maritorum, angor etiam meo nomine. Nam pa-3 trem illarum defunctum quoque perfeverantiffime diligo, ut actione mea, librisque teftatum eft, cui nunc unus ex tribus liberis fupereft, domumque, pluribus adminiculis paullo ante fundatam, defolatus fulcit ac fustinet. Magno tamen fo-4 mento dolor meus adquiefcet, fi hunc faltem fortem et incolumem, paremque illi patri, illi avo fortuna fervaverit. Cuius ego pro falute, pro moribus, hoc fum magis anxius, quod unicus factus eft. Nofti in amore mollitiem animi mei, 5 nofti metus. Quo minus te mirari oportebit, quod plurimum timeam, de quo plurimum fpero. Vale.

C.

XXII.

Iunii Maurici graviter et fortiter dicta.

PLINIVS SEMPRONIO RV FO SVO S.

Interfui principis optimi cognitioni, in confilium adfumtus. Gymnicus agon apud Viennenfes, ex cuiusdam teflamento, celebrabatur. Hunc Trebonius Rufinus, vir egregius nobisque amicus, in duumviratu fuo tollendum abolendumque curavit. Negabatur ex auctoritate publica feciffe. Egit z

3 domumque fustinet) unus XXII, 1 in duumviratu) Duex tribus liberis gentem et fami- umviros in coloniis et munici liam fustinet. Hanc fententiam piis eo loco fuiffe inter decurioornat: domus eft familia, hanc, nes, quo in Senatu Romano Confundatam a patre, liberi tanquam fules, notum. Laudarunt iam hic adminicula fulciunt ac fustinent. viri docti Sigonium de iure Ital. 3, 4. G.

E.

4 unicus factus) Metuebat enim, ne forte hunc iam unicum filiolum nimius amor matris, ut fit, corrumperet. E.

Rom. quod unicus eft. Deest factus, quod abeffe quidem potel, nec tamen unjus exemplaris fuffragio damnandum videtur. H. 5 mollitiem animi mei) Rom. mollitiam a. m. H.

Rom. in duumviratu tollendum. Abelt fuo. H.

Deeft in aliis quoque libris, omilitque Cortius. Et poteft commode abeffe: faepe tamen fuus additum eft, ubi tuto omitti potuillet. Vid. Drakenb. ad Liv. 3, 8, 8. S.

2

ipfe cauffam non minus feliciter quam diferte. Commendabat actionem, quod tanquam homo Romanus et bonus civis in negotio fuo mature et 3 graviter loquebatur. Quum fententiae perrogarentur, dixit Iunius Mauricus (quo viro nihil fir mius, nihil verius) non effe reftituendum Vien nenfibus agona: adiecit, Vellem etiam Romae 4 tolli poffet. Conftanter, inquis, et fortiter. Quidni? Sed hoc Maurico novum non eft. Idem apud Nervam imperatorem non minus fortiter. Coenabat Nerva cum paucis. Veiento proximus, atque etiam in finu recumbebat. Dixi omnia, 5 quum hominem nominavi. Incidit fermo de Catullo Meffalino, qui, luminibus orbatus, ingenio faevo mala caecitatis addiderat: non verebatur, non erubefcebat, non miferebatur: quo faepius

3 Vellem etiam Romac) Viri graves femper ludos publicos, otii, luxuriae, libidinum officinas, vel contemferunt vel reprehenderunt: Chriftiani etiam deteftati funt, ac daemonum małorum confiftoria dixere. G.

4 Dixi omnia) Satis tibi iam defcripfi hominem, cum nominavi. Impotentem adulatorem et gratia principis abutentem colligas ex Iuvenalis 3, 185. et 6, 113. Cum Catullo Meffalino iungit 4, 113. ubi Senatum Domitiani recenfet de magno pifce convocatum, Et cum mortifero prudens Veiento Catullo, qui mox coecus adulator ab eo vocatur. Dicit deinde talem fententiam Veiento, unde inter principes adulatores fuifle intelligas. G.

5 Catullo Meffalino) De quo modo ex Iuvenali. Unde probari poffit, effe eum ipfum Catul lum, cuius Cyrenaicae praefecti crudelitatem in Iudaeos, et miferum vitae exitum enarrat Iolephus de Bello Iud. 7. extr. Icio. Ingenium quidem convenit, nec repugnant tempora. dedecora feculi Domitiani refert etiam Mellalinum Tac, Agric, c. 45. G.

ne

Inter

mala caecitatis) Non phyfica, ut diftinguunt hodie, fed moralia, quae ftatim fequuntur, quod non erubefceret etc. Iuvenalis aliter, fed amare non minus de eodem homine 4, 113. Qui nunquam vifae flagrabat amore puellae. G.

Plinius hoc vult: in Meffalino ingenii faevitiam caecitate etiam auctam fuiffe: itaque non verebatur, non erub. Nam hi animi motus oculorum ulu maxime adiuvantur. Qui ulus fi tollitur caecitate, ipfum hoc adiumentum tollitur: homo faevus tum multo fit faevior. E.

non erubefcebat etc.) Rom. non erubefcebat, non miferabatur. Quo Jaepius a Domitia

a Domitiano non fecus ac tela, quae et ipfa caeca et improvida feruntur, in optimum quemque contorquebatur. De eius nequitia fanguinariisque 6 fententiis in commune omnes fuper coenam loquebantur, cum ipfe imperator, Quid putamus paffurum fuiffe, fi viveret? et Mauricus, Nobiscum coenaret. Longius abii, libens tamen. Pla-7 cuit agona tolli, qui mores Viennenfium infecerat, ut nofter hic omnium. Nam Viennenfium vitia intra ipfos refidunt, noftra late vagantur: utque in corporibus, fic in imperio, graviflimus eft morbus, qui a capite diffunditur. Vale..

XXIII.

Laudat Pomponium, fapienter otio in fenectute ufum: fibique fimilem aliquando quietem optat.

C. PLINIVS

POMPONIO BASSO SVO S.

Magnam cepi voluptatem, quum ex communibus amicis cognovi, te, ut fapientia tua dignum eft, et disponere otium et ferre, habitare amoe.

no, et in fine fententiae contorquebatur. Semper et aliis locis Plinio miferari potius in ore fuiffe reperio, quam mifereri. H.

6 De eius nequitia) Rom. De huius nequitia: paucisque interiectis, cum ipfe imperator. Optime. H.

Nobiscum coenaret) Amarif fima vox, qua lenitatem aut lentitudinem potius et dosyncíav Nervae obiicit Mauricus. Nobiscum coenaret, inquit, non minus quam Veiento ille focius fcelerum, in tuo, Caefar, finu recumbit. G.

7 vitia intra ipfos refidunt)

Sic et Rom. H.

XXIII, et disponere otium et ferre) Sic et Rom. H.

niffime, et nunc terra, nunc mari corpus agitare; multum disputare, multum audire, multum lectitare; quumque plurimum fcias, quotidie tamen 2 aliquid addifcere. Ita fenefcere oportet virum, qui magiftratus ampliffimos gefferit, exercitus rexerit, totumque fe reipublicae, quamdiu decebat, 3 obtulerit. Nam et prima vitae tempora et media patriae, extrema nobis impertire debemus, ut ipfae leges monent, quae maiorem annis LX otio 4 reddunt. Quando mihi licebit? quando per aetatem honeftum erit imitari iftud pulcherrimae quietis exemplum? quando feceffus mei non defidiae nomen, led tranquillitatis accipient? Valé.

XXIV.

Fragilitatis humanae admonetur, quum nullos in quadruplici iudicio, quos iuvenis in eodem habuerat, Jocios vidiffet,

C. PLINIVS

VALENTI SVO S.

Proxime quum apud centumviros in quadruplici iudicio dixiffem, fubiit recordatio, egille me iu

3 maiorem annis LX) Sen. de brevit, vitae c. 20. Lex a fexagefimo anno fenatorem non citat. Sed Seneca pater controv. 1, 8. Senator poft fexagefimum et quintum annum in curiam venire nec cogitur nec vetatur. Diverlaene leges funt, an interdum rotundo numero utuntur fcriptores, an numeri corrupti? Oblervat certe Cortius, in optimis Plinii Codicibus numerum plane abelle. Videndi, ad priorem locum Senecae Lipfius; ad alterum, qui in primis copiofus elt, Schoitus, qui etiam de fenibus depontanis, h. e. de ponte comitiorum poft LX. annum deiiciendis, disputat. G.

Rom. quae maiorem annis

otio reddunt. Numerus LX non

adeft. H.

4 Quando mihi licebit) Vid. 3, 1, 12. G.

XXIV, I Proxime quum etc.) Rom. Proxime cum apud centumviros in quadruplici iudicio dixiffem: proxime, aeque in quadruplici. Proceffit. H.

in quadruplici iudicio) Vid. 1, 18, 3. Ceterum non puto commode abeffe haec verba in MSS. a Cortio laudatis, propter verba, quae fequuntur, aeque in quadruplici. G.

Si quid delendum effet, ego delerem apud centumviros. Nam haec verba ab aliquo explicandi quadruplicis iudicii caussa adfcribi poterant. E.

venem aeque in quadruplici. Proceffit animus, 2 ut folet, longius: coepi reputare, quos in hoc iudicio, quos in illo focios laboris habuiffem. Solus eram, qui in utroque dixiflem: tantas converfiones aut fragilitas mortalitatis aut fortunae mobilitas facit. Quidam ex iis, qui tunc ege-3 rant, decefferunt; exfulant alii; huic aetas et valetudo filentium fuafit; hic fponte beatiffimo otio fruitur; alius exercitum regit, illum civilibus officiis principis amicitia exemit. Circa nos ipfos 4 quam multa mutata funt! Studiis proceffimus: ftudiis periclitati fumus, rurfusque proceffimus. Profuerunt nobis bonorum amicitiae, et obfue- 5 runt, iterumque profunt. Si computes annos, exiguum tempus: fi vices rerum, aevum putes. Quod poteft elle documento, nihil defperare, nul-6 li rei fidere, quum videamus tot varietates tam volubili orbe circumagi. Mihi autem familiare 7 eft, omnes cogitationes meas tecum communicare, iisdemque te vel praeceptis vel exemplis monere, quibus ipfe me moneo: quae ratio huius epiftolae fuit. Vale.

A Plinio fcriptum puto: Proxime quum apud centumviros dixiffem, fubiit recordatio, egiffe me iuvenem aeque in quadruplici iudicio. Sic cod. Voff. S.

2 focios laboris habuiffem) Rom. laboris focios habuiffem.

H.

4 ftudiis periclitati fumus) fub Domitiano bonos quacunque arte fufpectos habente. Breviter complectitur curfum illum fuum Paneg. 95. 4. G.

Ex eodem hoc loco Panegyr. difcimus, Plinium ftudiis proceffiffe, cum eloquentiae munere et laudibus plures deinceps honores, Quaefturam, Tribuna tum, Praeturam confequeretur. E.

5 Profuerunt nobis bonor. etc.) Rom. Profuerunt nobis amicitiae bonorum et obfuerunt, iterumque profunt. Deinde, aevum putes. H.

Hinc apparet, unde in aliis iteratio vocis bonorum nata fit. Placuit ea Cortio et Gierigio : pro fua, opinor, Plinius non agnofceret. S.

6 poteft effe documento) admonere nos poteft. E.

nihil fidere) Videtur hic aliquid deeffe ad fenfus integritatem. Num poft fidere excidit decere? S.