ac tunc

terunt, ac fubinde fibi nuntiari iubent, an iam recitator intraverit, an dixerit praefationem, an ex magna parte evolverit librum: tum demum, tunc quoque lente cunctanterque, veuiunt: nec tamen permanent, fed ante finem recedunt, alii disfimulanter et furtim, alii fimpliciter et li3 bere. At hercule memoria parentum Claudium Caefarem ferunt, quum in palatio fpatiaretur, audiffetque clamorem, cauffam requifille; quumque dictum effet, recitare Nonianum, fubitum 4 recitanti inopinatumque veniffe. Nunc otiofiflimus quisque multo ante rogatus, et identidem admonitus, aut non venit, aut, fi venit, queritur fe diem, quia non perdiderit, perdidiffe. 5 Sed tanto magis laudandi probandique funt, quos a fcribendi recitandique ftudio haec auditorum 6 vel defidia vel fuperbia non retardat. Equidem

iple 8, 18, 11. fabulas urbis dicit. Vid. Interpretes ad Phaedri Fab. I. Prolog. v. 7. ad Petron. cap. III. p. 663. f. ed. Burm. Drakenborch. ad Liv. 1, 11, 8. S.

Rom. tempusque audiendis fabulis conterunt, quod deterius eile, Gesnerus oftendit. Paullo poit : Lunc demum ac tunc quoque. H. Addatur idem infra ad 3, 5, 15. S.

evolverit librum) Volumen cogitandum eft nimirum, quod incipit ab ea parte membranae, quae extima elt; quae evoluta funt igitur, ea lectione percurfa intelligimus, involutis reliquis, quae legenda fuperfunt. G."

3 At hercule memoria parentum) Rom. At me hercule memoria parentum. H.

Invexit pronomen manus interpolatrix. S.

4 quia non perdiderit) nempe in Itationibus illis, in quibus qui commorabantur, vere diem perdere dici poterant. Caeterum docta eft animadverfio Gierigii, perdidit legendum effe putantis,

quia verba fint non illius conquerentis, fed Plinii iudicantis. Quanquam fatis lepidus eft Plinius, ut, quo ineptior querela fiat, fuum iudicium illis hominibus tribuerit. Nempe illi querebantur, fe diem, quia non in ftationibus fuerint, perdidiffe. Iam cum Plinius iudicaret, in ftationibus effe idem effe, quod diem perdere, fententiam illam lepide ita extulit, quafi illi ipfi dixerint, fe diem, quia non perdiderint, perdidiffe. Utique talis lepor magis Tentiri, quam verbis declarari poteft. Hoc certe modo ftare illud perdiderit poteft. E.

Gierigii animadverlio ut docia fit, huic certe loco non eft accommodata. perdidit fi legas, confequens eft, tales auditores Plinio vifos effe cum fructu quodam fuo recitanti adfuiffe. Sed quem auditionis fructum percipere poterant, qui et fero veniffent, et ante finem recederent? Immo vel fic diem perdiderunt, quamquam non eo modo, qui ipforum ignaviae maxime blandiretur. S.

prope nemini defui. Erant fane plerique amici: neque enim quisquam eft fere, qui ftudia, ut non fimul et nos amet. His ex cauflis longius, quam 7 deftinaveram, tempus in urbe confumfi.

Poffum

iam repetere feceflum, et fcribere aliquid, quod non recitem; ne videar, quorum recitationibus adfui, non auditor fuiffe, fed creditor. Nam ut in ceteris rebus, ita in audiendi officio perit gra— tia, fi repofcatur. Vale.

XIV.

Maurico fuadet, ut fratris filiam defpondeat Aciliano, quem diligentiffime commendat.

C. PLINIVS IVNIO MAVRICO SVO S.

Petis, ut fratris tui filiae profpiciam maritum: quod merito mihi potiffimum iniungis. Scis enim, quantopere fummum illum virum fufpexerim dilexerimque; quibus ille adolefcentiam meam exhortationibus foverit, quibus etiam laudibus, ut laudandus viderer, effecerit. Nihil eft, quod a a te mandari mihi aut maius aut gratius, nihil, quod honeftius a me fufcipi poffit, quam ut eligam iuvenem, ex quo nafci nepotes Aruleno Ruftico deceat. Qui quidem diu quaerendus 3 fuiffet, nifi paratus et quafi provifus effet Minucius Acilianus: qui me ut iuvenis iuvenem (eft enim minor pauculis annis) familiariffime diligit, reveretur ut fenem. Nam ita a me formari et inftitui cupit, ut ego a vobis folebam. Patria eft 4 ei Brixia, ex illa noftra Italia, quae multum adhuc verecundiae, frugalitatis, atque etiam ruftici

XIV, 3 ita a me formari) Cortius ex codd. meliore verborum ordine, ita formari a me.

S.

4 rufticitatis) Nefcio an unicus hic locus fit, ubi in laude po

nitur rufticitas, pro fimplicitate illa cum pudore coniuncta, quae nusquam illa quidem fe ingerit ; fed quae agenda funt aut dicenda, fine fuco et fallacia, atque fine affectatione adeo, perfequi

5 tatis antiquae retinet ac fervat. retinet ac fervat. Pater Minucius Macrinus, equeftris ordinis princeps, quia nihil altius voluit: adlectus a divo Vefpafiano inter Praetorios, honeftam quietem huic noftrae, ambitioni dicam an dignitati? conftantiffime prae

6 tulit. Habet aviam maternam Serranam Procu

In

lam, e municipio Patavino. Nofti loci mores. Serrana tamen Patavinis quoque feveritatis exemplum eft. Contigit et avunculus ei P. Acilius, gravitate, prudentia, fide prope fingulari. fumma, nihil erit in domo tota, quod non tibi, 7 tanquam in tua, placeat. Aciliano vero ipfi plurimum vigoris et induftriae, quamquam in maxima verecundia. Quaefturam, Tribunatum, Praeturam honeftiffime percucurrit, ac iam pro fe 8 tibi neceffitatem ambiendi remifit. Eft illi facies

6 Serranam-Patavino) Rom. Sarranam Proculam e municipio Patavio. H.

in domo tota) in familia tota. Vid. Freinshem. Ind. in Iuftin. v. domus. Utrumque iunxit Cornelius Nepos Eumen. 6, 3. ne pateretur, Philippi domus et familiae inimiciffimos ftirpem quoque interimere. nifi et familiae ex margine in textum illatum fuit. Diodorus Sie. T. II.

p. 430. ǹ μèv oův Tŵy év Пlápw βασιλέων οἰκία τραγικοῖς συγκυ ρήσασα πάθεσι κ. τ. λ. ibi pro oiia in cod. repertum vyYÉVELα, quod gloffematis manifeftum eft. Cf. Platon. Gorg. c. 20.

S.

7 plurimum vigoris et induftriae) Rom. plurimum vigoris induftriae, line copula. H. Copulam omittunt etiam codd. e Cortianis; poteftque commode abeffe. S.

iam pro fe remifit) cum illis honoribus iam perfunctus fit, non neceffe eft, ut tu pro eo prenfes amicos, fupplices, ambias domos, ftationesque circumeas: ita enim Plinius de ambitione 2, 9, 5. S.

1

liberalis, multo fanguine, multo. rubore fuffufa: eft ingenua totius corporis pulchritudo, et quidam fenatorius decor. Quae ego nequaquam arbitror. negligenda: debet enim hoc caftitati puellarum quafi praemium dari, Nefcio, an adiiciam, elle 9 patri eius amplas facultates. Nam quum imaginor vos, quibus quaerimus generum; filendum de facultatibus puto: quum publicos mores atque etiam leges civitatis intueor, quae vel in primis cenfus hominum fpectandos arbitrantur; ne id quidem praetereundum videtur. Et fane de pofteris, et his pluribus, cogitanti, hic quoque conditionibus deligendis ponendus eft calculus. Tu fortalle me putes indulfiffe amori meo, fu-ro praque ifta, quam res patitur, fuftuliffe. At ego fide mea fpondeo, futurum, ut omnia longe ampliora, quam a me pracdicantur, invenias. Diligo quidem adolefcentem ardentiffime, ficut meretur: fed hoc ipfum amantis eft, non laudibus. Vale.

in

onerare eum

XV.

Septicium, qui ad coenam vocatus non venerat, in ius damni dati iocabundus vocat.

C. PLINIVS SEPTICIO CLARO SVO S.

Heus tu, promittis ad coenam, nec venis! Dicitur ius, ad affem impendium rcddes, nec id modicum. Paratae erant lactucae fingulae, cochleae 2

9 leges civitatis) In qua dat cenfus honores; ubi in primis cenfus equefter, quo qui minus haberet, eques effe non poterat, quadringenta feftertia. Vid. mox ep. 19. G.

10 Tu-indulfiffe) Rom. Tu fortafle putas me indulfiffe. H. fupraque-fuftuliffe) maiora

et ampliora feciffe dicendo. Etiam in rhetoricis fuperlatio dicitur pro gr. Unegẞoλy. E.

Vid. Erneft. Lexic. Technol. Lat. Rhetor. v. Superlatio. S.

XV, a lactucae fingulae Portiones defcribit, quantum in unumquemque hospitem paratum fuerit. G.

ternae, ova bina, alica cum mulfo et nive, (nam hanc quoque computabis, immo hanc in primis, quae perit in ferculo) olivae Baeticae, cucurbitae, bulbi, alia mille non minus lauta. Audiffes comoedum, vel lectorem, vel lyriften, vel, quae 3 mea liberalitas, omnes. At tu apud nefcio quem, oftrea, vulvas, echinos, Gaditanas, maluifti. Dabis poenas, non dico quas. Dure fecifli: invidifti, nefcio an tibi, certe mihi, fed tamen et tibi. Quantum nos lufiffemus, rififfemus, ftudu-, 4iffemus! Potes apparatius coenare apud multos: nusquam hilarius, fimplicius, incautius. In fumma, experire: et nifi poftea te aliis potius excu-. faveris, mihi femper excufa. Vale.

olivae Baeticae) Colum. 5, 8, 5. de olea, Modicos clivos amat, quales in Italia Sabinorum, vel tota provincia Baetica videmus. Sed nec damnaverim betacei, quod ex MSS. reponit Cortius, qui citat Salmaf. ad Solin. p. 583. ad quem provocavit etiam Lifter. ad Apic. 3, 2. p.76 ubi fafces betaceorum, et betacei Varronis laudantur. G. Gierigius pro Baeticae reponendum putat, boleti, quibus maxime delectati fuiffent Romani; praefertim cum multi MSS. habeant h. 1. lebeta aut lebetae. De boletis cf. Hor. Sat. 2, 4. 20. Mart. 1, 21. et 12, 48. Plin. Ep. 1, 7. 6. E.

Olivae Baeticae cum nobiles fuerint, improbabile eft, Plinium eas in hoc ciborum vilium catalogo pofuiffe. Probo igitur be

tacei. S.

etiam de echinis plura funt, marinis intellige; hi enim in ciborum deliciis. Add. Lud. Nonnius de re cibar. 3, 37. G.

Gaditanas) Puellas faltatrices cum cantu, paffim celebratas an accufatas antiquis. Pleraque habet Ramirefius ad Martial. 1, 42. p. 75. fq. Nimirum Gaditanas legendum eft, ut perfonae opponantur perfonis, comoedo, lectori, lyriftae: et delicatiflimas voluptariaeque perfonae paullo feverioribus. Gaditana alíi, ubi cantica intelligi poterant. G.

Rom. oftrea, vulvulas, echinnos, Gaditana maluifti. H.

Non dubito vere conieciffe HeinGum Gaditanam. Gaditana melius, quam Gaditanae, opponitur comoedo, lectori, lyrifiae; fimulque apparet, unde originem traxerit librorum lectio, Gaditana maluifti. S.

4 fimplicius, incautius) Simplicius excludit affectationem omnem, disfimulationem, pudorem ; incautius, dubitationem, cautionemque abeffe iubet, ut libere nulloque cum metu dicere facereque poffis, quidquid in mentem venerit. G.

nifi poftea te aliis) Poft unum experimentum coenarum