Homerus, multique illius exemplo. Eft alioqui perdecorum: a 29 me tamen non ideo fiet. Ex teftibus quidam, five iratus, quod evocatus effet invitus, five fubornatus ab aliquo reorum, ut accufationem exarmaret, Norbauum Licinianum, legatum et inquifitorem, reum poftulavit, tanquam in caufla Ca30 ftae (uxor haec Clallici) praevaricaretur. Eft lege cautum, ut reus ante peragatur, tunc de praevaricatore quaeratur, quia optime ex accufatione 31 ipfa accufatoris fides aeftimatur. Norbano tamen

non ordo legis, non legati nomen, non inquifitionis officium praefidio fuit: tanta conflagravit invidia homo alioqui flagitiofus, et Domitiani temporibus ufus, ut multi: electusque tunc a provincia ad inquirendum, non tanquam bonus et fidelis, fed tanquam Claflici inimicus.

Erat

nçóregov 'Oμngens. Nota illa Homeri et poëtarum omnium confuetudo, in medium actum ftatim inducendi lectores fuos, tum fuperiora narrationibus interpofitis revocandi. G.

29 praevaricaretur) male et contra fidem datam cauffam ageret, adverfario gratificans. Itaque infra dicit, rem novam et contrariam accidiffe, ut, accufatore praevaricationis damnato, rea abfolveretur. E.

31 Domitiani temporibus ufus) Opportunitate illa ex delatione quaerendi rem et honores. G.