ne geleerdheid, maar geenzins derzelver dwaasheid kennen. Zyne Vaderlanderen toonden, dat zy zyne deugden en verdienften in waarde hielden, zelfs eer vreemde Natien daar van blyken gegeeven hadden; want in het Jaar 1718, volgden hy den Profefler Le Mort, als Hoog Leeraar in de Chimie op; doende by deeze gelegendheid een Reedenvoering: De Chimia errores fuos expurgante: handelende van deeze konst met een welfpreekendheid, die zelden of nooit by der zelver Schryvers gevonden word; dewyl die in 't algemeen, een barbaarse en onverftaanbaare manier van uitdrukkingen zig hebben aangewend ; niet ongelyk de oude Pythagoreen die alle hunne geheimen in zinnebeeldige en raadzelachtige fpreekwyzen gewoon waren te befluiten; zeekerlyk om dat zy geloofden, dat het Menfchdom de meeste eerbied zouden toonen, voor het geen, zy het minst verftonden; of dat zy geenfins uit liefdadigheid om nuttig aan 't gemeen te zyn, wilden fchryven, maar alleen uit verwaandheid, begeerende over die weetenfchappen geroemd en gepreezen te worden, dewelke zy andere niet wilden mededeelen. In den Jaare 1722, wierd de loop zyner leffen en pracyk, door het voet euvel geftuit; deweike, gelyk hy zelfs in zyn reedenvoering naar zyn herstel gehouden, gelieft te zeggen, hy door een onvoorzichtig vertrouwen op de fterkte van zyne gefteldheid, zig op den hals gehaalt had; overtreedende de reegelen dien hy duizendmaalen aan zyne Bb 3 Leer Leerlingen en goede bekenden ingeprent had; dewyl hy volgens zyne gewoonte voor het daglicht opftaande, dan zo bezweet zig aanftonds in de opene lucht begaf, zig aan de kouwde van den daauw blootstellende dat aldus zeer gevaarlyk is. Het verhaal van zyn quaal, zoude men zonder aandoening niet konnen leezen; want hy wierd gedwongen, om vyf maanden lang het bed te houden, leggende op zyn rug, zonder zig in 't minfte te derven beweegen; om dat de minste moeite dien hy daar toe deed, zyn ondragelyke pynen vernieuwde; die zo treffende waren, dat hy daar door, niet alleen van alle beweeging, maar ook van het gebruik zyner zinnen beroofd wierd. Hier ftond de konft ftil; en men kon niets onderom dat 'er niets met de minste verwagting van een goeden uitflag konde voorgefteld worden. Ten laaften, hebbende naar zes maanden smerten eenige verlichting bekomen, zo nam hy eenvoudige Geneesmiddelen, maar in een groote quantiteit, waar door hy ten laaften wonderlyk herstelde. neemen, Deeze herstelling, die zo begeerd als onverwacht was, wierd den 11. January 1723. wanneer hy weederom begon leffen te geeven, met een algemeene vreugde, en het aanfteeken van vreugde-vuuren, door de Studenten gevierd, die hunne kamers met lichten vercierd hadden Ik zoude de gedachteniffe van Boerhave benadeelen, indien ik niet aanteekende, het geen hy zelfs aan een zyner vrienden verhaalt heeft: heeft: Dat, wanneer hy geduurende zyn ziekte, geheele dagen en nachten lang zonder te konnen laapen moeft doorbrengen, hy geen beeter middel vond om zyne gedachten met vermaak beezig te houden, als het overdenken van zyne Studien, en dat hy dikmaals in het gevoel van de fcherpfte pynen daar door wierd ver licht, die daar door gematigd wierden; zo dat zyn grootste trooft en vermaak was, het overzien van die Schatten der geleerdheid, die in zyn geheugen opgefloten waren. Dit is mogelyk een voorbeeld van ftandvaftigheid en een onwankelbaare gemoeds geftalte, daar de Schoolen de Stoicynen, altoos op geroemd, en dat de achting van een Seneca of Cato zoude vermeerdert hebben: Dog het geduld van Boerhave, gelyk het reedelyker was, was ook beftendiger als het hunne; want het was die Patientia Chriftiana, dewelke Lipfius die grooten Meester van de Stoifche wysgeerte, in zyne laaste uuren van God affmeekte; en dit gedult bestaat niet in ydelheid, maar is op de Godsdienft gegrond; ook beftond zy geenzins in een ydele rede. neering, maar in een vertrouwen op God. In den Jaare 1727. wierd hy wederom door een geweldige en brandende koorts aangetaft, die zo lang duurden, dat zyne vrienden nog eens aan zyn herstel wanhoopten. Van deezen tyd af, wierd hy meenigmaal door herhaalde aandoeningen van zyn quaal getroffen, die hem nogtans zo verre niet overmeefterde, dat hy daar door gedwongen wierd, om zyne Studien en het geeven van Bb 4 Les Leffen natelaaten; tot dat hy ten laasten ondervond, dat zyne krachten zo verre vergaan waren, dat het niet redelyk zoude zyn, om langer het Hoog-Leeraars ampt in de Botanie en Chimia te vervullen, leggende het zelve op den 28. april met een Academische Reedenvoering ter needer; waar in hy de macht en wysheid van den Schepper, uit het wonderbaare 't zaamenftel van 's menfchen lighaam betoogde; wederleggende alle die ydele Redeneerders, die voorgeeven, de formeering der deelen, en de dierlyke werkingen te konnen verklaaren; aantoonende, dat de kunft, niets diergelyks, dat daar meede overeenstemt, kan voortbrengen. Ik zal een voorbeeld aanhaalen, die by bygebragt heeft, om de verwaandheid der geener aante toonen, die derven onderneemen om de werken Gods na te apen. De Lief hebbers van de Chimie, roemen nergens meerder op, dan dat zy door cen kunftig vuur en verteering, de voortbrengzels der natuur konnen navolgen. Laaten alle deeze Helden in de weetenschappen, te zaamen komen, zeide Boerhave, laat ben het voedzel, by voorbeeld brood en wyn neemen waar uit het bloed van den Mensch geformeerd word, en tot de groejing van het lighaam contribueert. Laaten zy alle hunne kunsten te werkfiellen, en zy zullen nog niet bequaam zyn, om deeze stoffen, ter formeering van een eenig dropje bloed voorttebrengen Zo verre is de gemeenfte daad in de Natuur verheeven, booven alle pogingen van de uitgebreidfte kenniffe, Naar Naar dien tyd, leefden den Heer Boerhave wel zonder zo veele openbaare bedieningen; dog zyn leeven wierd daarom niet nutteloos doorgebragt; want buiten de uuren, dien hy in 't onderwyzen van zyne Studenten besteeden, wierd zyn meefte tyd weggenomen door Lyders wiens quaalen het toelieten, en die uit meeft alle de deelen van Europa naar Leyden kwamen, om met hem te raadpleegen; behalven de veelvuldige brieven dien hem over buitengewone gevallen geduurig gezonden wierden, om zyne gedachten en raad daar over te hooren. Daar zyn zo veele wonderbaare verhaalen, van zyn schranderheid en verbaazende doordringentheid, waar door hy meenigmaal op het eerfte gezigt van den Lyder, zodanige quaalen, die zig niet ligt aan een gemeen oog door eenig teeken ontdekken, wift te befchryven, in de waereld verspreid, dat men moeite zoude hebben om dezelve te gelooven, in dien die niet zo wel bevestigd waren, dat men 'er niet aan twyffelen kan. Ik zal geen van dezelve ophaalen, om dat myne gele. gendheid het niet toelaat, om de noodige getuigeniffen te vergaaderen; dat nogtans noodig zoude zyn, om het waare van het valsche te fchiften. , Nogtans kan ik niet nalaaten,om met de grootften ernst, alle die geenen die met den grooten Man geraadpleegt hebben te bidden dat ze het algemeen welzyn van het Menschelyk geflacht, dog zo verre niet willen verwaarloozen, om te dulden, dat die voorschrifBbs ten |
