de eerfte fteen, die altyd gehouden is in eene warmte van 96 graden, veel eerder heeft konnen ontbonden worden dan de andere, die in den herfft alleenlyk aan de warmte van de lugt blootgefteld was, merkende te gelyk aan, dat het Čarlsbad - water in grooter quantiteit was gedronken, dan het kalk-water.

Pag. 131. De tweede waarneeming bevat de goede uitwerkingen van de Electriciteit in eene verlamming. Eene vryster van drie- en dertig jaaren, met eene zenuw-koorts aangedaan, kreeg eindelyk eene verlamming van de linker zyde; en, na dat fy omtrent een jaar in deezen droevigen staat had doorgebragt, ja de toevallen dagelyks vermeerderd waren, is fy eindelyk door de Electriciteit zoo wel geneezen, dat de ziekte ten eenenmaale verdween, en fy naderhand gezond gebleeven is.

Pag. 141. De volgende verhandeling, te vinden in Philofoph. Tranfact. vol. 50 part. 2. pag. 568. behelft eenige gevallen van de aanmerkelyke uitwerkingen van Spaanfche vlieg-pleifters in het verminderen van de rasheid van de pols in eenen hoeft, verzeld met eene ophooping in de long, en met koorts. Dat de fpaanfche vlieg-pleifters, aangelegd zynde, de pols en den omloop van het bloed aanzetten, is eene bekende zaak doch door een oplettend onderzoek heeft de Schryver geleerd, dat fomtyds het tegendeel plaats heeft. Eene vrouw van vyftig jaaren had eenen hoeft, drukking op de borft, en fnelle pols; eene aderlating, ontbindende en de fluimloozing bevorderende middelen, bragten weinig hulp aan. De Hr. WHYTT, na verloop van tien dagen geraadpleegt zynde, en voelende, dat de pols ras, doch

geen.

geenzins vol was, herhaalde de aderlating, en leide den volgenden dag, de pynen niet ophoudende, op de regter zyde eene fpaanfche vliegpleister, waar na de pyn bedaarde,en de rasheid van de pols verminderde. Doch, de huid gedroogd zynde,vermeerderde de pyn op nieuw, en, wanneer eene fpaansche vlieg-pleifter in den nek gelegd was, wierd de pols wederom traager, en de geheele ziekte geneezen. Uit vier foortgelyke gevallen, welke de Schryver ook by brengt, blykt, dat door een herhaald gebruik van fpaansche vlieg-pleifters de rasheid van de pols verminderd, en een hardnekkige hoeft, waar by eene flymerige en byna etteragtige ftoffe wierd uitgeworpen, die ook met pyn verzeld was, verdreeven is, fchoon te gelyk andere dienUit het ftige middelen niet verzuimd zyn.

een en ander befluit de Schryver, dat in eene waare ontsteeking van de long, voornamentlyk als dezelve groot is, eene herhaalde aderlating het eenige middel is, waar van men eenige vrugt heeft te wagten, en dat een vroegtydig gebruik van de fpaanfche vlieg-pleisters niet zoo voordeelig bevonden word, doch dat in zoo een geval, waar in de long niet door bloed maar door eene flymerige ftoffe opgezet en gevuld is, de aderlating niet zoo zeer te pas komt, als de fpaanfche vliegen; wanneer de pols, fchoon ras, egter klyn, en de lyder nauwelyks inftaat is, om ontlastingen te verdraagen, en de ziekte eenige tyd geduurt heeft. In alle deeze gevallen zullen de fpaanfche vlieg pleifters veel goeds te weeg brengen, en, verre van de pols te verhaaften, de rasheid derzelve, en ook de koorts verminderen. Wanneer de koorts enrasheid van de pols ontstaat, van eene waare Eee 5

ont

ontsteeking in de long, van fterke verstoppingen, welke tot verettering overgaan, of van eene open verzweering in dezelven, dan zullen de fpaanfche vlieg-pleifters minder nuttig zyn, ja fomtyds nadeel aanbrengen, behalven in het laatste geval, waar in fy, zoo wel als een fontenel of feton, dikwils voordeelig, doch zelden instaat zyn, om de geneezing te volbrengen. Doch, gelyk in eene ophooping van flym in de long, met hoeft en koorts, herhaalde fpaanfche vlieg-pleifters, op den rugge en in de zyde gelegd, verre te verkiefen zyn boven een fontenel of feton, zoo zyn de laatften egter voordeeliger in eene open verzweering van de long. De eerfte maaken grooter en fchielyker afleiding, en zyn derhalven gefchikt in heete gevallen; de werking van de laatste is veel traager, duurt langer, en fchikt zich derhalven beeter in fleepende ziekten. Dewyl, daarenboven, de fpaansche vliegen voornamentlyk de weyagtige vogten ontlaften een fontenel en feton waare etter voortbrengen; konnen dezelven van meêr nut zyn in inwendige verzweeringen. In de bovengenoemde gevallen, waar in de rasheid van de pols en de koorts meêr van flym, dan van eene waare ontsteeking in de long, voortkomen, zullen de spaanfche vlieg-pleifters den omloop door derzelver vaten vryer maaken, om dat fy dezelven veel verloffen van de vogten, waar mede fy zyn gevuld, en daar door de rasheid van de pols en koorts verminderen. Verder bewyft hy, dat dezelven in het ware zydenwee van meêr nut zyn, dan in de longontsteeking tragtende dit te verklaaren door den loop van de vaten en zenuwen in de borst, alzoo 'er geene onmiddelyke ge.

meen

meenschap is tuffchen de vaten van de long en die van de zyden, waar op de fpaanfche vlieg-pleisters gelegd worden, daar integendeel het borst-vlies en de tuffchenribbige spieren voorzien worden van bloedvaten door de tusschenribbige flagaderen, welke aan de bekleetfelen van de borst ook takken geeven; waar uit volgd, dat, wanneer meêr vogten en bloed gelokt worden in de vaten van de uitwendige deelen, de kragt der vogten in de vaten van het ontstooken borft-vlies moet worden verminderd. Dewyl daarenboven de tuffchenribbige fpieren, en het borft vlies, zoo wel als de be kleetfelen van de borst, voorzien worden met takken van de waare tuffchenribbige zenuwen, zoo zullen de spaanfche vlieg-pleisters, op den rug en de zyden gelegd, ook om deeze rede, mogelyk, grooter uitwerkingen hebben in het verminderen van de ontsteeking op deeze plaats, dan wel wanneer de ontsteeking in de long zelve is, welke zenuwen krygt van het agtste paar, en van de, ten onregte zoo genoemde, tuffchenribbige zenuwen.

In een' brief aan Dr. PRINGLE verzekerd de Pag. 157. Schryver, dat hy met hem volkomen overeenstemd ten opzigte van het gebruik van fpaanfche vlieg-pleisters in koortfen, zynde van oordeel, dat, wanneer 'er geen byzonder deel verstopt of ontstooken is, dezelven van weinig nut zyn, en fomtyds fchaade aanbrengen, behalven mogelyk op het einde, wanneer de pols begint te verminderen. In koortfen, waar by de zelfftandigheid der herffenen is aangedaan, en niet derzelver vliefen, heeft hy nooit gezien eenig aanmerkelyk nut van spaanfche vliegen; en hy oordeelt altyd, dat de herffenen zelve aange

daan

Pag. 159.

daan zyn, wanneer zich koorts en ylhoofdigheid openbaard zonder eenige voorafgaande hoofdpyn of roodheid in de tunica albuginea van de oogen. Deeze foort van koorts heeft hy dikwils waargenomen, doch altyd doodelyk bevonden.

By wyze van een aanhangfel worden nog medegedeeld twee Verhandelingen, welke, in het maaken van deeze verzameling, waren uitge laaten; de eerfte derzelven, waar in gehandeld word van eene ziekte, welke zeer algemeen geheerscht heeft in Edinburgh en andere plaatfen van Schotland in den herfft van den jaare 1758, is ook geplaatft in Medical Obfervations and Inquiries vol. 2. pag. 187.; en de tweede, waar in getoont word het gebruik van den Mercurius fublimatus corrofivus, in het geneezen van de ulcera phagedanica, word gevonden in hetzelfde werk pag. 213. Van beide zullen wy nog kortlyk fpreeken.

ten,

De ziekte, welke in de eerfte verhandeling word beschreeven, was eene goedaartige koorts uit verkoudheid (febris catarrhalis), tafte veele menfchen aan, doch was voor weinige, en alleenlyk maar voor oude en zwakke doodelyk; dikwils verdween dezelve door zagt te zweein andere door eenen hoeft, in weinige door den loop. De oorzaak der ziekte moeft in de ongeftadigheid van het weer gezogt worden, en de geneezing naar maate van de lighaams-gefteldheid en toevallen verschillen. Pag. 172. De Mercurius fublimatus corrofivus, tot de gewoone giften in ulcera phagedanica, carcinomatica, fcorbutica, geduurende veele maanden, inwendig gebruikt, is van veel nut geweeft, en zon

der