Pagina-afbeeldingen
PDF
ePub

uerbiis: vbietiam verbum zelari vfurpa-
uit: nifi fortaffe volumus interpretari
zelú pronimia decoris affectatione : & vt
obferuatur apud Cyprianum: & à Gram-
maticis dicitur cacozelia nimia decoris
affectatio corrupta fententia. [Quamuis
Hammonius zelum effe voluerit imitatio
nem boni: verumtamen etiam de malo
dici idem afferit. Poffumus infuper re-
fpicere fequentia: quod fcilicet in nulla
alia oratione tot authores fit imitatus,
Demofthenem, Caluum, & M.T.] Stile]
dicendi genere. Stilus ferrum acutum
[& obtufum: illo, vt notarent: hoc,
vt expungerent. nam vtrumque ftilo fie-
bat: quo in pugillarib' fcribitur: fæpe ta-
men pro compofitione fumitur.verba füt
ex primo de Oratore, Stilus optimus &
præftantifsimus dicendi effe&tor & magi-
fter.& tardum & diligentemQuintilianus
ftilum probat.at [Donatus, vt ali)]Euan
thius,voluit ftilumverbis,orationem fen-
fu conftare. Semper tuum] quo maximè
delectaris:quéq; tibi propofuiftiimprimis
imitandum.Nuper meum) quem in hoc li-
bro imitatus fum primum.[Scio in aliqui
bus exemplaribus circumferri, Caluum
nuper meum dumtaxat figuris orationis.
nam vim tantorum virorum pauci quos
æquas, affequi poffunt: vt fit fenfus, in
nulla alia oratione imitatum effe Cal-
uum oratorem, quàm in hac : & pauci
oratores tibi pares poffunt affequi vim
tantorum virorum. Sed vt hanc lectio-
Materia spfa] noftra cau-

probè infolenter, à mo

deftia commendat opus

nec fuit aliena, conuenit.

nem non admittam: præter alia imprimis efficit, quòd ipfe alibi eiufdem mentionem faciens, teftatur tantùm fe imitari Demofthenem, nulla Calui recordatione habita: de quo in fequentibus plura. & credibile fit, femper optima Plinium imitanda fibi propofuiffe, Demofthenem fcilicet & M. Tullium. quanquam fuerint qui Caluum omnibus oratoribus præferrent. Quare fincerior le&tio elicitur ab eo exemplari, in quo funt illi tres libri Corn. Taciti nup.publicati.nam vim tantorum verborum,pauci, quos æquus amauit, affequi poffunt. cum Plin. gaudeat fuis epiftolis interponere Virgiliana carmina, vt fit fenfus, pauci quos æquus amauit Iuppiter, poffunt affequi vim verborum Demofthenis.] Figuris orations]dicendi genere. eft enim figura conformatio quædam orationis remota à comuni,& qua diuerfa fermonis forma coniungitur. Figuris igitur fententiarum, quibus Fabio referente plurimum oratio infignitur, à quo lib. xij hæc pro Demofthene traduntur.Nonne, inquit, cunctos illos teretes oratores, fublimitate,vi,impetu,cultu, compofitione, fuperauit? non infurgit locis? non figuris gaudet? non tranflationibus nitet? nam penè lex orandi fuit. Tanta vis in eo, tam denfa omnia, ita quibufdam neruis intenta funt. Vim Serboru] Quæ folet Æfchines monftra inuidiosè appellare. Fuit enim egregius verború fabricator. Pauci] fummi oratores.

fa, argumentum rei. Im- affequi poffunt. Nec materia ipfa huic (vereor ne improbè dicam) amulationi repugnauit. Efuum. Nec repugnaust] rat enim propè tota in contentione dicendi, Huse emulations ] De: quod me longa defidia indormientem excitamofthenice. Aduerte, - uit, fi modò is fum ego,qui excitari poßim: non mulatorem poni pro eo tamen omnino Marci noftri Gas nuobus fugiqui de pari loco contendit:fecus imitatorem. Hic mus, quoties paululum itinere decedere non idem alibi, Non vt amu- intempeftiuis amanitatibus admonebamur, acres enim effe non triftes volebamus. Necest quando cum inuidia po- quòd putes me fub hac exceptione veniam ponitur, vt apud Apuleium ftulare. immò quo magis intendă limam tuam,

larer, fed tamen imitarer

& fequerer tantum. Ali

in tertio Floridorum Mar

cellus fic diftinguit, Amulus, inquit, fimilitudinem vitæ vel inftituti re

præfentat. Item æmulatio ab imitatione hoc diftat, quòd imitatio fimplex eft & li

Lecythifmum dixit. Poffemus etiam interpretari pro commiferatione. nam Ariftoph.vfurpat in Pluto.[λyov in regov in tyska

uorem atque inuidiam non admittit: 2-
mulatio habet quoddam imitandi ftu
dium,
fed cum malitiæ operatione. M.
Tullius pro fectatore indifferenter vfur-i
pat. Æmulo, dicens, atque imitatore ftu-
diorú meorum ac laborum. In contentio-
ne dicends) concertatione, animi inten-
fione, quæ maxime confiftit in confirma-
tione & confutatione: cum fit oratio ad
confirmandum & confutandum accom-
modata. Eam Cicero in continuatio
nem & diftributionem diuifit: neque
hic locum habet exornatio eiufdem ap-
pellationis, quæ fit ex contrariis ver-
bis Longe defidia) defuetudini à forenfi-
bus caufis. Excitauit) plurimum valet
fi Fab o credimus acumen in altercatione.
quod fine dubio à natura veniens arte ad-
juuatur & exercitatione. S mode) Corre-
&io. Marcs noftrs) Ciceronem fign. Quem
noftrum,id eft Latinum appellat, refpectu
græci Demofthenis.[quem, interrogatus
quomodo tantum in dicendo profeciffet,
refpondiffe ferunt, Quia plus olei quàm
vini confumpfiffet Janaúbas lepores, fuaui-
tatem, lucubrationes. ! Cic. ad Atticum,
Et facerem diutius, nifi me lucerna de
fereret,id eft,lucubratio.]Sic lucernam v-
furpat Martialis. [idem Cic. ad eundem,
Quid multa? totum hunc locum,quem in
aristocratia ego variè meis orationibus,
quarum tu Ariftarchus es, foleo fingere de
flamma, de ferro nosti illas anus valdè
grauiter prætexuit. id eft pigmenta, exor-
nationes, quòd palæftrite oleo perun&ti
lucentes & nitidi fiebant.] Eft enim lecy-
thus vas olearium: & plerumque ex ala-
baftro vnguentum continens,di&tum qua
fior. id eft, receptaculum: quòd capa-
cifsimum fit, me to wres à vale mums,
aut quod planum habet fundum vel labru
fculum, aut quod oleum celat. Lecythos
quidam metaphorice accipiunt pro gy-
mnafio, authore Polluce,vt fit fenfus, Pli.
non declinaffe à Cic. fchola: ideoque in
numero plurium dixiffe Lecythos, quo-
niam M. T. cyclicam nofcebat pædiam.
authores habeo Suidam, Hammonium,
Atheneum.& Sophocles Euphoniæ caufa
Contubernales) meos ami

cos, familiares proprie confitebor
tamen de his qui militiæ
fub vno tentorio vitam degunt, & con-

&

oleum non eft-in lecy

thoi no mouemur mifericordia. Non fugi muslimitati fumus. Itinere]à propofitacau fa. Decedere vti digrefsionibus. fæpe vtile eft digredi ab eo quod propofueris, permouendorú animorú caufa.itaq; vel narratione expofita fæpe datur ad cómouen. dos animos digrediédi locus, vel argumétis confirmatis, vel cótrariis refutatis, vel vtroq;,vel omnibus, fi habet caufa dignitatem atq; copia,sed maximè cum cócitamus animos: náibi plurimú poteft,eaque laus vna oratoris eft,& propria fecundum Craffum apud Cicerone de oratore: modo no fit lögior, in qua, cú fuerit dele&atio, debet etiá reditus ad ré aptus & concinnus effe. No intepeftiuis amænstatsbus] opportune ad demulcendas iudicum aures. Quintil.Orator erit egrefsionibus amoenus, in quibus M. Tullius excelluit: laudes fuas, vel aduerfarij vitia, notans. Acres] acuti ingenio & mente, feueri difputando.quod nifi librum digrefsionibus exhilaraffet,triftis & feuera fuiffet oratio. Nec eff)pro non opus eft,peculiare Secundo dicendi genus, quod interdum deprehendes apud Martialem,quale illud,Non eft quod timeas Candide. Exceptione] quod acres effe volebamus. [ An quia materia conftabat in cótentione dicendi. Veniam)errorum,fi quos in digrediendo cognoueris. Intendam limam tuam ) acuam & excitem tuum iudicium,ac emendatio. nem in hunc librum.Lima)tranflatio pro cenfura, & emendatione. ficut etiam folent fabri fuperflua abradere. vnde Martialis iudicium & correctionem ciufdem Plinij ac Seueri commendans lib. v. fcripfit,Quem cenforia cum meo Seuero dotilima momorderit Secundi, & limatum vario togz vfu idem retulit Auctum (vt in hoc quoq; Martiali opem feramus) quod optime calleret omnia quæ Togato viro conuenirent. Sane verbum frequens apud vtrofque. [& ante eos M. Tullius dixerat, Veritas ipfa limatur in difputatione.] ipfum me & contubernales ab e

tubernium pro decem militibus vna mi

litantibus

litantibus, & conuiuentibus: nam tabernæ appellatio declarat omne vtile ad habitandum ædificium, non ex eo quòd tabulis claudatur: inde tabernacula & contubernales. hæc Iurifconful tus de verborum fignificatione. Fefus tamen Pompeius contubernales à Errors noftro) fententiæ

editione iudicaueris. Si

di

tabernis, quæ fiebant ex tabulis,
aos opinatur. Hic fimpliciter pro con-
ui&toribus & domefticis è quibus erat
Tranquillus, Voconius Romanus, & li-
berti non illiterati, accipiuntur. ficlibro
1. Columella, Villico mulierem contu-
bernalem ex Celfi fententia affignauit.

contubernaliu.vbique mo- ditione non abhorrere: fi modò tu fortaffe er-
deftiam fuam prætendit:
innuens poffe iudicio de- rori nostro album calculum adieceris. Est e-
cipfe & fuos. Album cal- nim planè aliquid edendum, atque vtinam
culum adsecer) approba- hoc potifsimum, quod paratum est, (andis deft-
ueris, affenferis, dignum dia votum) edendum autem ex pluribus cauf-
donius in epiftolis. Ego fis: maximè quòd libelli quos emifimus, di-
tamen huiufmodi confilio 'cuntur in manibus effe, quamuis iam gratiam
apponam.id eft non com nouitatis exuerint. Nifi tamen auribus noftris
probabo, mos erat per al bibliopola blandiuntur. Sed fanè blandiantur,
bum calculum fuffragari. dumper hoc mendacium nobis studia nostra

album calculum minime

Agathias lib.iij. epigrama

tum, adxo'r gerduda, commendent. Vale.
album calculum fufcepi-
mus, dum oftendit Theodoti & vxoris
innocentiam comprobatam, & abfolu-
tos à crimine. per nigrum autem conde-
mnare. Ouidius, Calculus immitem de-
mittitur ater in vrnam. & Apuleius deci
mo, Manum vrnali opponit orificio, ne
calculus ater intrudatur.Edendum)publi-
candum. Vlpian.Edere eft,vel dictare, vel
tradere libellis, vel codicem proferre. Hoc
potißimu) hoc quod fum emiffurus opus,
fit optimum. Vt editionem mereatur) ne,
fi editione indignum fuerit, aliud de inte-
gro mihi fit elaborandum: hoc enim de-

C. PLINIVS

VID agit Co.
mum) Caniniú
Rufum muni-

cipem fuú hor

tatur, vt fe monumentis li

terarum à mortalitate vin

dices, omiffa rerum vul

fidiof hominis votum. Defidia Gotum) hominis ignaui defiderium, optantis fua fcripta effe præftantiffima. Libells quos emifimus) intelligerem libellos de vltione Heluidij, quos temporibus Neruæ fcripfiffe fe, ac mox emififfe teftatur alibi. I» manibus effe) laudari, probari, placere. Gratiam nouitatis exuerint) fi iam pridem fint publicati, neque legantur, tanquã no. ui, placent enim qualiacunque fint noua fcripta. Blandtur auribus) adulátur, falfa referút. Studia noftra commender) & per hoc incitent me ad potiora publicanda.

CANINIO RVFO Svo S.

VID agit Comum, tuæ, meæ que delicia: quid fuburbanum amanißimum: quid illa porticus verna femper: quid whatavar opacißimus: quid Euripus viri

garium cura. Fuit enim dis, & gemmeus: quid fubiectus, & feruiens Audiofus carminum, præ- lacus : quid illa mollis, & tamen folida ge

fertim quibus bellum Da

cicum Traiani fcribere

orfus eft. Comum) patria noftra. olim Strabo, Pompeij Magni pater colonos mediocre oppidum. cæterùm Pompeius ab incumbentibus Rhetis vaftato reft!

tuit:cui Cn. Scipio tria millia hominum infuper adiecit. Poft modum Iulius Cæfar quinque inquilinorum millia ad habitandum deduxit, è quibus quingenti illuftres fuere Græci. Hos etiam ciuitate donatos in habitatorum numero defcripfit: haud tamen ibidem domicilium habuere, fed oppido nomen relinquentes, & Nouum Comum appellantes, Nouocomenfes oppidanos vocauere. Nobilitatur Co. mum, Plinio referente, aqua ad temperaturam ferri. Interpres Appiani deceptus eft, vbi tradit Cæfarem Nouum Comum condidiffe,cùm Grçcè fcribatur . id eft coloniam deduxifle. Tue meaque delicie) vtrique noftrum magna oblectamenta præftans. Quid)repete agit.Suburbanum)rus iuxta vrbem Comum. Verna) aprica æftate & hyeme, vbi fit perpetuum ver. Platanus opacißima) legitur etiam Platanon opaciffimus. nam platanon locus eft platanis confitus,cuius accufatiuum platanona Martialis protulit lib. iij. & Sidonius octauo. Eft autem forma Græca.Sicut daphnon lauretum à Latinis dictum. Platanus arbor eft vmbræ gratia tantum expetita. & adeo poftea honoris increuit, vt mero infufo enutriretur: nam præter Plinij teftimonium accedit Martialis authoritas de Platano Cordubenfi talia fcribentis, Creuit & effufo lætior vmbra mero. Commendatio arboris non alia maior,quàm folem eftate arcere, hyeme admittere. vnde tradit Cicero in fuo Oratore difputaffe commode Scæuolam cum Craffo & reliquis in Platanone,quem fanè Tacitus li.xi.fuarum hiftoriarum fignauit, dum inquit, Ne opacitas arborum vapore ignis minueretur. Euripus) vt diei æftum redde rent leniorem, aquam deriuabant per varias femitas fluentem : riui autem huiufmodi obliqui & reciproci, qui fuút & refluunt,Euripi appellantur: de quorum inftabilitate extant apud Suidam Græca prouerbia,quale illud aedes. homo euripus aduerfus homines facile fe mutantes, & inftabiles: & illa ad idem Terrain . Fortuna euri, pus, & Sententia euripus. Effe aquarum ductus euripos fatis conftat Senecæ teftimonio li.xiiii. epiftolarum referétis, Qui euripos fubito aquarú impetu implet aut

ficcat. Lampridius in Heliogabalo, Fertur in euripis vino plenis nauales circenfes exhibuiffe. Plinius, Cæfar dictator in elephantorum munere euripis arenam circumdedit: ne, vt prius,cum populi vexatione eruptionem tentarent. abhorret enim aquam id genus bellux. ex quibus apparet non fatis veram illorum fententiam, qui riuulos per prata defluentes,fi paulo murmuratiores effent, curipos: alios maiufculos, nilos appellarunt:nam M. Tullius lib. 1. de Legibus indifferenter pofuit, Ductus inquit aquarum,quos ifti nilos euripofque vocant, quis cum viderit,non irriferit? Sed magis ridicula illorum opinio, qui euripum vitem malleolis circunquaque duetis in formam lacus effe crediderunt. Neque affentior diffentientibus euripos manu factos per foffas & cuniculos, dictos à fimilitudine Chalcidici freti fepties in die reciprocantis, authoribus Iuftino & Suida : à quo Euripus fretum, locus aquofus inter duas terras Bootie & Atticæ interpretatur. Liuius tamen, Non fepties die, ficut fama fert, temporibus ftatutis reciprocat euripus: fed temere in modum venti nunc huc nunc illuc verfo mari, velut monte præcipiti, deuolutus torrens rapitur : & Paufanias lib. z teftatur Euripum circunfluere in circuitu regionis Platanifta:quæ quia multis platanis confita, inde traxit appellationem. & lib. 6. Mitylenam, inquit, dupliciter euripi diuidunt. Appellati euripi pi à latitudine per contrarium, quòd non fint lati fed angufti: fic fcriptum reperies apud magnum etymologicum. Viria) refertur ad herbas, quas alluit. Gemme) ad fplendorem aquæ,& calculorum. Subiectus)demiffus: nam villa iuxta lacum furgebat. Seruies) vfibus tuis. Lacus) Larius. Gestatio)locus quo geftabantur fanitatis vel voluptatis gratia. Idem ad Gallum, Gestatio buxo, aut rore marino,vbi deficit buxus, ambitur: de qua locutus fatyra feptima Iuuenalis, Balnea fexcétis, & pluris porticus, in qua Geftetur dominus quoties pluit. Et quarta, Quid refert igiturquantis iumenta fatiget Porticibus quanta nemorum vectetur in vmbra ? Et Paulus geftationem confici ex arboribus afferit, fed pro ipfa fuccollatione interdum vfur

patur.

patur. nam Celfus inquit, Lenis in naui, in lacu geftatio eft: vehementior in alto, vel lectica, aut fcamno: acrior Balneum) legitur in mul

abhorret à ratione, cum

Suidam & magnum ety

vehiculo. Moll & tamen folida) vť leética fenfim lata. [delicata fcilicet, & tamen virilis.]

tis codicibus balineum, ftatio: quid balineum illud, quod plurimus ficut apud alios: quod non fol implet & circumit: quid triclinia illa pogræci Bardver vocent: de pularia: quid illa paucorum: quid cubicula cuius verbi deriuatione, diurna nocturnáque? poßident nete, & per mologicum lege. enimue vices partiuntur? An vt folebas, intentione ro in monumentis anti- reifamiliaris obeunda, crebris excurfionibus quorum balineum potius auocaris:fi te poßident, felix beatufque es: fin mus: poetæ tamen balnea minus, vnus ex multis. Quin tu (tempus est & no balinea vfurparunt. enim) humiles & fordidas curas alijs mandas: Balneas verò P.Victor, [fi& ipfe te in alto ifto pinguique feceffu studyjs cumfertur de regionibus adferus. Hocfit negocium tuum hoc ocium,hic Vrbis,ipfius eft:fepius in- labor, hac quies, in his vigilia, in his etiam

quàm balneum annotaui

tamen ille libellus qui cir

terdú Plinius hiftoricus,

& Iurifconfulti. Varro tra

dit balneas, publicas fignificare :ac neutro, priuata. Plurimus fol implet ac circuit) in quod Seneca fic in epiftolis inuehitur. At nunc bla&aria vocát balnea, fi qua no ita apta funt,vt totius diei folem feneftris ampliffimis recipiant, nifi & lauentur fimul & colorentur, nifi ex folio agros ac maria profpiciant. Triclinia) triclinium neminem adeo ineruditum puto qui nefciat locum effe conuiuii. dictum authore Seruio à tribus fe&tis ftratis: quod etiam vocabuli interpretatio oftendit, & Varro in re ruftica, Triclinium fterni cœnandi caufa dixit: ficut Apuleius comeffatoribus inquietum. id Porphyrius Latinè cœnaculum fentit. Lectos eius pares & altitudine,& materia,& figura Varro fieri folitos affeuerat: qui triclinaria aftiua ad frigus orientis, hyberna ad folem occidentem conftrui præcipit:à quo non diffentit Vitruuius,nifi in quantum ad feptétrionem: præterea verna, & autumnalia, ad orientem vergi mandat rationéfque infuper explicat talis pofitus, & tricliniorum,quæ conclauia fiue cœnatoria dici poffunt: quanta latitudo fuerit, bis tanta longitudo: ficut altitudo dimidio latitudinis, & longitudinis fieri debebit. Popularsa) multorum, & communia multis. vnde quidam Græcorum popularia appellarut populi congregationem: interdum popu

:

lare,populo gratum, ficut apud eundem ac plerofque fæpius:popularis etiam eiufdem populi vir,& conditionis:aliquando amicus. & popularitas in omnis rei confortium fumitur, quæ fecundum Plutarchum in opere Politicorum ratione orationeque populo perfuadet. [ Tranquil. pro fauore & aura populi, Popularitate, inquit,efferebatur. Sic Statius, Et gratum popularitate magnum. Pofthæc in quibufdam exemplaribus fcriptum fuit:quid popinæ, fed etfi huic fcripturæ fidem vetuftas afferat, tamen non fatis conuenire videtur, vt Caninium & occupari popinis,id eft tabernis, fcribat:nam fuperiora, & quæ fequuntur, etiam viri fummi fecere:hoc nifi perdite luxuriæ] Popina) tabernæ, inde popinones luxuriofi,qui oble&tantur tabernis. ] Diurna) in quibus quiefcere folemus interdiu: nam nocturna proprie dicuntur dormitoria. Partiuntur)fortiuntur, in fecunda tamen lectione patiuntur fuit. [vt modò in vnum te tranfferas, modò in aliud.]Auocaris)diftraheris, remoueris ab huiufmodi commodis. [Excurfionibus) motib', perturbationibus, inquietudinibus:nam illi dicuntur excurrere, qui caufa rei familiaris obeundæ, vt negociatores, modò huc modò illuc ad cóficiéda negocia currút. Obeunda)curáda,componenda.si poßident) occuparis

« VorigeDoorgaan »